Thao thiết câu ví, giặm quê mình

(Baonghean.vn) - Cho đến hôm nay, những nghệ sỹ, nghệ nhân cùng những người “ngoại đạo” có tình yêu cháy bỏng với làn điệu dân ca quê hương xứ sở, đang nỗ lực cố gắng thực hiện sứ mệnh lan tỏa câu ví, giặm quê mình.

Ngày cuối năm 2021, trong một chuyến “ngược nguồn” về một miền dân ca trung du Thanh Chương bên dòng Lam giang, Hội dân ca ví, giặm Sông Lam với hơn 50 thành viên có buổi sinh hoạt vô cùng ý nghĩa, khi họ cùng nhau hát lại những câu hát dân ca như “Thuyền và bến” hay “Xứ Nghệ quê mình” với điệu ví ngọt ngào da diết...

Thao thiết câu ví, giặm quê mình ảnh 1
Tổ khúc dân ca Quê hương trong trái tim Người. Ảnh: Thanh Nga

Nhiều anh chị em hội viên như được tìm về tuổi thơ với những đêm theo bà, mẹ đi hát ví, theo cha  bơi thuyền trong ngày hội xuân. Chị Hoàng Vân - nghệ nhân ưu tú phường vải Vinh Tân (TP. Vinh) cho rằng, những buổi sinh hoạt như thế anh chị em hội viên được hát để thỏa đam mê, tự mình bồi đắp thêm tình yêu với dân ca mà thường nhật bộn bề nhiều khi đành “bỏ ngỏ”.

Thao thiết câu ví, giặm quê mình ảnh 2
Tiết mục dân ca ví, giặm tại Chương trình Quê hương trong trái tim Người. Ảnh: Đình Tuyên

Về với Thanh Chương - về với âm hưởng ví phường vải xưa trước, nay ví giặm dường như ngày một thấm đẫm vào  hoạt động người nông dân ở đây. Chị Ngân Hoa thành viên Hội dân ca ví, giặm Sông Lam nói rằng: Bình thường chúng tôi ngồi tráng bánh mướt để đi phiên chợ Rộ vẫn đố nhau ví câu này câu kia, đố đặt được lời mới hợp khung cảnh, “tức cảnh mà sinh tình” rồi cùng nhau đối đáp, vui lắm! Chị  Hoa chia sẻ, lan tỏa tình yêu ví, giặm chính là cách chúng ta đưa ví giặm vào đời sống, để ví giặm tự chảy trong huyết quản của mỗi người.

Thao thiết câu ví, giặm quê mình ảnh 3
Hội dân ca ví, giặm sông Lam trong chuyến hành hương lan tỏa ví giặm tại Đảo chè Thanh Chương. Ảnh: Huy Thư 

Suốt gần một năm nay Hội dân ca ví, giặm sông Lam cứ thế miệt mài đi tìm sự đồng điệu giữa sân khấu và đời sống ở dòng chảy dân ca ví, giặm quê hương. Từ đó họ đưa những làn điệu dân ca dân dã như hò bơi thuyền, như ví đò đưa, như hát khuyên, hát tứ hoa vào các buổi sinh hoạt, hoặc các buổi dã ngoại, làm sống lại phần nào không gian ví, giặm thủa xa xưa.

Thao thiết câu ví, giặm quê mình ảnh 4
Hội dân ca ví, giặm Sông Lam mong muốn thắp lên niềm đam mê, lan tỏa ví, giặm trong cộng đồng. Ảnh: Huy Thư

Ấy nhưng, việc đang làm của họ mới chỉ là sự nỗ lực thắp lên tình yêu, niềm đam mê đối với người yêu, hiểu về vốn quý ví, giặm trong đời sống đương đại. Nghệ nhân ưu tú Nguyễn Mạnh Cường - Chủ nhiệm Câu lạc bộ dân ca huyện Đô Lương, cho biết: Dù chúng tôi thành lập từ những năm 1994 của thế kỷ trước và đã có những đợt sinh hoạt rất tốt, từng đạt nhiều giải thưởng lớn, nhưng để nhân rộng và lan tỏa thì chúng tôi vẫn thấy mình chưa làm được nhiều. Cái sự lan tỏa của dân ca quả thực phải trở thành lẽ tự nhiên trong sinh hoạt, trong hoạt động thường nhật của người dân. Càng nhiều người hát được dân ca, thực hành đối đáp dân ca, nhiều buổi sinh hoạt trong các tổ liên gia thì cái sự lan tỏa mới đi đến đích.

