Chính quyền địa phương 2 cấp: Gần dân, vì dân - Kỳ 3: Giữ nhịp “trái tim” cấp xã mới
Sau những ngày căng mình cùng dân vượt lũ dữ ở từng bản làng nơi biên giới, chính quyền 2 cấp Nghệ An tiếp tục bước vào thử thách mới: Vận hành bền bỉ “trái tim” hành chính công cấp xã – nơi mà giờ đây tiếp nhận và giải quyết cả những thủ tục vốn thuộc thẩm quyền cấp huyện, cấp tỉnh trước đây.
Nhóm P.V Chính trị - Xây dựng Đảng • 17/08/2025
Sau những ngày căng mình cùng dân vượt lũ dữ ở từng bản làng nơi biên giới, chính quyền 2 cấp Nghệ An tiếp tục bước vào thử thách mới: Vận hành bền bỉ “trái tim” hành chính công cấp xã - nơi mà giờ đây tiếp nhận và giải quyết cả những thủ tục vốn thuộc thẩm quyền cấp huyện, cấp tỉnh trước đây. Tại các trung tâm hành chính công cấp xã, từng hồ sơ được xử lý nhanh gọn, minh bạch; và từng nụ cười hài lòng của người dân đã minh chứng cho một bộ máy sau sắp xếp không chỉ gần dân hơn, mà còn phục vụ hiệu quả hơn, củng cố niềm tin ngay từ cơ sở.
.png)
Từ bản Pà Khốm heo hút, nép mình dưới chân đỉnh Phà Cà Tủn cao 1.500m trên dãy Trường Sơn, muốn ra trung tâm xã Tri Lễ, anh Và Bá Mai phải vượt những con đường cheo leo, mùa mưa lại sạt lở liên miên. Anh kể: “Trước đây, làm sổ đỏ phải vượt hơn 40 km xuống thị trấn Kim Sơn, qua dốc Bù Chông Cha hiểm trở. Có người đi xe máy từ tờ mờ sáng”. Anh Mai từng nhiều lần đưa người thân đi làm thủ tục, nên hiểu rõ sự vất vả của bà con: Tiền bạc, thời gian và cả sự mệt mỏi khi phải chờ đợi.
Những vất vả, tổn phí ấy giờ không còn. Nhờ vận hành chính quyền địa phương 2 cấp, xã được phân quyền rõ ràng hơn; cán bộ được tập huấn nghiệp vụ, phần mềm kết nối với tỉnh hoạt động trơn tru, không còn tình trạng “giấy tờ phải đi trước, người theo sau”. Mọi thủ tục được tiếp nhận, xử lý ngay “một cửa” trên môi trường số, đúng luật, đúng quy trình nhưng nhanh gọn và công khai. “Bà con rất phấn khởi vì làm thủ tục ngay tại chỗ, không mất công đi lại”, anh Mai nói.
Niềm vui ấy không chỉ riêng anh Mai và bà con dân bản Pà Khốm. Ông Ngân Văn Hoạt (71 tuổi), ở bản Na Lạnh, vừa hoàn tất thủ tục trợ cấp hưu trí xã hội tại Trung tâm Hành chính công xã Tri Lễ, vẫn chưa hết ngạc nhiên. “Tôi cứ nghĩ làm thủ tục phải mất cả buổi. Ai ngờ cán bộ hướng dẫn tận tình, làm nhanh gọn; có trung tâm như thế này, bà con đỡ vất vả bao nhiêu”, ông nói.
Xã Tri Lễ có diện tích tự nhiên khoảng 261,94 km², có đường biên giới dài hơn 18 km tiếp giáp nước bạn Lào. Toàn xã hiện có 2.782 hộ với 14.432 nhân khẩu, trong đó, có tới 1.511 hộ nghèo (chiếm 54,31%) và 840 hộ cận nghèo (chiếm 30,81%), cư trú tại 21 xóm, bản nằm rải rác trên những ngọn núi cao Tây Bắc Nghệ An.
Trong điều kiện đó, việc xã Tri Lễ đưa vào vận hành trung tâm hành chính công là một bước tiến lớn. Theo Phó Chủ tịch UBND, Giám đốc Trung tâm Hành chính công xã Tri Lễ, Lữ Thành Long: Chỉ trong tháng đầu tiên vận hành, từ ngày 1 đến ngày 30/7/2025, trung tâm đã tiếp nhận và xử lý 152 hồ sơ, trong đó, có 150 hồ sơ được thực hiện hoàn toàn trực tuyến. Các lĩnh vực được người dân quan tâm chủ yếu là tư pháp - hộ tịch, chính sách, đất đai và tài chính, công thương. Ngoài ra, trung tâm cũng đã chứng thực 268 văn bản, bao gồm 12 hợp đồng giao dịch, 7 điểm chỉ và 249 bản sao chứng thực từ bản chính.
