Ở nơi "trường là nhà, thầy cô như mẹ cha"

Đón học trò về trường

Chỉ 1 tuần sau lễ khai giảng năm học mới 2025 - 2026, 58 học sinh của 3 bản Cành Toong, Cặp Chạng, bản Hạt, xã Yên Na đã được thầy cô ở Trường Phổ thông Dân tộc bán trú THCS Yên Tĩnh đón vào ở trong ký túc xá của nhà trường. Kề đó, hàng chục học sinh khác của Trường Phổ thông Dân tộc bán trú Tiểu học Yên Tĩnh cũng đã được đón về điểm trường chính.

Đây cũng là lần đầu tiên các em được trải nghiệm những ngày “ăn, ở” tại trường với chế độ của một học sinh bán trú, dù các em không có chế độ trợ cấp của Nhà nước. Nguồn hỗ trợ theo kế hoạch đến hết tháng 12 không nhiều, chỉ hơn 50 triệu đồng nhưng toàn bộ kinh phí do chính quyền xã Yên Na hỗ trợ. Số tiền được huy động nhờ sự đóng góp của các tổ chức, doanh nghiệp và các nhà hảo tâm với một mục đích đơn giản “Mỗi bữa ăn giúp con thêm một bước trưởng thành”.

Em Lâm Thị Điểm - lớp 9B, nhà ở bản Cành Toong gia đình khó khăn, bố làm nông, mẹ bị tật nguyền, không lao động được. Các năm trước, dù nhà cách trường gần 5 km nhưng hàng ngày Điểm vẫn đi, về. Hôm nào học thêm hoặc trường có sự kiện, Điểm phải đem theo cơm đến trường. Biết hoàn cảnh gia đình, năm nay trường đã đưa Điểm vào danh sách hỗ trợ để em có thể ăn trưa và ở lại trường. Nữ sinh này cho biết: Em rất vui vì trưa nào cũng được ở lại trường và ăn cùng với các bạn ở lớp. Bố mẹ em thấy em được hỗ trợ, ăn ở miễn phí cũng vui lắm vì không phải lo lắng mỗi lần trời mưa bão nữa.

Từ những học sinh đầu tiên, đến nay, số học sinh hưởng chế độ như bán trú cũng đã tăng lên mỗi ngày. Qua hơn 2 tháng triển khai, bà Vy Thị Bích Thủy - Bí thư Đảng ủy xã Yên Na chưa quên thời điểm khai giảng năm học mới và xã quyết định phát đi bức thư kêu gọi “Hỗ trợ tổ chức bán trú cho học sinh tại xã Yên Na”.

Thực tế, lúc bấy giờ, bối cảnh của xã rất nhiều khó khăn, bởi chính quyền xã Yên Na mới kiện toàn và đi vào hoạt động chưa ổn định với bộn bề công việc. Trong khi đó, nhiệm vụ giáo dục của năm học 2025 - 2026 rất nặng nề khi ngành Giáo dục quyết định thực hiện dạy học 2 buổi/ngày, nhưng học sinh trên địa bàn xã nhiều em ở xa trung tâm, đi lại vất vả. Để giảm việc đi lại giữa 2 buổi học, góp phần đảm bảo an toàn, sức khỏe, ổn định nền nếp học tập, giảm tỷ lệ vắng học, bỏ học, giải pháp duy nhất đó là thực hiện mô hình bán trú.

Dù đã tìm ra được hướng đi, nhưng để triển khai thật không dễ dàng. Bởi lẽ, dù Yên Na là xã miền núi, điều kiện kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn nhưng toàn xã lúc bấy giờ ở cả 2 bậc Tiểu học và THCS chỉ có 677/1.326 em được hưởng chính sách cho học sinh bán trú. Số còn lại, dù tỷ lệ hộ nghèo và hộ cận nghèo chiếm trên 60%, nhưng các em chưa đủ điều kiện để được hỗ trợ. Nhiều hộ gia đình gặp khó khăn trong việc đóng góp kinh phí cho các con ăn bữa trưa tại trường với mức tối thiểu bình quân 18.000 đồng/1 bữa chính.

Kể lại điều này, Bí thư Đảng ủy xã Yên Na nói thêm: Khi đăng thư kêu gọi, tôi đã viết trên trang cá nhân của mình “1.000 đồng cũng rất quý!. Chúng ta hãy bắt đầu từ con số nhỏ nhất”. Tuy nhiên, bản thân tôi cũng nghĩ rằng, để duy trì mô hình này trong thời gian dài sẽ có rất nhiều gian nan. Vì thế, chúng tôi đặt mục tiêu theo từng bước, bước 1 là 100% học sinh được ăn bán trú tại trường, bước 2 là cải thiện bữa ăn tốt hơn mức hiện nay… sau đó mới tính đến bước 3, bước 4. Rất may mắn là khi chủ trương vừa được đưa ra đã được cả hệ thống chính trị vào cuộc, nhân dân đồng thuận.

“

Từ sự đóng góp, chung sức, chung lòng, người ít, người nhiều, chúng tôi đã về đích chỉ sau hơn 1 tuần phát động. Đến nay, chúng tôi đã huy động được hơn 120 triệu đồng, đủ chi phí tổ chức bán trú và mua sắm cơ sở vật chất phục vụ bán trú trưa cho gần 100 học sinh ở 2 trường Phổ thông Dân tộc bán trú Tiểu học Yên Tĩnh và Phổ thông Dân tộc bán trú THCS Yên Tĩnh đến hết tháng 12/2025. Trong đó, hỗ trợ tiền ăn trưa cho học sinh có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn là 15.000 đồng/em, học sinh hộ nghèo là 8.000 đồng/em và hộ cận nghèo là 5.000 đồng/em.

