Giấc mơ đất và chữ

08/07/2012 14:57

(Baonghean) Đời sng xã hi đang tng ngày đổi thay, khi sc nhưng cuc sng ca nhng xóm chài trên sông vn lam lũ, qun quanh. Người dân vn chài đang hàng ngày đối mt vi cnh đói nghèo, lc hu và c nhng ri ro đang rình rp. Báo Ngh An cui tun ra ngày 1/7/2012 có bài "Ni nênh mt khúc sông này" v cuc sng mt xóm chài trên sông Ca Tin (Thành ph Vinh). S báo này, chúng tôi tiếp tc phn ánh cuc sng ca người dân xóm chài Tam Sơn (Anh Sơn) vi mong mun các cp chính quyn cn quan tâm nhiu hơn na ti các xóm chài và giúp h sm thc hin "khát vng lên b"...




Cnh sng lênh đênh, tm b ca người dân xóm chài Tam Sơn (Anh Sơn)

Hơn 3 năm ri tôi mi có dp tr li thăm xóm chài nh bé nép mình bên t ngn dòng Lam, thuc địa bàn xã Tam Sơn (Anh Sơn). Nói là xóm nhưng thc ra ch khong gn10 h dân có gc gác t vùng h lưu vđây cùng mưu sinh. Trin sông y vn hoang sơ, xóm chài y vn lng l, hiu ht. Vn là nhng gương mt năm xưa, chđiu dòng chy thi gian đã làm h thêm già nua, nét lam lũ, kh s càng hn sâu trên khuôn mt. Bước xung t trin sông, các cư dân xóm chài nhn ra người quen và chào tôi bng li than th kèm theo nhng tiếng th dài: "Cuc sng vn thế, chưa có gì đổi thay c chú ! Cái đói, cái nghèo và tht hc c bám riết chúng tôi mãi...".


Những phận đời!


Người đầu tiên tôi mun gp khi đến xóm chài này là c Nguyn Th M, người có con trai hy sinh trong cuc kháng chiến chng M, cu nước. độ tui 90, người m lit sy không nh ni người khách đã tng trò chuyn vi mình hơn 3 năm trước. Ngày y, tuy tui đã cao, c M vn mt mình chèo con thuyn nh xuôi ngược đon sông này để quăng chài, buông lưới. C tng chia s: "Dù được hưởng chính sách, chếđộưu đãi ca Nhà nước nhưng mt đời lênh đênh sông nước đã quen nên tôi vn bám ly con thuyn. Nhưng điu quan trng hơn c là thương con cháu, chúng đang hàng ngày bám ly mt nước để mưu sinh, cuc sng quá khó khăn, vt v nên tôi vn "tr" li đây để giúp đỡđược phn nào hay phn đó".

Giđây, trong con thuyn nh năm xưa, dáng v ca c không còn được nhanh nhn như trước. Không biết gánh nng thi gian, tui tác hay sut đời nép mình trong khoang thuyn cht chi mà cái lưng ca c Mđã còng rp. Đôi bàn tay, bàn chân gn trn mt thế k gn bó vi chiếc bai chèo giđây đã b mc chng tê but, tri không rét vn run lp cp. Và đôi mt ca người m lit s giđây đã nhum màu sương khói. Sut hành trình 90 năm lênh đênh trên dòng sông Lam, đến nay, c Nguyn Th Mđã "có quyn" mt mi.



C Nguyn Th M (90 tui), m lit s, sng mt mình trong con thuyn cht chội.

Khi tôi có mt trong khoang thuyn cht chi y, người con dâu đang cho c ung thuc, vì my ngày nay đau but, tê nhc khp người. Cht gia dòng, mt chiếc thuyn máy lướt qua to nên nhng làn sóng dt vào b. Chiếc thuyn nh bng dưng chao đảo, lc lư, nhng viên thuc c Mđang nm trong tay cht rơi vãi khp sàn. Toàn thân c run ry như sp lên cơn co git, đôi mt nhm nghin trông rt đỗi thương tâm. Mt lúc sau, con thuyn tr li bình yên, c M gượng dy va nht tìm nhng viên thuc rơi vãi va như nói mt mình: "Thếđó, cuc sng lênh đênh cc vy đó!". Nim an i ca c by nay là nhng dp l, tết, ngày Thương binh lit sđược các đoàn thđến tn thuyn thăm hi, tng quà. Đó là lúc con thuyn nh bng đông vui, nhn nhp.


