Croatia - Từ kẻ tí hon vực dậy sau suy thoái đến Á quân World Cup

Croatia nằm ở vùng Đông Nam châu Âu, trên bán đảo Balkan với dân số khoảng 4,3 triệu người. Họ hiện là quốc gia giàu nhất trong các nước thuộc Liên bang Nam Tư trước đây, với GDP bình quân khoảng 23.000 USD mỗi năm.

Nền kinh tế này từng bị ảnh hưởng nặng nề từ cuộc chiến tranh 1991 - 1995. Vì sự kiện đó, Croatia không chỉ phải chứng kiến GDP lao dốc, mà còn bỏ lỡ làn sóng đầu tiên đầu tư sang vùng Trung và Tây Âu, sau sự sụp đổ của Bức tường Berlin.

Giai đoạn 2000 - 2007, kinh tế nước này bắt đầu tăng trưởng ổn định, với tốc độ trung bình 4-6%. Du lịch và chi tiêu tiêu dùng đóng góp lớn vào đà tăng này. Lạm phát và giá nội tệ - đồng kuna thời kỳ này cũng được giữ trong tầm kiểm soát.

Tuy nhiên, quá trình này không kéo dài lâu. Khủng hoảng tài chính toàn cầu đã khiến kinh tế Croatia chịu cú sốc lớn. Nước này rơi vào suy thoái suốt 6 năm sau đó, khi GDP liên tiếp tăng trưởng âm giai đoạn 2009 - 2014. Năm 2009, GDP Croatia giảm tới 7,4%. Còn nợ công trên GDP lên cao kỷ lục - 84% năm 2014.

Đến quý III/2014, kinh tế nước này bắt đầu cải thiện. Năm 2015, Croatia chính thức thoát suy thoái. Đến nay, quá trình phục hồi của họ đã bước sang năm thứ 4, dù đà phục hồi được đánh giá còn mong manh.

So với các nước châu Âu, Croatia là nước có nền kinh tế phụ thuộc vào du lịch nhiều nhất, khi lĩnh vực này đóng góp gần 20% GDP. Phó thủ tướng kiêm Bộ trưởng Kinh tế - Martina Dalić năm ngoái cũng thừa nhận du lịch rất quan trọng với Croatia. Tuy nhiên, bà cho biết sản xuất cũng đóng góp tới 17-18% GDP. Các dịch vụ khác, trong đó có giao thông và tài chính, cũng giúp Croatia phát triển.

Tuy nhiên, nước này biết rõ không thể chỉ dựa vào một lĩnh vực để phát triển. Gần đây, họ đang cố gắng đa dạng hóa nền kinh tế. Tổng thống Croatia - bà Kolinda Grabar-Kitarovic là người ủng hộ và thúc đẩy mạnh mẽ quá trình này.

Năm 2016, Croatia bắt đầu điều chỉnh luật thuế để kích thích tăng trưởng dựa trên tiêu dùng trong nước và đầu tư nước ngoài. Đầu năm nay, Chính phủ nước này cũng công bố kế hoạch cải tổ kinh tế, bắt đầu thực hiện từ năm tới.

Croatia là thành viên trẻ nhất trong Liên minh châu Âu (EU) khi chỉ mới gia nhập năm 2013. Lợi ích từ việc tiếp cận thị trường chung đã giúp Croatia đáng kể trong quá trình thoát suy thoái. Nó cũng giúp nước này hòa nhập với kinh tế toàn cầu, và đẩy tăng trưởng du lịch lên kỷ lục.

Dù vậy, những yếu tố này vẫn chưa đủ giúp Croatia quay về thời điểm trước 2009. GDP nước này hiện vẫn thấp hơn 1% so với tiền khủng hoảng. Tỷ lệ thất nghiệp trong giới trẻ vẫn ở mức cao - 33%. Croatia còn phải đối mặt với tình trạng phát triển không đồng đều và chảy máu chất xám khi lao động trẻ tìm đến các nước khác trong EU có thu nhập cao hơn.

Trong 32 quốc gia tham dự vòng chung kết World Cup năm nay, Croatia cũng thuộc nhóm có GDP thấp nhất, với chỉ 54 tỷ USD năm ngoái. Dù vậy, tác động của giải bóng đá lớn nhất hành tinh lên nền kinh tế này không hề thua kém các nước lớn.

Theo Total Croatia News, chỉ trong gần một tháng, đặc biệt là 3 tuần đầu World Cup, người Croatia đã chi tiêu gần bằng tháng 12 - tháng mua sắm bận rộn nhất trong năm. World Cup đã giúp rất nhiều công ty, cửa hàng nước này có tháng kinh doanh bùng nổ.

Kanaan - hãng sản xuất snack khoai tây chiên tại Croatia cho biết phải từ chối các đơn hàng vì không làm kịp. Nhu cầu sản phẩm này đã tăng hơn gấp rưỡi so với ngày thường, do người dân thường ăn snack khi xem bóng đá.

“Chúng tôi đã phải hạn chế giao hàng số lượng lớn, và phải từ chối 30% số đơn nữa. Từ khi World Cup bắt đầu, nhà máy ở Donji Miholjac đã phải hoạt động 24/7. Chúng tôi cho ra lò tới 120 tấn sản phẩm mỗi tuần. Việc gì phải làm sớm, chúng tôi đều đã làm rồi, nhưng vẫn không đủ”, đại diện công ty này cho biết.

Trên Reuters, chuỗi cửa hàng bán lẻ lớn nhất nước này - Konzum cũng cho biết doanh số snack tăng tới 100% tuần trước, so với cùng kỳ năm ngoái, khi Croatia thắng Anh trong trận bán kết. Số bia được tiêu thụ cũng tăng vọt. Một số cửa hàng còn bán được lượng TV nhiều gấp 5 lần năm ngoái.

Số lượt khách vào khách sạn - nhà hàng - quán café - những địa điểm xem bóng đá phổ biến, cũng tăng 100% so với thường ngày. Văn phòng thuế Croatia cho biết tổng cộng, cả người dân và khách du lịch ở đây đã chi gần 13 tỷ kuna (2,05 tỷ USD) trong mùa World Cup.

“Đây là cơ hội tuyệt vời để quảng bá Croatia trên toàn cầu. Tôi dự đoán sẽ có nhiều khách du lịch đến đây hơn nữa. Nhưng dĩ nhiên, chúng ta không nên chỉ tập trung vào một mục tiêu này. Croatia phải tận dụng cơ hội này để thu hút đầu tư nữa”, Mladen Vedris - nhà kinh tế học tại Croatia kết luận.

Trên đất Nga, Croatia thi đấu ấn tượng và làm nên kỳ tích khi lần đầu vào chung kết World Cup. Tại trận chung kết, họ đã để thua đội tuyển Pháp với tỷ số 2-4. Thế hệ của những Luka Modric, Mandzukic, Rakitic, Perisic... dù chưa thể mang về chức vô địch World Cup cho đất nước Croatia nhưng để lại những hình ảnh đẹp cho cả thế giới về một đội bóng của những con người có tinh thần chiến đấu kiên cường, lối đá đẹp mắt.