Nổi nênh một khúc sông này

01/07/2012 16:18

Đ

(Baonghean) Đã ba thế h tđời ông đời cha đến đời con cùng sng phn lênh đênh. Đã tng được giúp đỡ tr v c hương nhưng không làm sao quen được. Bao tháng năm nng mưa cy vào sóng nước, thuc tôm cá tng khúc nông sâu và chng kiến s ra đi ca nhng người thân trên chính dòng trôi tưởng như phng lng y. Và thế là dt díu nhau tr li. Bàn tay chai sn vì kéo lưới li đi tìm tng đon tre, mnh g dng nhà. Phía bên kia, đô th mi Vinh Tân l dn v sm ut, còn bên này, lác đác nhng mái lu mc li, xác xơ trong mưa gió...

"Xóm chài Qung Bình" bên sông Ca Tin, Vinh Tân (TP. Vinh). Ven b, nơi người ta vn đem rác ch Vinh ra đổ cht đống, tôi gp li cu bé Tú. Tú đang mi miết bi tđống rác bc mùi nhng trái đào chưa dp, cht vào xô nha. "Em đem văn, tha thì cho bò". Chúng tôi hi: "Thế là mi tr li à? Tưởng đã v quê Qung Bình?". Tú gượng go: "V quê n sng được, nhà em li quay tr li. Bây gi có 4 nhà quay li ri". Chúng tôi ng ý mun sang thăm "nhà", Tú mi miết chy ra sông, quay mũi thuyn, ri gi vi sang: " Cha ơi, có khách!".


Tri vi tm chiếu trên "sàn nhà", anh Lê Văn Niên, b Tú kéo tng người mt lên khi thuyn, nhc nh: Cn thn, không rt chân xung sông! Chúng tôi ngi trên "nhà", my con ngng bơi ngay phía dưới. Sàn nhà ca anh Niên là nhng mnh g ghép tm, có mnh đã mc nát, dng ngay trên mt sông. Tt c nhng gì ghép thành "nhà" ca anh đều là đồ phế thi, anh tìm nht bãi rác hoc được người ta quăng xung sông.

Đồ
mi nht trong nhà anh chính là tm nh Chúa và các tông đồ, cùng vi bc tượng Chúa bđóng đinh, treo gia. Nơi đây, là "mái m" ca 6 con người. Và câu chuyn ca người đàn ông đen đúa, nét mt hn sâu khc khy đã giúp chúng tôi hình dung ra quãng đời my chc năm ca nhng phn người tha hương dng chân ti đây, chn khúc sông này mưu sinh...


Ba thế h, mt con thuyn


Quê Qung Minh, Qung Trch (Qung Bình), anh Niên là con th 9 trong gia đình có 10 người con (ch nuôi được 7). Cha m làm chài lưới trên sông Gianh, t nh, anh đã quen vi sông sâu, sóng c. Khi sinh người em út, m anh qua đời. Mt lũ con nh di, gp đúng đận đói kém "đói đến ăn hết cđọt chui, ht mch", người cha cm theo mt đon lưới và dt díu lũ con lên tàu. Ch biết trên chuyến tàu ch chy ra hướng Bc năm đó, anh Niên còn nh xíu, đang cõng đứa em út đi xin cơm ca hành khách trên tàu. "Hình nhưđó là năm 1978. Tui nh tàu đi mãi, đi mãi, như chính sđịnh ca cha con tui. Nó còn b trt bánh gia đường. 2 ngày đêm, tàu dng ti Vinh. Năm y, Vinh đang lt. Cha tui quyết định xung tàu. Và tìm đến khu vc ch Vinh. Ông đã nhìn xung dòng sông này, và nhìn đến đon lưới cm trên tay mình. Ông là người đầu tiên lp nên làng chài tha hương này đó."



Ông Lê Văn Cu đã chn dòng sông Ca Tin để dng chân. Ông sm mt con thuyn nh, và cht c lũ con ln, bé trên thuyn. Nng mưa, đau m cũng mt con thuyn. Hàng ngày, ông chèo thuyn đi quăng chài kiếm cá. My cô con gái đem cá lên ch Vinh, ngày y còn chưa biết bán ly tin, mà đem đổi go ăn đắp đổi qua ngày. Tri rét, nm qun ly nhau mà ng. Tri nóng, cy gió tri, hơi nước. Vy ri c ln dn lên. Lúc này, làng chài đông dn. Phn ln cũng là người quê Qung Bình, ln hi ra khi đói kém. Cùng chung mt chn mưu sinh, đồng cnh, gp nhau "trên bến, dưới thuyn", "đi lưới vi chc", không ít đôi "thương nhau qua ca tò vò nhìn nhau" như thế.


