Quốc hội thảo luận về khởi kiện vụ án bảo vệ quyền dân sự nhóm người yếu thế

Tại hội trường, Quốc hội đã thảo luận về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về việc thí điểm Viện kiểm sát nhân dân khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ quyền dân sự của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương hoặc bảo vệ lợi ích công.

Viện kiểm sát nhân dân (VKSND) tối cao đề xuất dự thảo nghị quyết với nhiều nội dung. Trong đó, Nghị quyết sẽ quy định nhiệm vụ, quyền hạn, thẩm quyền của VKSND trong việc tiếp nhận, thu thập, thụ lý thông tin về vi phạm; các biện pháp xác minh, thu thập tài liệu, chứng cứ để chứng minh vi phạm; thông báo cho các chủ thể có liên quan; kiến nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền, trách nhiệm khởi kiện.

Quy định trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan trong việc phối hợp với VKSND để bảo đảm thực hiện quyền khởi kiện của VKSND; trách nhiệm của các tổ chức giám định tư pháp, định giá... hỗ trợ VKSND trong việc thu thập chứng cứ để chứng minh vi phạm và thực hiện nhiệm vụ bảo vệ lợi ích của chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương hoặc bảo vệ lợi ích công.

Quy định trong trường hợp các cơ quan, tổ chức, cá nhân khởi kiện theo quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự thì VKSND hỗ trợ khởi kiện khi có đề nghị; quy định về các trường hợp VKSND khởi kiện vụ án dân sự công ích.

Ngoài ra nghị quyết còn quy định về trình tự, thủ tục giải quyết vụ án dân sự công ích như thẩm quyền xét xử vụ án dân sự công ích; trách nhiệm của tòa án trong việc thụ lý vụ án dân sự công ích; những điểm đặc thù về thủ tục tố tụng trong các vụ án dân sự công ích khác với thủ tục giải quyết các vụ án dân sự thông thường.

Phát biểu thảo luận, ông Trần Nhật Minh - Đại biểu Quốc hội chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Nghệ An bày tỏ đồng tình cao với dự thảo Nghị quyết. Đồng thời tham gia góp ý một số nội dung theo gợi ý của cơ quan thẩm tra.

Tham gia ý kiến tại hội trường, Đại biểu Quốc hội Trần Nhật Minh đề nghị làm rõ nội dung "người tiến hành tố tụng thuộc Viện Kiểm sát nhân dân thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn để khởi kiện vụ án dân sự công ích" có phù hợp với vai trò của người tiến hành tố tụng hay không?

Theo đại biểu Trần Nhật Minh, khi viện kiểm sát khởi kiện có nghĩa là viện kiểm sát tham gia trong vụ án dân sự với vai trò của nguyên đơn, với tư cách là người tham gia tố tụng. Trong khi đó, theo khoản 2 Điều 21 Bộ luật Tố tụng dân sự hiện hành thì hầu hết các trường hợp nêu tại Điều 3 dự thảo Nghị quyết, viện kiểm sát phải tham gia phiên sơ thẩm để kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng dân sự.

Như vậy, trong các trường hợp cụ thể này, Viện kiểm sát đóng vai trò là người tiến hành tố tụng hay là người tham gia tố tụng cần phải quy định rõ, bởi vì vấn đề này liên quan đến quá trình hỏi và tranh tụng tại phiên toà, việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của đương sự và nhiệm vụ của đại diện VKS tại phiên toà.

Về phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng, cơ quan soạn thảo đưa ra 6 nhóm chủ thể dễ bị tổn thương và 4 nhóm đối tượng về lợi ích công trong Dự thảo Nghị quyết. Đối chiếu với Bộ luật Tố tụng dân sự, Đại biểu Trần Nhật Minh cho biết, nhiều đối tượng trong nhóm dễ bị tổn thương và lợi ích công của dự thảo Nghị quyết quy định rộng hơn so với Bộ luật Tố tụng dân sự và có một số trường hợp chưa thống nhất.

Do đó, đại biểu Trần Nhật Minh đề nghị nghiên cứu, rà soát các quy định tại khoản 2 Điều 21, Điều 187 Bộ luật Dân sự để quy định các đối tượng thuộc Nhóm dễ bị tổn thương và Lợi ích công tại khoản 2, khoản 3 Điều 3 dự thảo Nghị quyết đảm bảo sự thống nhất, không bỏ sót, đồng thời tiếp tục rà soát để bổ sung thêm các trường hợp cần thiết khác theo quy định của pháp luật.