Nm cách con thuyn nh ca c M không xa là thuyn ca v chng ông Trn Văn Dương và bà Phm Th Hu. H là nhng cư dân mi gia nhp xóm chài chưa lâu. Trước đó, cp v chng này đã tng phiêu dt gn như toàn b chiu dài ca dòng sông Lam để buông câu, giăng lưới. Cũng có quãng thi gian ông Dương- bà Hu r ngược theo dòng sông Con để kiếm kế sinh nhai. Nhng dòng sông vn mit mài xuôi v bin, con nước hết vơi li đầy, sc lc con người ngày càng gim sút. Qúa na đời xuôi ngược, nay chun b bước vào độ tui "xưa nay hiếm", tay chân đã bt đầu mi mt, ông bà phi neo đậu li chn này để cy nh hai người con mi khi trái gió tr tri. Mt tay ông Dương b ct nên lúc ông ghé chiếc thuyn con vào sát thuyn ln để ct đặt đồ ngh và "chiến li phm" sau gn mt ngày lao động cc nhc, tôi thy ông hot động rt khó khăn. Nhìn người khách l, ông lc đầu: "Được có 2 con chch chng 5 lượng, vy là ngày mai không có go ăn ri!".

Thy tôi vn nhìn chm chp vào cánh tay ct, dường nhưđoán được s tò mò ca khách, ông Dương phân trn: "Không giu gì chú, tay tôi b thế này không phi do làm vic gì phi pháp, không phi n mìn đánh cá đâu! Ngày nh, vào mùa nước lũ, tôi chng may đứt tay ri b nhim trùng. Do ch quan, không chy cha, thuc thang gì, hàng ngày vn dm mình gia dòng nước lũ. ít ngày sau, tay sưng vù, vết thương bt đầu thi và lan dn ra. Đến nước y buc phi đi bnh vin, các bác s nói rng mun cu ly mng sng phi cưa tay. Tđó, cánh tay trái ca tôi ch còn đon gn khuu tr lên, có cũng như không, hoàn toàn vô dng...".


Đ
ang mi trò chuyn, cht thy mt chiếc thuyn nh r nước ri ghé sát vào chiếc thuyn ln nm cnh thuyn ông Dương. Mt cu bé trc 3 tui t khoang thuyn ln bước ra, nhanh tay vi ly dây neo ri buc cht để b m bước lên. Cu làm vic y nhanh, gn và chc chn như mt người đàn ông thc th ca làng chài. Hi chuyn, mi biết tên cu bé là Nguyn Văn Su (SN 2009). la tui này, hu hết tr em đã được đến lp hc mm non, được ca hát, vui chơi nhưng bé Su vn phi quanh qun trong khoang thuyn cht chi, hàng ngày ngóng b m tr vđể buc dây neo.


Giấc mơ đất và chữ


T bao đời nay, nhng cư dân ca xóm chài Tam Sơn đều phi sinh sng trong nhng con thuyn cht hp. Phía dưới là nhng chiếc lng nuôi cá được làm bng tre nên có lúc mi người gi nơi che mưa, tránh nng ca mình là "lng". Cái nghip mưu sinh "cha truyn con ni" ca cư dân vn chài không có gì hơn là câu tôm, chài cá. Nhưng trong điu kin ngun nước hin nay, cá tôm có v ngày càng khan hiếm, cá lng cũng càng khó nuôi. Anh Trn Văn Hùng (con trai ông Dương) than th: "Chài sut mt ngày, có khi không được ni cân cá.

