Ký ức về những người 'lính bay' của một cựu binh xứ Nghệ

Canh giữ bầu trời miền Bắc

Gió biển thổi vào làng mát rượi, ông Nguyễn Mạnh Hồng (SN 1923) ở xóm Trung Đền, xã Khánh Hợp (Nghi Lộc) vừa hóng mát, vừa chăm chú đọc lại cuốn sách “Lính bay”. “Cuốn sách này do Trung tướng, phi công Phạm Phú Thái, đồng đội năm xưa viết và gửi tặng. Mỗi lần đọc, tôi lại bồi hồi, xúc động vì được sống lại những năm tháng hào hùng của thời trẻ, được gặp lại những đồng chí, đồng đội thân yêu”, ông Hồng tâm sự.

Tuổi cao nhưng Đại tá Nguyễn Mạnh Hồng vẫn minh mẫn, hàng ngày dành thời gian đọc sách, báo. Ảnh: Công Kiên

Năm 22 tuổi, ông Nguyễn Mạnh Hồng vào quân ngũ, bắt đầu hành trình chiến đấu chống giặc ngoại xâm, bước chân theo từng chiến dịch. Trong kháng chiến chống Pháp, người lính ấy có mặt trong những chiến dịch lớn như Hòa Bình, Tây Bắc rồi tiến về giải phóng Điện Biên (5/1954).

Sau Hiệp định Giơ-ne-vơ, Mỹ từng bước thế chân Pháp ở miền Nam và thực hiện ý đồ chia cắt Việt Nam lâu dài. Xác định sớm hay muộn cũng phải đối đầu với không quân Mỹ, Quân đội đã cử những cán bộ, chiến sỹ ưu tú sang học tại các trường không quân của các nước XHCN. Ông Hồng là một trong những người được lựa chọn sang Liên Xô, rồi Trung Quốc để học tập.

Đại tá Nguyễn Mạnh Hồng đọc cuốn sách "Lính bay" của Trung tướng, phi công Phạm Phú Thái. Ảnh: Công Kiên

Cuốn sách "Lính bay" của Trung tướng Phạm Phú Thái tặng Đại tá Nguyễn Mạnh Hồng. Ảnh: Công Kiên

Năm 1965 hoàn thành chương trình đào tạo, trở về đúng vào thời điểm Mỹ leo thang đánh phá miền Bắc, sỹ quan không quân Nguyễn Mạnh Hồng được biên chế về Trung đoàn 919 - Trung đoàn Không quân đầu tiên của QĐND Việt Nam.

Sau đó có mặt trong hàng ngũ Trung đoàn Tiêm kích 921 (Sư đoàn 371), tham gia phục vụ, dẫn đường, xây dựng kế hoạch tác chiến và chỉ huy các phi đội xuất kích bảo vệ bầu trời miền Bắc. Những phi công lừng danh như Phạm Tuân, Vũ Xuân Thiều, Phạm Thanh Ngân… đều là đồng đội của Đại tá Nguyễn Mạnh Hồng.

Hàng ngày, máy bay Mỹ từ các căn cứ đổ về quần thảo trên bầu trời miền Bắc, dội bom phá hoại, ngăn cản sự chi viện của quân và dân ta cho chiến trường miền Nam. Ông Hồng và các đồng đội ngày đêm căng mình chiến đấu, góp phần canh giữ bầu trời miền Bắc. Mỗi khi có tín hiệu máy bay địch xâm phạm bầu trời, các phi đội xuất kích là một trận chiến cân não.

Đồng đội của Đại tá Nguyễn Mạnh Hồng có những phi công lừng danh, khiến quân thù khiếp sợ mỗi khi nghe nhắc đến. Ảnh tư liệu

Các phi công chiến đấu luôn thể hiện sự thông minh, anh dũng, quả cảm và tinh thần sẵn sàng hy sinh. Còn những người dưới mặt đất luôn tỉnh táo, chính xác khi phán đoán tình huống và mệnh lệnh điều khiển để bắn hạ máy bay địch và đảm bảo an toàn cho đồng đội.

Khi đồng đội bắn rơi máy bay địch, ông Hồng cùng các cán bộ, chiến sỹ Sở chỉ huy mặt đất cùng nhau reo vui. Đồng đội hạ cánh an toàn, ông thường ra tận nơi đón và nắm chặt tay chúc mừng, nói với nhau những lời chân tình, mộc mạc. Khi đồng đội hy sinh, ai nấy đều tột cùng đau đớn…

Kỷ niệm với phi đội Quyết Thắng

Ngước nhìn tờ lịch tường, ông Nguyễn Mạnh Hồng chợt bồi hồi khi nhận ra đã cuối tháng 4. Bởi lẽ, thời điểm này 47 năm trước Chiến dịch Hồ Chí Minh sắp sửa bắt đầu, khi ấy ông cùng hơn 60 thành viên khác của tổ công tác được Bộ Tư lệnh Quân chủng Phòng không - Không quân cử vào miền Nam làm nhiệm vụ.

