Nguy cơ mất an toàn hồ đập - đến hẹn lại lên

(Baonghean.vn) - Nghệ An là tỉnh có trên 650 hồ đập, trong đó có nhiều hồ đập được xây dựng từ lâu đã xuống cấp, do nguồn kinh phí hạn chế nên việc sửa chữa hàng năm chỉ là tạm thời. Vì vậy, cứ đến mùa mưa bão, an toàn hồ đập lại trở thành nỗi lo lắng của chính quyền địa phương và người dân.

Đập Đồn Húng xã Hùng Thành - Yên Thành được xây dựng từ năm 1973

Nhiều năm nay, hàng trăm hộ dân xã Hùng Thành, Yên Thành luôn cảm thấy bất an về độ an toàn của đập Đồn Húng mỗi khi mùa bão đến. Ông Phan Quang ở xóm 6 gần với khu vực thân đập lo nắng nói: “Cứ vào mùa mưa lũ, nước đập dâng cao là người dân chúng tôi phải chủ động di chuyển đồ đạc sang xóm khác bảo toàn tính mạng.” Qua quan sát chúng tôi thấy thân đập này khá mỏng, tường chắn sóng nứt nẻ, nhiều đoạn bị tổ mối.

Ông Trần Văn Trung - Chủ tịch UBND xã Hùng Thành cho biết: Vào mùa mưa lũ, thân đập yếu nên hồ chứa này đe dọa đến tính mạng trực tiếp của 6 xóm, với trên 700 hộ dân, đặc biệt các xóm 5,6,7,8 nằm giữa khu vực đập. Mùa lũ năm 2014, nước lũ dâng cao, công ty TNHH-MTV thủy lợi bắc phải dùng biện pháp phá thêm tràn để bảo vệ bờ đập khỏi bị vỡ. Hàng năm Công ty cũng khắc phục sự cố; mở thêm tràn xả lũ, hàn gắn sạt lở, áp trúc mái đê, tôn cao thân đập... tuy nhiên nỗi lo vỡ đập “đến hẹn lại lên”.

Hồ Đồn Húng xã Hùng Thành, (Yên Thành) được xây dựng từ những năm 1973 có dung tích trên 5,4 triệu m3 nước, tưới cho 380 ha và cấp nước sinh hoạt, phòng lũ cho nhân dân 4 xã: Hùng Thành, Hậu Thành, Lăng Thành và Tiến Thành. Đến thời điểm này hồ đã xuống cấp trầm trọng, thân đập đã bị lún sụt nhiều vị trí, kéo theo nứt tường chắn sóng, mái đá hạ lưu.

Đập Đồn Húng xuống cấp

Công ty TNHH MTV thủy lợi Bắc đứng chân trên địa bàn huyện quản lý 17 hồ đập lớn, nhỏ thuộc 4 huyện Đô Lương, Yên Thành, Quỳnh Lưu, hiện nay mới nâng cấp được 10 hồ chứa, số hồ đập còn lại là chưa được nâng cấp, nguy cơ vỡ đập khi mùa lũ đến rất cao.

Tại Yên Thành còn có khá nhiều hồ đập do địa phương quản lý trong tình trạng xuống cấp. Hồ chứa nước Thị Long ở xóm Quang Nhân, xã Quang Thành - Yên Thành có dung tích khoảng 700.000 m3 nhưng chủ yếu là bờ đất. Đập này đã từng bị vỡ, gây ngập úng cho nhiều hộ dân ở Quang Nhân, nguy hiểm hơn là đổ nước xuống lòng hồ Vệ Vừng, đe dọa cả đập lớn Vệ Vừng.

Ở Quỳnh Lưu, hồ Khe Gang với sức chứa 1 triệu m3 nước ở xã Ngọc Sơn, Quỳnh Lưu được xây dựng từ những năm 1970 hiện như quả “bom” nước khi lũ về. Ông Văn Bài ở xóm 4A xã Ngọc Sơn chia sẻ: Vào mùa mưa lũ hầu như dân làng thức trắng đêm, cứ nước lên mấp mé gần thân đập là phải di tản sang xóm khác lánh nạn.

Hồ Quán Hài - Phúc Thành - Yên Thành đang đầu tư nâng cấp

Ông Hồ Văn Lập, Chủ tịch UBND xã Ngọc Sơn cho biết thêm: Năm 2005, hồ chứa Khe Gang bị nước lũ lên làm sạt lở bờ đập, năm 2006 xã được Nhà nước hỗ trợ kinh phí để “vá” lại hạ lưu và bờ thượng lưu. Tuy nhiên thân đập yếu và mỏng dần. Đập Hồ Thành có dung tích 10 triệu m3, tại xã Nam Kim huyện Nam Đàn được xây dựng năm 1961, phục vụ tưới tiêu cho hàng trăm ha lúa cũng đã từng rò rỉ nhiều lần. Đối với đập Khe Đá ở Nam Lộc (Nam Đàn), năm 2013, mưa lớn kéo dài, lưu lượng nước qua tràn của đập Khe Đá đã gây ngập lụt cho vùng hạ lưu đập, ảnh hưởng đến gần 250 hộ dân và trường học của Nam Lộc.

Hiện nay Nghệ An đang vận động vốn WB để tu sửa hồ đập.

Đập Nam Kim - Nam Đàn xả tràn, người dân Nam Kim phải di chuyển bằng thuyền. Ảnh C.T

Văn Trường