Nhiều diện tích đất nông nghiệp ở Nghệ An bị bỏ hoang do cao tốc Bắc - Nam chia cắt

Ruộng lúa “kẹp” giữa cao tốc và đường tránh bị bỏ hoang

Gia đình ông Nguyễn Văn Hài - xóm Hưng Đạo 6, xã Hưng Nguyên, có 1.000 m² đất trồng lúa, trong đó 500 m² đã bị thu hồi phục vụ dự án Đường bộ cao tốc Bắc - Nam, số diện tích còn lại nằm “kẹp” giữa đường cao tốc và tuyến Quốc lộ 1A tránh Vinh nên phải bỏ hoang.

Ông Hài chia sẻ: “Đây là đất ưu tiên cho gia đình chính sách. 5 năm trời tôi không có ruộng để làm. Tính ra một sào vụ chiêm là 3 tạ lúa, vụ mùa là 2 tạ, 5 năm là 2,5 tấn. Dân bây giờ thì cần ruộng, không có ruộng thì không có lúa. Phụ cấp thương binh của tôi mỗi tháng chỉ hơn 3 triệu mà mua lúa gạo ăn rồi thì không còn tiền để mà sinh hoạt nữa, cho nên cuộc sống vẫn phải phụ thuộc vào con cháu”.

Theo ông Nguyễn Xuân Truyền - Xóm trưởng xóm Hưng Đạo 6, toàn xóm có khoảng 15.000 m² đất nông nghiệp của 18 hộ dân bị “kẹp” giữa đường tránh với đường cao tốc. Những trường hợp 50 tuổi trở lên thì Khu Công nghiệp VSIP không tuyển vào làm công nhân nữa nên thất nghiệp, không có việc làm; trong khi đất không thể sản xuất được. Trước đây còn có ruộng làm kiếm thêm thu nhập, ít nhất thì cũng đảm bảo cung cấp đầy đủ an ninh lương thực cho gia đình.

Tại xóm Hạ Khê, gần 2,5 ha đất nông nghiệp của 40 hộ dân cũng rơi vào tình cảnh tương tự. Người dân kiến nghị hoặc được bồi thường, hoặc được đầu tư cơ sở hạ tầng để có thể tiếp tục sản xuất.

Dự án đường bộ cao tốc Bắc-Nam, đoạn qua địa bàn huyện Hưng Nguyên (cũ) có tổng chiều dài gần 26 km, với tổng diện tích thu hồi hơn 186 ha đất ở, đất vườn, đất nông nghiệp, trên 5.000 hộ dân bị ảnh hưởng bởi dự án.

Trước đây, những mảnh đất “bờ xôi ruộng mật” vốn là nguồn thu nhập ổn định của các gia đình nông dân. Thế nhưng, từ khi triển khai dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam, hệ thống kênh mương, đường giao thông nội đồng bị chia cắt, chủ đầu tư chưa hoàn trả được các tuyến đường cho người dân đi lại. Vì thế, nhiều diện tích đất nông nghiệp mặc dù không bị thu hồi phục vụ dự án nhưng gặp khó khăn trong sản xuất hoặc không thể canh tác được nên bị bỏ hoang.

Theo ông Trần Văn Ân - Bí thư Chi bộ xóm Thượng Khê, xã Hưng Nguyên: “Xóm Thượng Khê bị ảnh hưởng bởi trung tâm vòng xuyến và trạm thu phí của đường cao tốc. Phía trong Trung tâm vòng xuyến có hơn 2 ha đất nông nghiệp vẫn sản xuất bình thường nhưng lại không có đường vào. Hiện nay, đường bộ cao tốc Bắc Nam đã rào chắn đường đi nên cứ đến mùa sản xuất là nhân dân phải “tháo trộm” rào chắn để vào, hết mùa thì đóng lại. Mong Nhà nước tạo mọi điều kiện thu hồi diện tích ở trong vòng xuyến cho nhân dân, nếu không thu hồi thì phải làm đường giao thông, đảm bảo điều kiện thuận lợi cho nhân dân đi vào sản xuất được”.

Cần sớm tháo gỡ để đảm bảo sinh kế cho người dân

Theo quy định tại Luật Đất đai: Khi Nhà nước thu hồi đất mà phần diện tích còn lại của thửa đất sau khi thu hồi nhỏ hơn diện tích tối thiểu theo quy định của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh; nếu người sử dụng đất đồng ý thu hồi đất thì Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền quyết định thu hồi và thực hiện việc bồi thường, hỗ trợ, quản lý diện tích đất này.

Tuy nhiên, Luật Đất đai chỉ cho phép thu hồi đất và thực hiện bồi thường, hỗ trợ trong trường hợp các thửa đất nông nghiệp bị ảnh hưởng đủ điều kiện bồi thường về đất, nằm trong phạm vi quy hoạch của dự án và nguồn kinh phí chi trả ứng trước từ nguồn vốn đầu tư của dự án. Trường hợp các thửa đất không thuộc phạm vi giải phóng mặt bằng của dự án thì không có cơ sở để xem xét, giải quyết thu hồi và bồi thường theo quy định của Luật Đất đai. Nhưng trên thực tế, những diện tích này không đảm bảo điều kiện về giao thông đi lại và tưới tiêu để canh tác nên người dân không thể sản xuất được trên đồng ruộng của mình.

Ông Hoàng Anh Tiến - Chủ tịch UBND xã Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An, cho biết: “Trước đây, UBND huyện Hưng Nguyên (cũ) đã có rất nhiều văn bản đề xuất đến doanh nghiệp dự án và Bộ Xây dựng nhưng chưa được giải quyết. Doanh nghiệp dự án cần sớm hoàn thành việc hoàn trả các đường giao thông nội đồng và hệ thống kênh mương để phục vụ sản xuất cho nhân dân. Đề nghị các cấp, các ngành quan tâm xem xét giải quyết thu hồi phần đất nông nghiệp không sản xuất được để đảm bảo quyền lợi cho người dân. Nội dung này cần phải khẩn trương giải quyết kịp thời, tránh những hệ lụy sau này triển khai công tác giải phóng mặt bằng các dự án trọng điểm sắp tới”.

Những thửa ruộng bỏ hoang trong suốt nhiều năm không chỉ là sự lãng phí đất đai, mà còn là nỗi lo âu của những người nông dân quanh năm gắn bó với ruộng đồng. Thực trạng này đòi hỏi các cấp, các ngành cần sớm có giải pháp phù hợp để nông dân có tư liệu sản xuất, bảo đảm quyền lợi chính đáng cho những người dân nơi dự án đi qua.