Người miệt mài với "trầm tích" văn hóa

22/07/2011 15:15

Đã gn k tui bát tun, sc khe đã gim sút nhưng hàng ngày ông Bùi Văn Cht (khi 8- phường Trường Thi- Thành ph Vinh) vn mit mài vi nhng cun sách và tài liu viết bng ch Hán. Vi ông, chúng gn bó như là máu tht, cha đựng bao "trm tích" văn hóa, và chng nào vn còn sc lc thì ông chưa th ri xa nó.


T tiên ca ông có gc gác vùng đất Din Châu, c ni ca ông là mt thy đồ khăn gói đến vùng Hnh Lâm (Thanh Chương) để sinh cơ lp nghip. Đến đời ông ni và c thân sinh ra ông vn tiếp ni nghip "gõ đầu tr". T khi còn rt nh, ông Cht đã được ông ni đưa tay tng nét ch, gii thích tường tn ý nghĩa ca tng ch, tng câu trong sách thánh hin.

Ln lên, ông được gia đình cho đến trường tiếp tc theo hc ch Hán. Và mt trong nhng nim vui sướng, hnh phúc nht trong đời là bc sơ hc, ông được th giáo thy Nguyn Tài Cn, người sau này tr thành mt v giáo sư, tiến s lng danh, mt chuyên gia hàng đầu v Vit ng hc. Sau này, dù công tác trong ngành công nghip, mt lĩnh vc không liên quan đến ch Hán nhưng ông Cht vn không nguôi nhđến nhng nét ch người xưa truyn li. Vì thế, trong các cuc hp, cun s ghi chép cá nhân luôn được ông viết bng ch Hán. Vi ông, viết như thếđểđiu kin tiếp xúc ch Hán thường xuyên, để nhng nét chy không b rơi vào quên lãng...



Ông Bùi Văn Chất gửi tình cảm của mình vào sổ tang gia đình thầy giáo Nguyễn Tài Cẩn

Năm 1994, ông Bùi Văn Cht được ngh hưu. Lúc này, ông mi tht s có thi gian để bt đầu chuyên tâm nghiên cu sách v, tài liu và các thư tch ch Hán. Và cũng trong năm này, nhân k nim 40 năm chiến thng Đin Biên Ph, Hi Cu chiến binh tnh Ngh An nhông chp bút dòng ch "Nguyên lâm đại th" (cây đại th rng nguyên sinh) để tng Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Nhn được dòng ch vi nét bút rn ri, vng chãi, th hin được tài năng, bn lĩnh và nhân cách ca c mt đời làm tướng, qua đoàn đại biu Hi Cu chiến binh, vĐại tướng đầu tiên ca Quân đội nhân dân Vit Nam "Gi li cm ơn và hi thăm ti ông đồ Cht". Cũng tđó đến nay, h ai phát hin được sc phong, thn ph, văn bia hay bt c mt thư tch ch Hán nào thường tìm đến nhông phiên âm, dch nghĩa.

Nhng dòng h ln trong tnh thường tìm đến ông để nh dch gia ph ra ch quc ng, ông vui v nhn li và xem nh vn đề thù lao, dù công vic có khi kéo dài hàng tháng. Theo ông, vic tiếp cn, tìm hiu gia ph các dòng h và các loi sc phong, văn bia, thn ph là tiếp cn nhng "trm tích" văn hóa x Ngh, để hiu thêm truyn thng quê hương.

Đ
ây cũng chính là nhng giá tr văn hóa bi đắp cho cuc sng hin ti, nếu chúng ta biết khai thác, vn dng đúng mc đích. Ông thường cng tác vi mt s thành viên trong CLB Hán Nôm Ngh An t chc phiên âm, dch nghĩa và hiu đính mt s tác phm ch Hán. Trong quá trình nghiên cu, có nhng ch, nhng câu mt nhiu tâm sc, trí tu và thi gian mi có th lun ra, thm chí có ch mt gn 2 năm trăn tr, tìm tòi mi làm sáng rõ được ý nghĩa đích thc. Nhng kết qu nghiên cu được ông công b trên các tp chí như Tp chí Hán Nôm, Xưa và nay, Văn hóa Ngh An, Thông tin KHCN Ngh An...


Thành công ca ông Bùi Văn Cht được nhiu người ghi nhn là vic ông dch ra thơ nôm bài "Vũ trung sơn thy" (Non nước trong mưa) ca vua Thiu Tr (nhà Nguyn). Các ch ca bài thơ này được xếp theo hình bát quái trên bc khm xà c ti đin Long An, nay là Bo tàng M thut Cung đình Huế. Vn dng đặc trưng đơn tiết tính ca tiếng Vit và tiếng Hán, ông Cht đã dch thành công bài thơ "Vũ trung sơn thy" theo 128 cách đọc mà các hc giđã tìm ra. Các bn dch thơ ca ông được nhiu người đánh giá va sát vi nguyên tác, va đảm bo vn nhp và niêm lut ca th thơĐường lut.


Chúng tôi gp ông Bùi Văn Cht trong bui l truy điu và đưa tang GS- TS Nguyn Tài Cn vào trung tun tháng 3 Âm lch ti xã Thanh Văn (Thanh Chương). Thay mt CLB Hán Nôm Ngh An, ông chp bút viết hai câu thơ bng ch Hán vào s tang: "Đĩnh cán Đông phương Ngôn ng hc/ Trí Tường Nguyn tc Vit Nam Hoa" (Đứng đầu ngành Ngôn ng hc Phương Đông/ Bông hoa Vit Nam người h Nguyn thôn Trí Tường). Nhìn vào nét ch, ai cũng d dàng nhn thy nim kính trng vô b ca ông vi người thy đã quá c và mt tình cm thiết tha đối vi nhng giá tr văn hóa ca người xưa để li...


Công Kiên