Những con số tưởng như nhỏ, nhưng trong bối cảnh địa bàn khó khăn như xã Tri Lễ, đó là minh chứng rõ ràng cho hiệu quả của chính quyền gần dân và vì dân. Với đồng bào người Mông, Thái, Khơ Mú ở vùng Tây Bắc Nghệ An, những thay đổi ấy không chỉ mang lại sự thuận tiện mà còn gieo vào lòng họ một niềm tin: Nhà nước đang thực sự đến gần bằng hành động chứ không chỉ bằng lời nói; thể hiện rõ sự bình đẳng trong tiếp cận dịch vụ công, từng bước thu hẹp khoảng cách giữa miền núi và miền xuôi.
Từ ngày 1/7, cùng với cả nước, Nghệ An chính thức vận hành chính quyền địa phương 2 cấp: Tỉnh và xã. Đây là bước cụ thể hóa chủ trương cải cách tổ chức bộ máy hành chính của Trung ương, nhưng việc triển khai đồng bộ, rộng khắp tại một tỉnh có địa bàn rộng lớn như Nghệ An thực sự là một bước đi đột phá. Từ 412 xã, phường, thị trấn, sau sắp xếp, nay chỉ còn 130 đơn vị hành chính cấp xã, cuộc tinh gọn địa giới hành chính lớn chưa từng có.
Không chỉ dừng lại ở sự thay đổi về số lượng đơn vị hành chính, điều đáng chú ý là Nghệ An đã có sự chuẩn bị bài bản, khoa học và có chiều sâu. Ngay từ ngày 20/6/2025, xã Đông Lộc được chọn làm điểm vận hành thử, kết nối trực tuyến với điểm cầu Tỉnh ủy và 129 xã còn lại. Đây không chỉ là buổi lễ công bố mà còn là bài kiểm tra quy mô lớn về khả năng vận hành đồng bộ hệ thống trên toàn tỉnh.
Ngay sau đó, các đoàn do Thường trực Tỉnh ủy, lãnh đạo UBND tỉnh cùng nhiều lãnh đạo chủ chốt trực tiếp xuống cơ sở, kiểm tra thực địa, đánh giá toàn diện tình hình triển khai. Các sở, ngành được phân công nhiệm vụ cụ thể, thiết lập bộ phận thường trực để theo dõi sát tình hình, hướng dẫn nghiệp vụ và kịp thời xử lý các vấn đề phát sinh trong quá trình vận hành.
Đáng chú ý, lãnh đạo tỉnh đặc biệt quan tâm đến việc duy trì hiệu quả hoạt động của các trung tâm hành chính công cấp xã, bộ phận trực tiếp tiếp xúc, phục vụ người dân hàng ngày. Đây được xem là “trái tim” của cấp xã mới, đóng vai trò then chốt trong tạo dựng niềm tin ban đầu của người dân với bộ máy sau sắp xếp. Bởi chỉ cần một điểm nghẽn nhỏ trong quy trình, hay một thái độ ứng xử thiếu trách nhiệm cũng có thể khiến người dân cảm thấy phiền hà, ảnh hưởng đến niềm tin vào chính quyền địa phương khi chuyển từ 3 cấp sang 2 cấp.
Với sự chuẩn bị kỹ lưỡng, sau hơn 1 tháng triển khai, dù đối mặt với không ít khó khăn, đặc biệt là ảnh hưởng của bão số 3, hệ thống chính quyền địa phương 2 cấp Nghệ An vẫn vận hành thông suốt.
Tại cuộc họp UBND tỉnh thường kỳ, ngày 5/8/2025, Chủ tịch UBND tỉnh Lê Hồng Vinh khẳng định: "Mô hình mới bước đầu hoạt động ổn định, nhìn chung được dư luận đánh giá tích cực, nhất là trong tiếp nhận giải quyết thủ tục hành chính". Nhận định đó không chỉ xuất phát từ góc nhìn lãnh đạo tỉnh, mà còn được kiểm chứng qua trải nghiệm thực tế của người dân cơ sở.
Ở xã Vạn An (hình thành từ việc sáp nhập thị trấn Nam Đàn và 2 xã Xuân Hòa, Thượng Tân Lộc), ông Nguyễn Trọng Nam - thương binh hạng 1/4 kể: “Khi biết tôi là thương binh, cán bộ trung tâm chủ động làm toàn bộ thủ tục. Tôi chỉ việc ngồi chờ nhận kết quả”. Ông chia sẻ điều đó khi đang hoàn tất chế độ, chính sách, ánh mắt rạng ngời sự hài lòng.