Thao thiết câu ví, giặm quê mình ảnh 5
Tổ khúc dân ca tại chương trình Quê hương dân ca trong trái tim Người. Ảnh: Thanh Nga

Hẳn là vậy, bởi ngoài con người mang sứ mệnh lan tỏa thì cách tiếp cận dân ca cần có một không gian diễn xướng mới, nằm ngoài sân khấu, nằm ngoài tấm màn nhung và ánh sáng đèn màu. Không gian diễn xướng dân ca là yếu tố then chốt khiến dân ca được tôn vinh và thấm đẫm vào mỗi con người. Đó có thể là một điệu ví được xướng lên trên dòng Lam giang như của Câu lạc bộ dân ca ví, giặm Hưng Tân trình diễn vào mỗi dịp lễ hội; có thể là khung cảnh lều ví giặm được tổ chức vào những dịp kỷ niệm hoặc các ngày lễ lớn ở những địa dọc hai bên bãi bờ dòng Lam. Ông Nguyễn Trọng Tâm - Chủ nhiệm Câu lạc bộ dân ca ví, giặm Hưng Tân cho biết: Để có được một buổi diễn xướng chúng ta phải bài trí thành những tiết mục, những phần trình diễn đã được tập tành hẳn hoi, và người diễn dĩ nhiên đã nhuyễn rồi. Điều này tạo nên một sân khấu hay, đẹp mắt và chúng ta được nghe những bài đã quen, đã vào tai. Thế nhưng điều chúng ta cần là mỗi người dân đến nghe đều hát được, đều ví được, lúc đó chúng ta mới thành công.

Đó là điều trăn trở trong chặng hành trình “trả lại” di sản cho nhân dân, bằng lưu truyền cho thế hệ trẻ. NSND Trịnh Hồng Lựu có lần nói, chúng ta đang nỗ lực làm sang trọng hoặc sân khấu hóa hoặc nghệ thuật hóa dân ca, dĩ nhiên điều này rất cần. Nhưng điều chúng ta cần nhất vẫn là làm sao cho dân ca ngấm vào cuộc sống, trở thành lẽ tự nhiên để đi đâu chúng ta cũng được nghe văng vẳng đâu đây một câu hò, một điệu ví,...

Thao thiết câu ví, giặm quê mình ảnh 6
Tổ khúc dân ca về Người mẹ Làng Sen. Ảnh: Thanh Nga

Sân khấu hóa và làm sang trọng di sản là cách mà chúng ta bảo tồn và phát huy di sản, mang di sản đi khắp năm châu để nó được tiếp biến và hòa vào dòng chảy đương đại. Ấy thế mới có những vở kịch hát dân ca được vinh danh trên các bảng vàng của sân khấu truyền thống. Ấy thế mới có những nghệ sỹ hiến dâng trọn đời vì sự khuê các của một câu hát dân ca. Và trên sân khấu thảm đỏ kia chúng ta được gặp những bậc danh nhân với câu dân ca thủa nhỏ, chúng ta được thấy những dòng chảy cách mạng được chuyển tải bằng dân ca. Nhưng đó là “đặt nền móng từ những sự vay mượn của các loại hình khác, những lập lơ, hát khuyên là của chèo mà biến thành; để rồi từng bước một, vừa đi vừa xếp hàng, những vở ngắn, những vở dài và những vở có nút thắt kịch tính như “Cô gái Sông Lam” như “Lời Người lời của nước non” trở thành những “kinh điển” được lưu giữ bền lâu trong tâm trí người xem...”, nghệ sỹ Thanh Lưu - nguyên Trưởng đoàn Dân ca Nghệ Tĩnh cho biết.

Bước ra sân khấu là nhịp sống ngược xuôi hối hả, những nghệ sỹ, nghệ nhân cùng những người “ngoại đạo” mà có tình yêu cháy bỏng với làn điệu dân ca quê hương xứ sở, đang nỗ lực cố gắng thực hiện sứ mệnh của mình. Đó là sứ mệnh lan tỏa. Để rồi, họ lại tìm cách thức mới, cùng nhau ngồi lại và trò chuyện bằng dân ca, bất cứ nơi đâu, bất cứ lúc nào vì một mong mỏi để cho dân ca được tự nhiên lan tỏa đến mỗi người, mọi không gian. “Bây giờ chúng ta nhất thiết phải ứng dụng công nghệ số 4.0 để dân ca đi vào từng ngõ ngách của đời sống với từng người từng thế hệ. Khó khăn đấy, nhưng chúng tôi là những người không còn trẻ mà đang khao khát sống thật trẻ sẽ làm điều này”, anh Nguyễn Thành Ngân - cán bộ Trung tâm Văn hóa huyện Hưng Nguyên, Chủ tịch Hội ví, giặm Sông Lam chia sẻ tâm huyết của mình như vậy.

