 |
| Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Nga Putin cùng nâng ly bên lề Diễn đàn Kinh tế phương Đông tại Vladivostok (Nga). Ảnh: TASS |
Mối quan hệ tốt đẹp nhất
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Nga Vadiamir Putin đã có cuộc gặp và hội đàm bên lề Diễn đàn Kinh tế phương Đông tại Vladivostok của Nga. Đây là cuộc gặp thứ hai của hai nhà lãnh đạo trong năm nay trong bối cả hai bên đều đánh giá “mối quan hệ Nga - Trung đang ở trạng thái tốt nhất trong lịch sử”. Hình ảnh được truyền thông quốc tế chú ý tại cuộc gặp là hai nhà lãnh đạo cùng nhau làm bánh kếp trứng cá hồi đặc sản truyền thống của Nga. Hình ảnh này mang tính biểu tượng cao cho thấy mối quan hệ cá nhân thân thiết giữa hai nhà lãnh đạo này, đồng thời là minh chứng của quan hệ song phương Nga – Trung đang ngày càng “xích lại”.
Chính những thay đổi trong quan hệ quốc tế gần đây đã đưa quan hệ hai nước phát triển lên một tầm cao mới. Trong bối cảnh bị Mỹ và phương Tây áp đặt lệnh trừng phạt kể từ năm 2014 sau cuộc xung đột ở miền Đông Ukraine, Nga đã nhanh chóng “xoay trục” sang châu Á - Thái Bình Dương, và Trung Quốc - nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới - là lựa chọn hàng đầu của Mockva trong chiến lược này. Trong khi đó, với sức mạnh được tăng lên sau nhiều năm, Trung Quốc cũng đang mở rộng không gian chiến lược để khẳng định vị thế cường quốc khu vực và quốc tế, từng bước cạnh tranh ảnh hưởng với Mỹ ở châu Á - Thái Bình Dương. Bắc Kinh hy vọng cùng với Nga có thể duy trì mối quan hệ song phương theo cách tạo ra môi trường an toàn để đạt được các mục tiêu phát triển và hỗ trợ, hợp tác cùng có lợi.
Dựa trên cách tiếp cận đó, mối quan hệ Nga - Trung trong thời gian gần đây đã phát triển một cách hiệu quả và thực chất, chủ yếu trong lĩnh vực kinh tế. Thương mại song phương bùng nổ - dự kiến sẽ tăng từ mức 87 tỷ đô la vào năm ngoái, lên mức 100 tỷ đô la trong năm nay. Đây là những con số khá ấn tượng trong bối cảnh cả Nga và Trung Quốc đều đang chịu các lệnh trừng phạt kinh tế mạnh tay từ Mỹ.
Giới chuyên gia dự báo, quan hệ thương mại Nga - Trung còn tiếp tục tăng nếu cuộc chiến thương mại của Mỹ với Bắc Kinh tiếp tục căng thẳng. Tháp tùng Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tới Diễn đàn kinh tế phương Đông lần này là 1.000 doanh nghiệp và quan chức, cho thấy Bắc Kinh mong muốn tạo thêm nhiều dự án hợp tác đầu tư với Moskva. Trước mắt, Nga có thể cung cấp năng lượng cho quốc gia láng giềng Trung Quốc, trong khi Trung Quốc có thể chia sẻ chuyên môn về thương mại điện tử. Trong khuôn khổ diễn đàn kinh tế phương Đông tại Nga, “người khổng lồ” thương mại điện tử của Trung Quốc Alibaba và Tập đoàn công nghệ thông tin Mail.ru của Nga đã thỏa thuận thành lập một liên doanh chung tại Nga và các nước thuộc Liên Xô trước đây. Giới lãnh đạo hai nước cũng thống nhất tăng cường việc sử dụng đồng nội tệ của mình trong các giao dịch thương mại song phương và hạn chế thanh toán bằng đồng đô la.