Tại nhiều nơi như: Cửa Lò, Tân Châu, Vạn An, Tam Hợp, Hùng Châu, Quan Thanh, Hoàng Mai…, mô hình “Ngày thứ Bảy vì dân” được triển khai linh hoạt. Cán bộ Văn phòng UBND xã cùng Tổ hỗ trợ công nghệ thông tin của Đoàn Thanh niên tiếp nhận, giải quyết toàn bộ thủ tục hành chính cấp xã; đồng thời, hướng dẫn người dân thao tác trên môi trường số, góp phần thúc đẩy chuyển đổi số ở cơ sở.
Những câu chuyện trên phản ánh một chuyển động lớn: Hoạt động chính quyền địa phương 2 cấp ở Nghệ An đang đi vào thực chất. Sự thay đổi không chỉ ở việc sắp xếp bộ máy hay điều chỉnh địa giới, mà còn ở cách thức vận hành. Từ phương thức điều hành, lề lối làm việc đến thái độ phục vụ, tất cả chuyển từ “quản lý” sang “phục vụ”, lấy sự hài lòng của người dân làm thước đo.
Từ ngày 1/7 đến ngày 6/8/2025, tổng số hồ sơ được ghi nhận đồng bộ dữ liệu của toàn tỉnh trên Cổng Dịch vụ công Quốc gia như sau: Toàn tỉnh có 171.300 hồ sơ (số hồ sơ nhiều đứng 6 toàn quốc), trong đó, có 124.952 hồ sơ nộp trực tuyến, chiếm tỷ lệ 72,94%. Cấp xã có 139.603 hồ sơ (số hồ sơ nhiều đứng 5 toàn quốc), trong đó, có 99.978 hồ sơ trực tuyến, chiếm tỷ lệ 80,01%. Số lượt truy vấn, khai thác tài liệu từ kho quản lý dữ liệu điện tử của tổ chức, cá nhân trên Cổng Dịch vụ công Quốc gia là 1.128.038 lượt.
Ngay từ những ngày đầu thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, một thay đổi lớn về tổ chức và thể chế, tỉnh Nghệ An đã lựa chọn cách tiếp cận sát thực tế, lấy phương châm “cầm tay, chỉ việc” làm nguyên tắc xuyên suốt.
Ở một tỉnh có diện tích rộng, địa hình đa dạng, trình độ cán bộ không đồng đều, “cầm tay, chỉ việc” không chỉ là khẩu hiệu mà được hiểu theo nghĩa sát thực nhất: Trực tiếp truyền đạt kiến thức, hướng dẫn thao tác, rèn kỹ năng và tháo gỡ từng vướng mắc cụ thể. Từ chuyển đổi số, giải quyết thủ tục hành chính, quản lý đất đai cho đến hộ tịch, tư pháp…, tất cả đều được triển khai thông qua tập huấn thực hành, hướng dẫn chi tiết, hỗ trợ trực tuyến và duy trì tương tác thường xuyên.
Phương châm đó nhanh chóng được cụ thể hóa thành những hành động có trọng tâm, trọng điểm, lan tỏa khắp các lĩnh vực quản lý Nhà nước. Mục tiêu xuyên suốt là không để cấp xã mới “tự bơi” trong guồng máy và áp lực vận hành. Đơn cử như Sở Khoa học và Công nghệ đã tổ chức tập huấn cho 400 cán bộ xã, phường về cách sử dụng hệ thống thông tin điều hành và ký số công vụ. Không dừng ở việc “giảng bài rồi để đấy”, sở còn lập 3 nhóm Zalo chuyên biệt: Nhóm hỗ trợ cán bộ xã, phường; Nhóm hỗ trợ chuyên viên các sở, ban, ngành; Nhóm kết nối trực tiếp Thường trực Tỉnh ủy, UBND tỉnh với 130 bí thư, chủ tịch xã, phường. Nhờ vậy, mọi vấn đề phát sinh được phản hồi và xử lý ngay trên môi trường trực tuyến, giúp tiết kiệm thời gian, giảm thủ tục và tăng hiệu quả điều hành.
Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Nguyễn Quý Linh cho biết: Ngay từ ngày đầu vận hành, các nhà mạng, đơn vị viễn thông đã bố trí nhân lực túc trực tại các trung tâm hành chính công để kèm cặp cán bộ cấp xã trong thao tác kỹ thuật và tiếp cận quy trình mới. Đặc biệt, để tăng cường kết nối giữa tỉnh và cấp xã, Nghệ An đang khẩn trương hoàn thiện và dự kiến sẽ đưa vào vận hành chính thức Trung tâm Điều hành thông minh (Intelligent Operations Center - IOC) từ tháng 9/2025. Đây là hệ thống đóng vai trò cầu nối công nghệ, giúp chính quyền tương tác kịp thời với người dân, đồng thời điều hành thống nhất hoạt động của các cấp hành chính.