Bà Vy Thị Bích Thủy - Bí thư Đảng ủy xã Yên Na

Nơi “trường học là nhà, thầy cô là cha mẹ”

Trước thời điểm chưa sáp nhập, nhắc đến Yên Tĩnh là nhắc tới một ngôi trường nằm giữa vùng “rốn lũ” của huyện Tương Dương (cũ). Chỉ cần một trận mưa lớn, nước từ thượng nguồn đổ về có thể khiến cả trường chìm trong biển nước. Trước năm 2022, chuyện học sinh phải sơ tán khẩn cấp đã trở thành quen thuộc. Thậm chí năm học 2019-2020, dù trường có ký túc xá và chế độ bán trú, nhiều gia đình vẫn buộc phải cho con thuê trọ ở ngoài vì nỗi lo “lũ về trong đêm”.

Sau mỗi trận lũ, thầy và trò lại đứng nhìn sách vở, tư trang, vật dụng sinh hoạt bị ngâm hỏng, việc dạy - học gián đoạn.

Gian nan là thế nên xã Yên Tĩnh nhiều năm có một “đặc điểm” rất riêng: Đội ngũ giáo viên gần như chỉ toàn nam giới. 5 năm trở lại đây, trường được bổ sung thêm biên chế, nhưng cũng chỉ có 2 cô giáo về công tác. Cô Ngân Thị Thủy - nữ giáo viên đầu tiên vẫn nhớ thời điểm nhận công tác năm 2020 với cơ sở vật chất thiếu thốn, đời sống bán trú bị gián đoạn thường xuyên vì mưa lũ. Ở đây, giáo viên phải gánh cả phần việc của mẹ, của chị. Vì thế, muốn làm tròn vai, mỗi người thầy, người cô phải nỗ lực gấp đôi, gấp ba so với các trường khác. Vai trò ấy khiến tình thầy trò nơi này trở nên đặc biệt và được gắn kết, bồi đắp lên từng ngày...

Cũng từ trong gian khó ấy, khát vọng đổi thay càng trở nên mãnh liệt. Năm 2022 đánh dấu bước ngoặt lớn khi trường được di dời khẩn cấp sang địa điểm mới và được đầu tư hơn 30 tỷ đồng để xây dựng lại. Nhờ đó, trường thực sự “thay da đổi thịt” với những dãy phòng học khang trang, hiện đại, khu nhà nội trú được chăm sóc sạch, đẹp. Đến trường Yên Tĩnh, ấn tượng còn bởi khuôn viên xanh, mát, thảm cỏ xanh, nhiều tiểu cảnh xinh đẹp được chăm chút bởi chính bàn tay cô, thầy.

Khi nỗi ám ảnh mưa lũ không còn đè nặng, việc dạy - học cũng khởi sắc rõ rệt, chất lượng giáo dục có bước tiến vượt bậc. Chỉ tính riêng 3 năm trở lại đây, các kỳ thi học sinh giỏi tỉnh, học sinh giỏi huyện của trường đều đạt và vượt chỉ tiêu kế hoạch cả về chất lượng và số lượng giải, nằm tốp 5 của huyện Tương Dương (cũ). Năm nào trường cũng có nhiều học sinh đậu vào trường nội trú của tỉnh. Từ một ngôi trường nằm trong tốp cuối của huyện, 3 năm liên tục gần đây trường được UBND tỉnh tặng danh hiệu Tập thể lao động xuất sắc, được Bộ Giáo dục và Đào tạo, UBND tỉnh tặng Bằng khen. Điều đáng trân trọng, dù vẫn còn nằm ở vùng khó nhưng nhiều năm qua, thầy và trò nhà trường vẫn xây dựng được “Thùng quà tình bạn” để mỗi năm tặng hàng chục suất quà cho học sinh có hoàn cảnh khó khăn ở trong và ngoài nhà trường.

Với những kết quả đã đạt được, Trường Phổ thông Dân tộc bán trú THCS Yên Tĩnh đã trở thành điểm sáng về mô hình trường bán trú trong toàn tỉnh.

“

Với môi trường bán trú, chúng tôi xác định, người giáo viên không chỉ dạy chữ mà còn phải dạy người. Bên cạnh đó, giáo viên không đơn thuần chỉ là người thầy mà phải là người thân của học trò, để các em mỗi khi đến trường cảm giác như trở về với gia đình…Thành quả có được ngoài thầy cô, còn nhờ sự quan tâm của chính quyền địa phương, sự ủng hộ của phụ huynh, các già làng, trưởng bản.

Thầy giáo Nguyễn Văn Thọ - Hiệu trưởng nhà trường

Chia tay với ngôi trường này, càng hiểu hơn ý nghĩa câu nói của Bí thư Đảng ủy xã Yên Na: Dù còn nhiều khó khăn nhưng chúng tôi luôn quan niệm, giáo dục phải là nhiệm vụ được đặt lên hàng đầu và trong bất cứ hoàn cảnh nào, chúng tôi luôn nỗ lực và “dành những điều tốt đẹp nhất cho học trò”!.