Nghịch lý Trung Đông: Công bố ngừng bắn, tên lửa vẫn rơi, câu hỏi hạt nhân bỏ ngỏ?

Thế giới đã theo dõi trong lo âu khi các sự kiện leo thang đến đỉnh điểm vào đêm 23/6. Và khi bình minh ló rạng ở Trung Đông vào sáng 24/6, một tia hy vọng le lói xuất hiện rằng cuộc xung đột đã đến hồi kết. "LỆNH NGỪNG BẮN HIỆN ĐÃ CÓ HIỆU LỰC. LÀM ƠN ĐỪNG VI PHẠM NÓ!", ông Trump viết trên tài khoản Truth Social của mình.

Tuy nhiên, gần như cùng thời điểm đó, lực lượng cấp cứu Israel vẫn đang làm việc tại hiện trường ở thành phố Beer Sheva, nơi một cuộc tấn công tên lửa từ Iran đã khiến ít nhất 5 người thiệt mạng và 20 người bị thương. Đó có thể là hành động thù địch cuối cùng, nhưng cũng là một lời nhắc nhở phũ phàng về sự phức tạp của nền hòa bình vừa được công bố.

Thỏa thuận ngừng bắn bất ngờ và những chi tiết lạ

Vào tối 23/6 tại Washington, Tổng thống Trump đã đơn phương tuyên bố về một lệnh ngừng bắn "Toàn diện và Tổng thể" giữa Israel và Iran. "Tôi muốn chúc mừng cả hai Quốc gia, Israel và Iran, vì đã có đủ Sức chịu đựng, Can đảm và Trí tuệ để kết thúc cái mà nên được gọi là 'CUỘC CHIẾN 12 NGÀY'", ông Trump viết.

Theo Tổng thống Mỹ, lệnh ngừng bắn sẽ được thực hiện theo giai đoạn: Iran sẽ chấm dứt các cuộc tấn công trước, sau đó 12 giờ Israel sẽ làm điều tương tự.

Một quan chức cấp cao của Nhà Trắng nói với CNN rằng, Israel đã đồng ý với thỏa thuận với điều kiện Iran phải dừng các cuộc tấn công vào lãnh thổ của họ. Quá trình đàm phán được cho là diễn ra hết sức khẩn trương. Ông Trump đã trực tiếp nói chuyện với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, trong khi Phó Tổng thống JD Vance, Cố vấn An ninh Quốc gia Marco Rubio và các đặc phái viên khác đàm phán với phía Iran qua các kênh trực tiếp và gián tiếp. Thủ tướng Qatar, Sheikh Mohammed bin Abdulrahman bin Jassim Al-Thani, được cho là người đã có được sự đồng ý cuối cùng từ Iran vào hôm 23/6.

Tuy nhiên, câu chuyện lại có những phiên bản khác nhau. Trong khi ông Trump tuyên bố cả hai bên đã tìm đến ông để có được thỏa thuận, truyền thông nhà nước Iran lại đưa tin rằng, ông Trump đã tìm kiếm thỏa thuận một cách "van nài" sau khi căn cứ không quân của Mỹ ở Qatar bị tấn công.

Đòn trả đũa của Iran và câu hỏi hạt nhân bỏ ngỏ

Chỉ vài giờ trước tuyên bố của ông Trump, Iran đã phóng khoảng một chục tên lửa đạn đạo tầm ngắn và trung vào Căn cứ không quân Al Udeid ở Qatar, cơ sở quân sự lớn nhất của Mỹ ở Trung Đông. Tuy nhiên, Tehran đã báo trước cho cả Mỹ và Qatar về cuộc tấn công này. Hệ thống phòng không, bao gồm cả các khẩu đội tên lửa Patriot, đã đánh chặn gần như toàn bộ tên lửa. Không có thương vong nào được báo cáo.

Trong một động thái lạ thường, ông Trump đã cảm ơn Iran vì đã báo trước. "Quan trọng nhất, họ đã giải tỏa được hết sự tức giận trong 'hệ thống' của mình", ông Trump viết. Giới phân tích cho rằng đây là một bước đi được tính toán của Tehran: vừa trả đũa để giữ thể diện, vừa không gây ra thiệt hại nhân mạng để tránh một vòng xoáy leo thang ngoài tầm kiểm soát.

Dù vậy, câu hỏi lớn nhất, cũng là nguyên nhân khởi đầu cuộc xung đột – chương trình hạt nhân của Iran – vẫn còn đó. Chính quyền Trump tự tin tuyên bố các cuộc không kích bằng bom xuyên phá boong-ke đã đẩy lùi chương trình vũ khí hạt nhân của Iran nhiều năm. Tuy nhiên, một vài chuyên gia lại tỏ ra hoài nghi hơn. Họ lo ngại rằng Iran có thể đã di chuyển các kho dự trữ urani được làm giàu ở mức cao trước cuộc tấn công và có thể chế tạo vũ khí chỉ trong vài tháng tới tại các cơ sở bí mật.

Gaza - Mặt trận bị lãng quên?

Trong khi sự chú ý của thế giới đổ dồn vào cuộc đối đầu kịch tính giữa Israel và Iran, cuộc xung đột kéo dài hơn 20 tháng ở Dải Gaza vẫn tiếp diễn trong im lặng. Theo các nguồn tin Palestine, hàng chục người đã thiệt mạng do các cuộc tấn công của Israel trong những ngày qua khi họ cố gắng tiếp cận nguồn viện trợ lương thực ít ỏi. Hơn 55.000 người đã thiệt mạng kể từ khi cuộc chiến bắt đầu, và phần lớn dân số Gaza đang đối mặt với nạn đói.

Sự tương phản này đã thúc đẩy các lời kêu gọi khẩn thiết từ chính nội bộ Israel. Diễn đàn Gia đình Con tin và Người mất tích đã ra tuyên bố: "Những người có thể đạt được lệnh ngừng bắn với Iran cũng có thể chấm dứt chiến tranh ở Gaza... Sau 12 ngày đêm người dân Israel không thể ngủ vì Iran, cuối cùng chúng tôi có thể quay trở lại việc không ngủ vì các con tin".

Lãnh đạo phe đối lập Israel, Yair Lapid, cũng đồng tình: "Và bây giờ là Gaza. Đây là thời điểm để đóng lại cả mặt trận đó. Để đưa các con tin về nhà, để chấm dứt chiến tranh. Israel cần bắt đầu xây dựng lại".

Cuộc khủng hoảng "12 ngày" có thể đã tạm khép lại, nhưng nó đã phơi bày một thực tế phức tạp: một nền hòa bình mong manh có thể được công bố, nhưng để có được sự bình yên thực sự cho toàn bộ khu vực, còn rất nhiều câu hỏi lớn cần được trả lời.