Xã hội

Kỳ 4: Giải pháp căn cơ cho những thách thức mới

Diệp Thanh - Thành Chung • 31/05/2025 10:07

Xuất phát từ mâu thuẫn quan hệ lao động, giải pháp cho ngừng việc tập thể cần giải quyết từ cơ sở. Đồng thời, trong tình hình mới, với tính chất phức tạp và những hệ lụy khó lường, việc phòng ngừa, hạn chế đình công trái pháp luật, ổn định an ninh công nhân cần xem là nhiệm vụ quan trọng không chỉ của riêng tổ chức công đoàn mà của cả hệ thống chính trị.

Tác giả: Diệp Thanh - Thành Chung - Phan Trang
Kỹ thuật: Diệp Thanh

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng và sự phát triển mạnh mẽ của lực lượng lao động, bài toán an ninh công nhân đang đặt ra những yêu cầu mới, cấp bách hơn bao giờ hết. Đây không chỉ là thách thức mà còn là cơ hội để khẳng định vị thế của giai cấp công nhân, vai trò quan trọng của tổ chức công đoàn trong củng cố mối quan hệ lao động hài hòa, ổn định và tiến bộ.

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, Việt Nam đã đẩy mạnh hợp tác với các quốc gia trên thế giới và tích cực tham gia vào các Hiệp định thương mại tự do (FTA). Trong một số FTA mà Việt Nam đã đàm phán và gia nhập, có quy định về việc thành lập các tổ chức đại diện người lao động và lộ trình thực hiện. Theo đó, trong 5 năm kể từ ngày Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) có hiệu lực (2018-2023), cho phép thành lập các tổ chức đại diện của người lao động tại doanh nghiệp. Và trong 7 năm kể từ ngày Hiệp định CPTPP có hiệu lực (2018-2025), cho phép tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp liên kết với nhau thành lập tổ chức ở cấp cao hơn như ngành, vùng.

Bên cạnh đó, Công ước số 87 của ILO cho phép người lao động có quyền thành lập, gia nhập tổ chức của họ ở bất cứ cấp nào. Hiệp định thương mại (EVFTA) và CPTPP còn cho phép đình công cấp ngành, đình công hưởng ứng và có thể đình công phản đối chính sách kinh tế - xã hội. Tất cả những điều này đặt ra một thách thức lớn đối với tổ chức Công đoàn Việt Nam.

Thực tế, thời gian gần đây, tại một số tỉnh, thành phía Nam, lợi dụng quy định cho phép thành lập tổ chức đại diện người lao động không thuộc Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, một số nhóm đối tượng đã lôi kéo, kích động công nhân và người lao động bất hợp tác với người sử dụng lao động, đòi thành lập “công đoàn độc lập”, tổ chức “đại diện người lao động”. Ban đầu, nhóm đối tượng này tập trung tuyên truyền những nội dung sai sự thật, xuyên tạc trên các phương tiện mạng xã hội, tìm gặp công nhân tại cổng công ty, xóm trọ… để dụ dỗ tham gia tổ chức với nhiều hứa hẹn không có cơ sở. Ngoài ra, lợi dụng những hạn chế, thiếu kinh nghiệm của một số công đoàn cơ sở, những đối tượng này tìm cách kết nối với những cá nhân bất mãn, tìm kiếm các vụ việc mâu thuẫn giữa người lao động và người sử dụng lao động, từ đó làm tăng bất đồng, xúi giục người lao động biểu tình, đình công, gây mất an ninh, trật tự.

Sự ổn định về an ninh trật tự, an toàn xã hội là một trong những yếu tố then chốt giúp Nghệ An trở thành điểm đến hấp dẫn của các nhà đầu tư lớn, bên cạnh chính sách thông thoáng và lực lượng lao động hùng hậu. Việc thu hút các dự án FDI với quy mô hàng chục nghìn lao động có ý nghĩa rất lớn đối với phát triển kinh tế - xã hội địa phương, nhưng đồng thời cũng đặt ra nhiều vấn đề trong việc đảm bảo an ninh trật tự trên địa bàn, an ninh khu công nghiệp và an ninh công nhân.