Tương tự, Trung tâm Phục vụ hành chính công tỉnh cũng triển khai tập huấn toàn diện về nghiệp vụ và kỹ năng sử dụng hệ thống giải quyết thủ tục hành chính điện tử, gắn chặt với hệ sinh thái video hướng dẫn, nhóm Zalo chuyên trách để hỗ trợ tức thời khi cán bộ xã gặp khó.
Lĩnh vực đất đai - một trong những vấn đề phức tạp nhất ở cấp cơ sở - cũng không bị "bỏ qua". Văn phòng Đăng ký đất đai tỉnh Nghệ An đã tổ chức tập huấn “cầm tay, chỉ việc” cho cả 130 xã, phường, đồng thời, thiết lập nhóm Zalo để hỗ trợ xử lý các tình huống phát sinh từ thực tế. Việc tạo một “đầu dây nóng” chuyên môn này giúp cấp xã yên tâm, xử lý các giao dịch đất đai đúng quy định và đúng trình tự.
Với công tác hộ tịch và pháp luật, Sở Tư pháp tổ chức liên tiếp 2 đợt tập huấn chuyên sâu trong tháng 6 và 7/2025. Nội dung không chỉ dừng ở lý thuyết hệ thống hộ tịch điện tử, mà đi sâu vào quy trình xử lý văn bản, luân chuyển hồ sơ, phân quyền trong mô hình tổ chức mới, đảm bảo cán bộ, công chức cấp xã dù vừa mới tiếp nhận nhiệm vụ vẫn đủ năng lực để không lúng túng khi thực thi.
Là địa phương xa nhất, khó khăn nhất của tỉnh Nghệ An, xã Keng Đu có hơn 30 km đường biên giới giáp nước bạn Lào. Từ lâu, người dân hai bên biên giới qua lại thân tình, kết hôn, sinh con. Trước đây, do yếu tố liên quan nước ngoài, những gia đình có bố hoặc mẹ là người Lào muốn làm giấy khai sinh cho con phải đi hơn 70 km xuống huyện. Đường sá cách trở, nhận thức hạn chế khiến không ít trẻ lớn lên mà không có Giấy khai sinh.
Từ ngày 1/7, Trung tâm Phục vụ hành chính công xã Keng Đu đi vào hoạt động theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Dù cơ sở vật chất, điện lưới, Internet còn thiếu, một số cán bộ chưa quen việc mới, nhưng nhờ các đợt tập huấn “cầm tay, chỉ việc” của sở, ngành, trung tâm đã vận hành thông suốt. Riêng tháng 7, nơi đây tiếp nhận và giải quyết đúng hạn 86 hồ sơ, chủ yếu về hộ tịch, tư pháp; trong đó có nhiều trường hợp cấp Giấy khai sinh cho trẻ có bố hoặc mẹ là người Lào.
Bà Xeo Mẹ Pi ở bản Huồi Phôn 1, đã rất xúc động khi cầm tờ Giấy khai sinh vừa nhận cho con trai Xeo Văn Chắn nói: “Bố nó là người Lào, nay 25 tuổi mới được cấp giấy khai sinh. Nhờ cán bộ hướng dẫn, giờ nó có thể đi làm công ty rồi”.
Hơn 1 tháng triển khai, chính quyền địa phương 2 cấp ở Nghệ An khẳng định hiệu quả không chỉ qua con số mà ở từng giao dịch, từng thủ tục. Từ các xã Tri Lễ, Keng Đu đến Cửa Lò, Vạn An…, hành chính công - “trái tim” cấp xã mới đã đập nhịp ổn định, lan tỏa tinh thần phục vụ; với bước đi bài bản, sự đồng hành sát sao và phương châm “cầm tay, chỉ việc”, chính quyền gần dân hơn, chuyên nghiệp hơn. Và tại đó, mỗi nụ cười hài lòng, mỗi hồ sơ giải quyết nhanh gọn trở thành thước đo thành công và nền tảng cho một nền hành chính phục vụ, hiện đại, hướng tới tương lai.
Ngày 31/7/2025, Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An đã có Quyết định ban hành danh mục 205 thủ tục hành chính thực hiện không phụ thuộc vào địa giới hành chính thuộc phạm vi cấp tỉnh trên địa bàn tỉnh.
(Còn nữa)