Nhưng chuyn v chng ca anh Niên li bt đầu t "mt cuc rượu ca hai ông già". Hai gia đình vn thân thiết, trong mt ln hai ông b ung rượu say vi nhau trên thuyn, h ha hn ri "ht ngang" như thế (nói theo cách nói ca anh Niên). Khi đó, anh Niên 19 tui, còn v anh, ch Tu 17 tui. "Nhà ông ngoi cũng đông con lm, nhng 11 người con vi cha m cht nhau trên cái thuyn nh. Bn tui chưa có ngày yêu. Cũng mi đưa nhau đi do trên bđược mt vài ln là... cưới, là v thuyn nhà tui , là chài lưới đến gi...". Nhng đứa tr ln lượt được sinh ra trên chiếc thuyn nh ca đại gia đình. T bé, chúng đã ch biết có sông, nước. Chúng t biết bơi t nh mà chng phi ai bày. Dòng sông thân thuc làm bn, cũng là c thế gii tui thơ ca lũ tr. Nó chính là chng nhân lch s, nơi gói ghém mi bun vui ca nhng gia đình xóm chài!


Lênh đênh phn người


Trên dòng sông này, anh Niên sinh được 4 đứa con. Chính dòng sông đã chng kiến ngày cha anh ngã bnh, sau đó ra đi. Cũng chính nó đã cướp đi sinh mng 4 đứa cháu nh ca anh. Anh Niên vi tay ch cho chúng tôi ch nhng đứa trđã vĩnh vin li. "Khúc y, mt đứa rt xung vì đang tp bò. Thuyn thì quá cht, không ai kp để ý. Hai đứa khác cũng trong hoàn cnh tương t. Ch có mt đứa là rt khi cha m chúng đi bơm cát". Anh trm mình tìm các cháu dưới lòng sông. Và anh cũng đã nhiu ln trm mình để tìm người không may mn chết đui. "Tui cũng tham gia vt đến chc xác người khi được người thân h gi nh". Cũng bàn tay anh đã cu 3 người suýt b mng trên sông vì lt thuyn khi h tìm cách ra gia sông để lp l cúng phóng sinh.




Xóm chài "mc li" trên sông Ca Tin

Anh xòe bàn tay mình và gii thích: Đây, nước ăn bt bt hết c. Nhng vết chai làm tay biến dng. Bàn tay người chài lưới là như vy đấy! Để phát hin ra dân xóm chài, còn my đặc đim "nhn dng" na, y là gù lưng (mái vòm thuyn thp, mái lu cũng thp), trên lưng, nht là bn trđầy vết rn, ni u ni cc (vì ta lưng vào tm g dng để ly sc chèo đò). "Như thng Tú nhà tui, lưng ni 3 cc rn đó. Nó biết chèo đò t năm 5, 6 tui. Mà đứa mô cũng ra, biết chèo đò t thu nh xíu à".

Ch sang con gái út, tên Oanh, người nh con đang ngi ra bát, anh Niên nói: "Nó cũng chèo tho ri đó. Va hc xong lp 1, nhưng nó biết chèo t năm ngoái, năm tê". 4 đứa con, anh Niên đều cho theo cái ch cđể mong sau này bt kh. y vy nhưng đâu tránh được mt bui hc, mt bui quăng chài. Đứa con trai ln đang đi làm thuê trên ph, còn Tú 14 tui, đi th lưới quét vi b. Đứa con gái 12 tui tên Hương thì đi bán cá trên ch vi m. Còn đứa con gái út li lu cơm nước, dn dp.

S nht là nhng hôm mưa to gió ln. Lu thì dt nát, li đu đưa trong gió. C nhà tr dy, bám cht my cc chng. Cũng có ti 7, 8 h làm ăn sung túc, đã ri xóm chài này đi. Hin li còn 4 h, trong đó có h hai ông bà già người Ninh Bình, anh Niên xem như cha m nuôi. "Qun qut ngn y năm lo toan, chưa khá lên cũng vì con cái nhiu phen đau m. Như cái thng Tú kia cũng đã tng m dt m do sut 4 tháng tri. Cha con ôm nhau đi b xung Vin Nhi. 3 ln nó được các bác s cu khi tay t thn ri đó. Qua tui Ωm bế, li phi c cho chúng đi hc. Tui và mđều mù ch c. Mong sao cho con cái sau này có tương lai sáng sa hơn chăng...".


Hi v thu nhp, anh Niên cho hay: Mi ngày chài lưới cũng kiếm được dăm chc đến cao nht là 100 ngàn đồng. Đồng tin y phi chi phí vào đủ th: "Nng nht vn là chuyn hc hành cho ti nh. V chng tui cũng chng n hà gì, vt v my cũng làm được để lo cho con. My năm ni, tôm cá dường như cũng cn dn. Không biết dòng sông này còn nuôi được chúng tôi bao lâu na. Nhưng đã hơn 30 năm cùng vi nó, tui tin là vn còn có th da vào nó mà sng được!".


Li kết


Đã tng tìm v c hương. "Nhưng cha mđâu còn. Hơn na, sông Gianh rng ln lm, chúng tôi không có điu kin mua phương tin để kiếm cá như nhng người khác. Li quay v khúc sông nh này. Nó cũng là quê hương ca lũ tr, là c quãng dài đời tui. Hơn na, con cá nơi này cũng bám lưới hơn, con người nơi này đã cho chúng tôi chn nương ta". Còn nim tin, còn hy vng, gia đình anh Niên li ríu rít trên chiếc lu xơ xác gió vi nim vui trông đợi m lưới mi ngày...


Thùy Vinh