Bên cạnh đó, vấn đề quản lý đối với công đoàn cơ sở trực thuộc công đoàn ngành Trung ương cũng là một thách thức. Như trường hợp Công ty CP Dệt may Hoàng Thị Loan (Halotexco), công ty này đóng trên địa bàn TP. Vinh nên Liên đoàn Lao động TP có trách nhiệm tham gia giải quyết cùng các cơ quan chức năng, tuy nhiên vai trò chỉ có tính tương đối, không thể can thiệp sâu hay đưa ra những giải pháp quyết định.

Trong bối cảnh mới nhiều cơ hội và thách thức, tổ chức Công đoàn Nghệ An đã tích cực phối hợp với lực lượng Công an, chung tay cùng hệ thống chính trị và trong việc bảo vệ an ninh công nhân, góp phần giữ vững ổn định chính trị - xã hội.

Trong việc chủ động phòng ngừa những bất ổn trong an ninh công nhân, Trung tá Ngô Chí Hoàn - Phó trưởng Công an xã Hưng Tây, kể lại: Dịp Tết Nguyên đán năm 2024, qua công tác nắm tình hình, Công an xã phát hiện về kế hoạch kêu gọi đình công của nhóm công nhân tại một doanh nghiệp trên địa bàn. Ngay lập tức, Công an xã đã phối hợp doanh nghiệp, Ban quản lý Khu kinh tế Đông Nam Nghệ An và tổ chức công đoàn xây dựng kế hoạch xử lý vụ việc, ngăn ngừa nguy cơ xảy ra “phản ứng dây chuyền” đến các doanh nghiệp khác. Trung tá Hoàn đúc kết: “Với phương châm phòng ngừa là chính, lực lượng công an chủ động nắm bắt tình hình, phối hợp các cơ quan liên quan hóa giải mâu thuẫn trong quan hệ lao động. Điều quan trọng nhất ở đây là phải đảm bảo sự thống nhất, hài hòa về quyền lợi giữa người lao động và doanh nghiệp, không để xảy ra điểm nóng, bất ổn, dẫn tới nguy cơ đối với an ninh công nhân, an ninh khu công nghiệp, từ đó góp phần tạo môi trường ổn định, bình yên để các doanh nghiệp sản xuất, phát triển”.

“

Tỉnh Nghệ An từ "vùng trũng" về thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), trong những năm qua đã vươn lên trở thành điểm sáng, liên tiếp lọt Top 10 cả nước. Tính đến cuối năm 2024, số lao động làm việc trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài là 49.000 người, tăng 78,18% so với năm 2019. Trong năm 2025, tỉnh Nghệ An dự kiến phát triển mới 4 khu công nghiệp với diện tích khoảng 760 ha.

Theo báo cáo kết quả sơ kết 6 năm thực hiện Chỉ thị số 37-CT/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng về xây dựng quan hệ lao động hài hòa, ổn định và tiến bộ trong tình hình mới, sự phối hợp giữa Công an tỉnh với Liên đoàn Lao động tỉnh, Ban Quản lý Khu kinh tế Đông Nam, các sở, ban, ngành liên quan đã giúp giải quyết ổn định 25 vụ việc công nhân tập trung đòi quyền lợi, chính sách từ năm 2019 đến nay. Đồng thời phát hiện, ngăn chặn không để xảy ra đình công tại 3 doanh nghiệp.