Tin mới

Ron DeSantis: Ngôi sao sáng đảng Cộng hòa

Ron DeSantis: Ngôi sao sáng đảng Cộng hòa

(Baonghean.vn) - Đường đua nội bộ đảng Cộng hòa tại Mỹ để giành vị trí ứng viên Tổng thống năm 2024 đang nóng lên từng ngày với tuyên bố tranh cử của một loạt ứng viên sáng giá. Trong đó, Thống đốc bang Florida Ron DeSantis được đánh giá là ngôi sao đang lên của đảng Cộng hòa.
Câu lạc bộ TP. Hồ Chí Minh kiến nghị kỷ luật tổ trọng tài FIFA; Tuyển thủ nữ Việt Nam nhận tiền thưởng 'khủng'

Câu lạc bộ TP. Hồ Chí Minh kiến nghị kỷ luật tổ trọng tài FIFA; Tuyển thủ nữ Việt Nam nhận tiền thưởng 'khủng'

(Baonghean.vn) - Câu lạc bộ TP. Hồ Chí Minh kiến nghị kỷ luật tổ trọng tài FIFA; Trọng tài Việt Nam lần đầu thực hành VAR trên sân bóng; Tuyển thủ Nữ Việt Nam nhận tiền thưởng "khủng" khi dự World Cup 2023... là những tin tức thể thao đáng chú ý trong 24h qua.
Ươm mầm tài năng bóng đá xứ Nghệ

Ươm mầm tài năng bóng đá xứ Nghệ

(Baonghean.vn) - Tiến tới lần thứ 25 - Giải Bóng đá TN-NĐ Cúp Báo Nghệ An đã và đang tạo ra được vị thế, chỗ đứng đáng tự hào là giải bóng đá trẻ ở cấp tỉnh được duy trì và phát triển với quy mô, bề dày bậc nhất tại Việt Nam.
Phan Bội Châu

Đề thi vào Trường THPT chuyên Phan Bội Châu dài và khó

(Baonghean.vn) - Đề thi vào Trường THPT chuyên Phan Bội Châu năm nay được nhiều thí sinh đánh giá là khó và dài. Tuy nhiên, bên cạnh đó, một số thí sinh lại khá hào hứng khi cho rằng đề hay, giúp học sinh phát huy được năng lực và phân hóa được học sinh.
Nghệ An: Thông tin nổi bật ngày 8/6

Nghệ An: Thông tin nổi bật ngày 8/6

(Baonghean.vn) - Quốc hội hoàn thành phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại kỳ họp thứ 5; Tỉnh đoàn, Sở Thông tin và Truyền thông ký kết chương trình phối hợp thúc đẩy chuyển đổi số; Phụ huynh và học sinh băn khoăn khi chuyển nguyện vọng vào lớp 10... là những nội dung chính trong ngày.
Những mẹo giúp tỉnh táo khi lái xe

Những mẹo giúp tỉnh táo khi lái xe

Lái xe một chặng đường dài dễ khiến tài xế buồn ngủ, gây nguy hiểm cho chính mình và người khác, dưới đây là một vài mẹo giúp tỉnh táo khi lái xe.
Xuân Hoàng

Nghệ An sẽ triển khai thí điểm xã nông thôn mới thông minh

(Baonghean.vn) - Chương trình xây dựng nông thôn mới là "không có điểm dừng”, do vậy, sau khi về đích nông thôn mới là nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu và nấc thang mới là nông thôn mới thông minh. Tới đây, Nghệ An sẽ triển khai mô hình điểm về xã nông thôn mới thông minh.
Đối tượng Phạm Đức Nhật.

Bắt kẻ hiếp dâm bé gái 10 tuổi

Ngày 8/6, Cơ quan CSĐT cho biết, đã di lý đối tượng Phạm Đức Nhật có hành vi hiếp dâm người dưới 16 tuổi về Trại tạm giam Công an tỉnh để tiếp tục điều tra mở rộng.
Trọng tài

Chú trọng công tác trọng tài tại Giải Bóng đá Thiếu niên - Nhi đồng Cúp Báo Nghệ An

(Baonghean.vn) -  Công tác trọng tài ở Giải Bóng đá Thiếu niên - Nhi đồng Cúp Báo Nghệ An luôn được Ban Tổ chức giải đặt lên hàng đầu, trong đó, tiêu chí công tâm, trung thực, minh bạch là điều mà tổ trọng tài luôn phải tuân thủ để lựa chọn được đội chiến thắng xứng đáng.