Ngoài thương mại, mối quan hệ Nga - Trung đã lên cấp độ mới với sự hợp tác về quân sự và quốc phòng mà bằng chứng là việc quân đội Trung Quốc tham gia cuộc tập trận lớn chưa từng có của Nga mang tên “Vostok 2018”.
Thông điệp từ “Vostok 2018”
 |
| Tổng thống Nga Vladimir Putin sẽ thị sát cuộc tập trận. Ảnh: AP |
Trung Quốc và Nga thường xuyên hợp tác trong các cuộc tập trận song phương. Nhưng đây là lần đầu tiên Mockva kết hợp các lực lượng quân sự của Bắc Kinh trong cuộc tập trận chiến lược thường niên vốn chỉ dành cho các đồng minh thân cận nhất của Nga. Động thái chưa từng có tiền lệ này được cho mang nhiều ẩn ý.
Một số giới chức quân sự Nga thừa nhận, một trong những lý do Nga mời Trung Quốc tham gia tập trận Vostok-2018 là để xóa tan nghi ngại từ phía Bắc Kinh cho rằng cuộc tập trận này đang nhắm mục tiêu trực tiếp vào Trung Quốc. Trung Quốc và Nga có chung hơn 4.000 km đường biên giới, đây cũng là lý do nảy sinh nhiều mâu thuẫn về vấn đề người di cư cũng như những tranh chấp do lịch sử để lại. Những năm trước, các cuộc tập trận ở vùng phía Đông của Nga thường được Trung Quốc theo dõi sát sao vì nước này cho đây là mối đe dọa trực tiếp đến an ninh của họ. Chính vì thế, cách tốt nhất để xóa bỏ sự ngờ vực là đưa Trung Quốc trở thành một phần của cuộc tập trận.
Ở một góc độ khác, cuộc tập trận chung lần này cũng giúp cho cả Nga và Trung Quốc theo đuổi những mục tiêu về phát triển quân sự của riêng mình. Với Trung Quốc, mối quan hệ quân sự sâu sắc hơn với Nga cho phép Trung Quốc tiếp cận với công nghệ quân sự của Nga và kinh nghiệm thực địa của Nga tại Syria và Ukraine. Với Nga, trong ngắn hạn nước này cũng muốn chinh phục thêm các thị trường cho hoạt động xuất khẩu vũ khí. Trong những năm gần đây, Nga đã bắt đầu bán một số vũ khí tiên tiến nhất của Trung Quốc, bao gồm hệ thống tên lửa không đối không S-400 và máy bay chiến đấu thế hệ thứ tư Su-35.
 |
| Nga - Trung tập trận chung “Vostok-2018”. Ảnh: Reuters |
Tuy nhiên, thông điệp lớn nhất từ “Vostok-2018” được cho là nhằm đến Mỹ và phương Tây. Theo giới quan sát, cuộc tập trận lần này ở Nga một lần nữa là lời nhắc nhở cho phương Tây rằng hai cường quốc Á - Âu có thể bắt tay tạo nên một mặt trận quân sự chung trong bất kỳ tình huống nào. Bối cảnh bị cô lập về ngoại giao và kinh tế sẽ càng khiến Nga và Trung Quốc phát triển mối quan hệ liên minh với nhau. Ngoài ra, mối quan hệ hợp tác quân sự và gắn kết Nga -Trung có thể mở đường cho việc vẽ lại địa chính trị khu vực. Theo giới quan sát, ít có khả năng Nga và Trung Quốc sẽ tham gia một liên minh chính thức giống như NATO. Nhưng hai nước đang gửi một tín hiệu rằng họ có thể hợp tác với nhau trong một cuộc chiến nếu phải đối đầu với Washington.
Câu ngạn ngữ “Kẻ thù của kẻ thù là bạn” có lẽ ngày càng đúng trong trường hợp của Nga và Trung Quốc. Cuộc tập trận quân sự chung “Vostok-2018” được xem là nỗ lực tổng hợp giữa Moskva và Bắc Kinh trong việc phối hợp nhằm cân bằng những áp lực từ Mỹ.
