Nhật Bản lại "lục đục" vì căn cứ quân sự Mỹ

(Baonghean) - Chính quyền tỉnh Okinawa của Nhật Bản vừa đệ đơn lên Ủy ban Giải quyết tranh chấp chính phủ trung ương và địa phương trực thuộc Bộ Nội vụ Nhật Bản để khởi kiện chính phủ về việc rút giấy phép xây dựng căn cứ quân sự của Mỹ tại khu vực duyên hải Henoko thuộc Okinawa. Những diễn biến này một lần nữa đẩy thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe vào “thế khó” khi phải cân bằng giữa một bên là chính quyền và người dân Okinawa, còn một bên là đồng minh thân thiết Mỹ.

“Trên bảo, dưới không nghe”

Từ gần 2 thập kỷ trở lại đây, những cuộc biểu tình của người dân Okinawa phản đối sự hiện diện của căn cứ quân sự Futenma diễn ra “như cơm bữa”. Những chiếc máy bay chiến đấu của Mỹ lượn đầy bầu trời gây ra tiếng ồn cũng như nguy cơ về các vụ tai nạn máy bay hiện diện một cách thường trực trong cuộc sống của người dân nơi đây. Những lo ngại đó không phải không có lý khi tháng 8 vừa qua, 1 máy bay quân sự của Mỹ đã rơi ngay tại hòn đảo này khiến 7 thành viên phi hành đoàn bị thương.

Căn cứ quân sự Futenma của Mỹ tại Okinawa.

Theo kế hoạch giữa Chính phủ Nhật Bản và Chính phủ Mỹ, căn cứ không quân Futenma sẽ được tái bố trí từ Ginowan tới khu vực duyên hải Henoko ít dân cư hơn. Thế nhưng người dân Okinawa vẫn không chấp nhận phương án di chuyển căn cứ quân sự, mà yêu cầu phải rút hoàn toàn ra khỏi khu vực này, cụ thể là tới Guam.

Quan điểm “rút Futenma ra khỏi Okinawa” càng được củng cố sau khi ông Takeshi Onaga đắc cử chức Tỉnh trưởng Okinawa hồi tháng 12 năm ngoái với lời cam kết “loại bỏ những nguy hiểm đã gây ra nỗi đau cho người dân nơi đây”. Ý chí của ông Onaga thể hiện rõ ràng nhất bằng quyết định thu hồi giấy phép xây dựng tại căn cứ Futenma ngày 13/10 vừa qua sau cuộc tham vấn kéo dài 1 tháng giữa chính quyền trung ương và chính quyền địa phương.

Tuy nhiên, cuộc họp này đã kết thúc mà không đạt được thỏa thuận. Trong khi Okinawa yêu cầu đặt ra các điều kiện xây dựng nhằm đảm bảo không gây hậu quả đối với môi trường khu vực này thì chính phủ trung ương lại từ chối, cho rằng các điều kiện phù hợp đã được thỏa thuận trong thời thống đốc tiền nhiệm là ông Hirokazu Nakaima.

Sau khi Thống đốc Onaga quyết định rút giấy phép của người tiền nhiệm, chính phủ trung ương đã đáp lại bằng cách yêu cầu Bộ Lãnh thổ bác bỏ quyết định đó với lý do cơ quan hành chính khu vực không có quyền đưa ra những chỉ thị như vậy. Đồng thời, chính phủ trung ương tiếp tục cho công nhân dọn dẹp nơi tập kết vật liệu chuẩn bị cho hoạt động di dời.

Quyết định kiện chính quyền trung ương hôm 2/11 của ông Onaga là nhằm chứng tỏ cho lời tuyên bố trước đó về việc “áp dụng mọi biện pháp cần thiết để ngăn việc xúc tiến kế hoạch tái bố trí căn cứ Futenma”.

Quyết tâm của Thủ tướng Shinzo Abe

Được 2 nước thông qua kế hoạch vào năm 1996, việc trì hoãn xây dựng căn cứ không quân Futenma của lực lượng Thủy quân lục chiến của Mỹ đã trở thành vật cản chính trong quan hệ Mỹ - Nhật. Trong suốt 2 thập kỷ qua, cuộc tranh cãi về việc di dời căn cứ này đã khiến các Thủ tướng tiền nhiệm của Nhật Bản như Naoto Kan, Yukio Hatoyama phải đau đầu khi đứng giữa người dân Okinawa và đồng minh Mỹ. Nhưng lần này, Thủ tướng Shinzo Abe đang tỏ rõ quyết tâm thúc đẩy kế hoạch di dời.

Ông Shinzo Abe lâm vào "thế khó". Ảnh: Sputnik.

Futenma hiện là căn cứ quân sự quan trọng nhất của Mỹ tại Nhật Bản. Việc phải di dời căn cứ này khỏi Okinawa – ví dụ như tới Guam có thể xem là một bước lùi trong chiến dịch xoay trục sang châu Á – Thái Bình Dương. Với vai trò là đồng minh thân thiết của Mỹ, Nhật Bản khó có thể để kịch bản này xảy ra, nhất là khi Nhật Bản cũng đang rất cần sự ủng hộ của Mỹ để đối phó với đối thủ Trung Quốc đang lên trong khu vực.

Hơn nữa, yếu tố kinh phí cũng là một vấn đề lớn mà chính quyền Nhật Bản phải cân nhắc, bởi khoản kinh phí này sẽ do Chính phủ Nhật Bản chi trả. Sau hơn nửa thế kỷ được xây dựng như một pháo đài quân sự khổng lồ với rất nhiều hệ thống phức tạp, kế hoạch di dời Futenma ra một địa điểm khác ngoài Okinawa sẽ cao hơn rất nhiều con số 500 tỷ yên – khoản kinh phí dự toán cho việc di chuyển từ Ginowan tới Henoko.

Bất chấp những tính toán chiến lược của ông Shinzo Abe, xác định Futenma là tiền đồn bảo vệ Senkaku/Điếu Ngư trong cuộc tranh chấp chủ quyền với Trung Quốc, người dân Okinawa vẫn không chấp nhận phương án di dời vốn đã được phê duyệt dưới thời ông Hirokazu Nakaima. Sau khi chính quyền địa phương khởi kiện chính phủ lên Ủy ban Giải quyết tranh chấp chính phủ trung ương và địa phương, Tỉnh trưởng Onaga bày bỏ mong muốn ủy ban này sẽ xem xét đơn kiện của Okinawa một cách trung lập và công bằng.

Tuy nhiên theo các nhà phân tích, nhiều khả năng quyết định của ủy ban đưa ra sẽ không có lợi cho Okinawa, và kế hoạch di chuyển căn cứ Futenma sẽ tiếp tục được thực hiện. Điều đó cũng đồng nghĩa với việc ông Shinzo Abe sẽ phải đối mặt với làn sóng phản kháng mạnh mẽ hơn trong thời gian tới, ảnh hưởng tới uy tín vốn đã suy giảm sau khi ông xúc tiến thông qua dự luật an ninh mới. Nhưng có lẽ, đó là cái giá mà ông Shinzo Abe chấp nhận đánh đổi vì mục tiêu một Nhật Bản có vị thế lớn hơn trong khu vực với sự ủng hộ của đồng minh Mỹ.

Thúy Ngọc