Đầu tháng 4/1975, sau khi Đà Nẵng được giải phóng, ông Hồng và các thành viên tổ công tác vào tiếp quản sân bay, triển khai phương án lấy máy bay địch để đánh lại địch. Theo lệnh cấp trên, lực lượng cán bộ kỹ thuật giỏi của quân chủng và lính kỹ thuật Việt Nam cộng hòa ra trình diện phối hợp lựa chọn, sửa chữa những chiếc A-37 là chiến lợi phẩm còn tương đối tốt.

Đại tá Nguyễn Mạnh Hồng (thứ 2, phải qua) cùng đồng đội Không quân - Hàng không Việt Nam. Ảnh: NVCC

Sau đó, tiếp tục vào sân bay Phù Cát (Bình Định) thực hiện gấp rút công tác chuẩn bị và huấn luyện. Các phi công được Nguyễn Thành Trung (người lái máy bay ném bom Dinh Độc Lập ngày 8/4) huấn luyện điều khiển máy bay A-37.

Công tác chuẩn bị và huấn luyện hoàn thành, những chiếc A-37 và phi đội Quyết Thắng gồm các phi công Nguyễn Thành Trung, Từ Đễ, Nguyễn Văn Lục, Hoàng Mai Vượng, Trần Văn On và Hán Văn Quảng di chuyển vào sân bay Thành Sơn (Ninh Thuận) để thực hiện nhiệm vụ cất cánh và ném bom sân bay Tân Sơn Nhất. Ông Nguyễn Mạnh Hồng được cấp trên giao ở lại sân bay Phù Cát, sẵn sàng hỗ trợ đồng đội ở sân bay Thành Sơn khi có lệnh.

Phi đội Quyết thắng hoàn thành nhiệm vụ đánh bom Sân bay Tân Sơn Nhất, về hạ cánh an toàn tại sân bay Thành Sơn (Ninh Thuận). Ảnh tư liệu

“Đồng đội lên đường, chúng tôi ở Phù Cát vô cùng hồi hộp, hàng phút, hàng giây dõi theo. Đầu buổi tối 28/4, nhận được tin từ Thành Sơn 5 chiếc A-37 và phi đội Quyết Thắng đã lần lượt hạ cánh an toàn trước đó ít phút, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, chúng tôi cùng ùa ra và ôm chầm lấy nhau. Niềm vui sướng không có câu từ nào tả nổi” - ông Hồng kể.

Trận tập kích của phi đội Quyết Thắng đã phá hủy 24 máy bay và kho xăng dầu, tiêu diệt khoảng 200 tên địch, khiến sân bay Tân Sơn Nhất gần như tê liệt, ngăn cản địch di tản bằng đường hàng không, góp phần làm nên thắng lợi của Chiến dịch Hồ Chí Minh.

Hai hôm sau, Nguyễn Mạnh Hồng nhận được tin Sài Gòn được giải phóng, một lần nữa niềm vui, sự xúc động lại dâng trào. Giờ phút ấy, trong vòng tay đồng đội, ông nhớ về quê hương, gia đình, nhớ người vợ tảo tần chăm lo 4 đứa con nhỏ dại và mong chờ những ngày tháng đoàn viên.

Đại tá Nguyễn Mạnh Hồng là tấm gương mẫu mực, là người hết lòng với Đảng, với dân và đồng chí, đồng đội. Ảnh: Công Kiên

Hai ngày sau khi giải phóng Sài Gòn, theo mệnh lệnh cấp trên, Nguyễn Mạnh Hồng có mặt tại sân bay Tân Sơn Nhất làm nhiệm vụ tiếp quản, sắp xếp và xử lý các loại chiến lợi phẩm còn ngổn ngang. Niềm vui chiến thắng vẫn còn vẹn nguyên, cờ hoa vẫn rợp các tuyến đường, người dân Sài Gòn luôn vẫy chào những người lính giải phóng.

Ông Hồng tìm đến khu tập kết máy bay và kho nhiên liệu, tận mắt chứng kiến dấu tích chiến công của phi đội Quyết Thắng, thêm cảm phục tinh thần mưu trí, dũng cảm của đồng đội.

Sau giải phóng miền Nam, ông Nguyễn Mạnh Hồng tiếp tục trong ngành Hàng không, chức vụ cao nhất là Phó Tổng giám đốc Hàng không miền Bắc. Sau 40 năm quân ngũ, năm 1987 ông nghỉ hưu với quân hàm Đại tá. Trở về quê, ông vừa vui vầy cùng con cháu, vừa tích cực hoạt động xã hội, góp thêm trí lực cho sự phát triển quê hương.

“Ông Nguyễn Mạnh Hồng là tấm gương mẫu mực, là người hết lòng với Đảng, với dân và đồng chí, đồng đội. Đã gần 100 tuổi đời, hơn 70 tuổi Đảng nhưng ông vẫn minh mẫn, đọc sách báo, thường xuyên chăm lo rèn luyện sức khỏe và sống chan hòa cùng mọi người”.

Ông Võ Minh Tuấn – Chủ tịch Hội CCB xã Khánh Hợp (Nghi Lộc)