Đặ
c bit, vào nhng ngày lượng nước t thượng ngun đổ v ln và đột ngt thì cá tôm trn hết sch, không chài được con nào và hôm sau xem như c nhà phi nhn đói. Nước sông có v nhưđang b ô nhim, tôi nuôi 100 con cá dưới lng, trong vòng hơn 10 ngày chết đến 60 con. C theo đà này, sp ti chc không còn đường sng". Ri v chng anh Hùng thay nhau k tôi nghe v nhng kh cc, gian nan và bao ni lo âu trong mùa nước ni. Có ln lũ thượng ngun tràn v lúc na đêm, khi c xóm chài đang vùi trong gic ng say sau mt ngày mưu sinh vt v. Con thuyn đột nhiên chao đảo mnh. Mi người tnh gic trong cnh gió mưa sm sp, thuyn b sóng đánh dt nm nghiêng ven b. Trong khoang thuyn, nước bt đầu xăm xp, ru rác bt đầu vây kín chung quanh. Mt con rn không biết tđâu bò vào khoang thuyn... Đất tri ti đen như mc, ch nghe thy tiếng thét m ào ca cơn lũ d, c gia đình anh gn như tuyt vng. Thc trng đêm, v chng anh bàn bc vi nhau rng phi lên b thuê nhà , như thế này có khi b lũ cun phăng khi nào không hay. Nhưng ri khi cơn lũđi qua, li mi miết ngược xuôi trong cuc mưu sinh, ý định y dn rơi vào quên lãng.


V chng anh Hùng có chút hãnh din, vì 2 đứa con tt nghip THCS. Điu đó được xem là "k tích" xóm chài nh bé này. Bi l, con em xóm chài Tam Sơn hc đến lp 6 hoc lp 7 đều "đứt gánh na chng". Nguyên nhân không có gì ngoài cuc sng khó khăn, thiếu thn buc phi ngh hc đểđỡđần b m hoc vào min Nam tìm kế sinh nhai. Để ri, mt thi gian sau li tr v "ni nghip" chài lưới ca b m. Đứa con trai út ca anh Hùng va tt nghip THCS cách đây vài tháng. Hi tháng 2, khi đang hc d lp 9, nó đã có ý định ngh hc để vào min Nam tìm vic. Thy giáo ch nhim, ri thy hiu trưởng đến tìm hiu nguyên nhân và động viên nhưng nó không nói mt li nào vì e ngi. Thy hiu trưởng gi ý nếu không mun nói thì viết lý do ngh hc vào giy để thy xem. Nó viết rng: "Thưa thy! Em phi ngh hc vì hoàn cnh gia đình quá khó khăn, b m em sut ngày chài lưới vn không đủăn. Em phi ngh hc để giúp đỡ b m, khi nào có điu kin em s hc tiếp". Đọc xong, ai ny đều rưng rưng... Ri thy hiu trưởng ha s tìm cách giúp đỡđể em hc hết my tháng còn li, đểđược tm bng THCS. Và ngày hôm trước ly được bng, hôm sau nó đã bt xe vào min Nam để xin làm ph h. Sau nhng giây phút trm ngâm, ông Trn Văn Dương cht nói: "Vi thế h chúng tôi gi không nói làm gì, ch mong cho con em xóm chài này được hc hành đểđược cái ch, thoát được cuc sng vt v, đói nghèo và qun quanh trên sông nước, đừng lp li con đường ca ông bà, b m...".


Cuc đời sông nước lênh đênh, thường ngày đối mt vi bao khó khăn, vt v cùng không ít him nguy đang rình rp nên nim mong ước, khát khao ln nht ca tt c cư dân xóm chài là có được "tc đất cm dùi". Ch tay v phía trin sông, anh Trn Văn S bc bch: "Hàng chc năm nay, chúng tôi đều mong được cp khong 100m2 đất dng tm cái nhà và thoát khi cnh lênh đênh, cht chi nhưng vn có điu kin gn vi sông nước để mưu sinh. Và để tránh ni php phng, lo âu khi mùa mưa lũ tràn v. Nếu nhà nước không cp thì bán cho chúng tôi vi giá ưu đãi cũng được". Lúc nãy đến gi ngi im, đến đây bà Hu mi góp li ph ha: "Nghe nói Hưng Nguyên, Nam Đàn và Đô Lương, các xóm chài đã được lên bđịnh cư. Không biết khi nào đến lượt xóm chài Tam Sơn này?".


Ri xóm chài khi ánh chiu tà đã ln xung đáy sông, nhng con thuyn nh bé khut dn sau nhng rng cây và sương chiu mo. Cư dân xóm chài tin khách bng ánh mt ngp tràn hy vng. Và tôi nh mãi ánh mt mđục ca c M và ánh mt trong veo ca bé Su khi nói li chào tm bit. Mong sao gic mơđất và ch ca xóm chài Tam Sơn sm tr thành hin thc để thế h ca bé Su không b neo cht vào con thuyn nh bé và qun quanh ti bến sông này.


Công Kiên