Để đối mặt với những thách thức mới và xây dựng một nền an ninh công nhân vững chắc, các cấp công đoàn cần bám sát Nghị quyết số 02-NQ/TW của Bộ Chính trị về “Đổi mới tổ chức và hoạt động của Công đoàn Việt Nam trong tình hình mới”. Ông Kha Văn Tám - Chủ tịch Liên đoàn Lao động tỉnh, khẳng định: “Nghị quyết là kim chỉ nam cho việc đổi mới toàn diện, đồng bộ trong toàn hệ thống, với những gợi mở linh hoạt áp dụng phù hợp mọi tình hình thực tiễn. Nghị quyết này nhấn mạnh việc tăng cường sự chỉ đạo của Đảng, tranh thủ sự hỗ trợ cấp ủy, chính quyền, nỗ lực phát triển đoàn viên, đổi mới hoạt động, nâng cao năng lực cán bộ công đoàn và nhận thức của người lao động, phối hợp với các ban, ngành, các tổ chức chính trị - xã hội khác. Sự kiên trì, quyết tâm trong quán triệt thực hiện Nghị quyết 02 đã tạo nên bước chuyển mình phù hợp với tình hình mới của cả bộ máy Công đoàn Nghệ An và công nhân lao động. Từ đó, khơi dậy lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc, nâng cao bản lĩnh chính trị trong công nhân”.

Để sẵn sàng cho bối cảnh mới, bên cạnh việc chăm lo đời sống, đảm bảo quyền lợi cho công nhân, lao động, các cơ quan chức năng cần hoàn thiện các chính sách, luật pháp hiện hành để phù hợp với thực tiễn. Đơn cử như luật hóa vai trò, trách nhiệm, vị thế của tổ chức công đoàn, quy định sử dụng kinh phí công đoàn, điều chỉnh chính sách tuyển dụng cán bộ công đoàn. Đồng thời, hoàn thiện hành lang pháp lý, thể chế hóa tổ chức đại diện người lao động theo cam kết khi gia nhập các hiệp định thương mại tự do, đồng bộ các quy định, văn bản hướng dẫn.

Cũng theo Chủ tịch Liên đoàn Lao động tỉnh Nghệ An, việc nâng cao năng lực đối thoại tại doanh nghiệp là yếu tố then chốt. Mặt khác, cần sự can thiệp, chứng kiến của cơ quan quản lý Nhà nước để những đối thoại, thương lượng có sức nặng hơn. Đặc biệt, ở các doanh nghiệp quy mô lớn, khi hội nghị người lao động và Thỏa ước lao động tập thể có sự tham dự của Liên đoàn Lao động tỉnh và Sở Lao động, Thương binh và Xã hội thì chất lượng và sức ảnh hưởng sẽ lớn hơn rất nhiều. Một khi các cơ chế này phát huy hiệu quả sẽ phòng tránh, hạn chế tối đa nguy cơ ngừng việc tập thể.

Việc phát triển Đảng trong doanh nghiệp cũng là một giải pháp chiến lược để tạo sự đồng thuận và ổn định quan hệ lao động. Như trường hợp tại Công ty TNHH Kido Vinh, sau gần 2 năm thuyết phục và nhiều cuộc trao đổi giữa doanh nghiệp, chính quyền và liên đoàn lao động huyện, chi bộ Đảng đã được thành lập tại một doanh nghiệp FDI ở huyện Đô Lương. Từ đó đến nay, quan hệ lao động tại doanh nghiệp này luôn được đánh giá là ổn định và lợi ích hài hòa, đoàn kết, phát triển.

Cuối cùng, việc tiếp tục đầu tư nguồn lực cho công tác phát triển đoàn viên, đặc biệt trong các doanh nghiệp ngoài khu vực nhà nước và khu vực phi chính thức, là hết sức cần thiết. Đồng thời, cần đẩy mạnh phát triển đoàn viên phải gắn với nâng cao chất lượng đoàn viên và nâng cao nhận thức, tạo lập tác phong công nghiệp cho người lao động.

Với những đổi mới sáng tạo và nhiều cách làm đột phá, đồng bộ, Công đoàn Nghệ An không chỉ phát huy cao nhất sức mạnh, tiềm năng của đoàn viên, người lao động, mà còn góp phần không nhỏ trong đảm bảo an ninh công nhân, để lực lượng lao động thật sự vững vàng, xây dựng nền kinh tế ổn định và một đất nước phát triển bền vững trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.