Trám đen Nghệ An được mùa, được giá, hái không kịp để bán

Trám đen được trồng chủ yếu trong vườn nhà, vườn đồi. Phần lớn số lượng cây trám cho quả nhiều hiện nay là trám thuần chủng, lâu năm, cây cao, tán rộng, quả nhiều, phân bố rải rác ở các xã miền núi thuộc các huyện cũ như Anh Sơn, Nam Đàn, Đô Lương, Tân Kỳ…, nhưng tập trung nhiều nhất ở huyện Thanh Chương cũ, sản lượng ước đạt vài trăm tấn quả/năm.

Ông Nguyễn Thế Hà (65 tuổi) ở xã Hoa Quân (xã Thanh Hương, huyện Thanh Chương cũ) cho biết: Vụ trám này, vườn nhà ông có 19 cây trám cho quả, trong đó có 16 cây đã ra quả hơn 20 năm. Sau khi trừ lại một số cây để hái làm thực phẩm, ông đã bán phần lớn vườn trám cho lái buôn với giá 50 triệu đồng.

Dự kiến lượng quả cho thu hoạch cả vườn khoảng 1,3 -1,4 tấn, cao hơn năm ngoài từ 3 - 4 tạ.

Theo ông Hà, năm nay thời tiết khá thuận lợi, mưa nhiều, nhưng không có mưa đá, ít giông lốc cực đoan, nắng cháy như các năm trước, cây trám ra hoa, đậu quả nhiều. Những cây trám trong vườn nhà ông sai quả, quả to đều, đẹp. Thời điểm này, trám đang chín rộ, trời nắng to tạo điều kiện dễ dàng cho việc thu hoạch quả.

Quả trám lúc mới đậu quả có màu xanh, khi chín chuyển thành màu đen, bên ngoài bọc một lớp phấn mỏng. Từ tháng 7 đến tháng 10 là mùa thu hoạch trám đen. Khi trám chín phải thu hoạch đúng thời gian, nếu thu hái sớm thì nhiều quả xanh, còn thu hái quá muộn, quả trám sẽ bị dính nhiều nhựa, gọi là "trám hôi đèn".

Ông Nguyễn Văn Giáp ở xã Tam Đồng (xã Thanh Mỹ, huyện Thanh Chương cũ) cho biết: Vườn trám của gia đình ông đã bán một nửa cho lái buôn với giá 20 triệu đồng, còn một nửa gia đình sẽ thu hái. Hiện trám đã chín đều.

Những ngày này về các xã miền núi trong tỉnh thấy người dân làm nghề hái trám đã vào mùa thu hoạch quả. Họ đi theo nhóm, mỗi nhóm từ 3 -5 người, mang theo thang, sào chuyên dụng, thau, rổ, lưới, bạt, túi đựng...

Mùa thu hoạch trám đã tạo công ăn việc làm cho nhiều lao động. Các xã như Cát Ngạn, Tam Đồng, Yên Xuân, Đô Lương... mỗi xã có hàng trăm người theo nghề thu hoạch trám. Đàn ông, con trai thì chuyên trèo hái, phụ nữ thì chuyên nhặt quả. Người hái trám được trả tiền công từ 500 – 700 nghìn đồng/ngày, người đi nhặt trám là 300 nghìn đồng/ngày.

Kinh nghiệm cho thấy, người dân làm nghề trèo trám phải là người gan dạ, có sức khỏe tốt. Cây trám, thân cao, tán rộng, quả nhỏ rất khó thu hái. Người hái trám phải trèo lên cây, dùng sào để chọc. Trèo cây đã khó, chọc được quả trám trên cây lại còn khó hơn. Nhành trám giòn dễ gãy, do vậy, người trèo trám cẩn thận thường đeo dây bảo hiểm, đề phòng tai nạn rủi ro.

Thu hái trám ở những địa hình cheo leo, nhiều cỏ, lắm bờ bụi, người đi hái trám thường giăng lưới, bạt quanh gốc cây. Nhờ có những tấm lưới rộng, việc thu hoạch trám cạnh bờ ao, bờ rào trở nên đơn giản hơn, đỡ công nhặt quả, ít bị hao hụt.

Trám sau khi hái xuống thường được đựng vào các túi lưới thông thoáng để vận chuyển. Theo bà con, những ngày nắng to, người dân thường đi hái trám sớm. Hái xong càng sớm càng tốt, vừa khỏe người, vừa đảm bảo trám không bị chín do nắng. Do trám đầu mùa còn ít, các nhóm hái trám hái được chừng nào bán hết chừng đó. Lái buôn có khi phải đến tận vườn, chờ hái để mua.

Ông Hoàng Văn Thức quê ở xã Kim Bảng đang trèo trám ở xã Bích Hào cho biết: Vụ trám này 2 anh em ông bỏ ra mấy trăm triệu đồng để mua trám non. Nay mới đi hái được 3 hôm. Hai anh em trai trèo hái, 2 bà vợ làm nhiệm vụ nhặt quả.

Mỗi buổi sáng làm việc tích cực sẽ hái được 1 tạ - 1,2 tạ trám. Thường người đi hái trám chỉ hái 1 buổi sáng, còn buổi chiều nghỉ ngơi lấy sức. Số lượng trám mua nhiều, nên nhóm ông phải hái vài tháng mới hết. Đầu mùa thì chọn cây chín đẹp để hái, giữa mùa khi trám chín rộ thì hái đồng loạt.

Theo những người làm nghề trèo trám, hàng năm, khi trám mới ra hoa, hoặc ra quả non, những người buôn trám đã đi các địa phương, tìm nhà có trám để đặt mua. Khi đã thỏa thuận được với chủ nhà về giá cả, họ gửi lại một ít “tiền cọc” chờ trám chín đến thanh toán rồi thu hoạch. Ngày xưa trám rẻ, cần ít vốn. Nay trám đắt, cần nhiều vốn và phải đi mua sớm, mới có trám để trèo.

Mỗi mùa trám, 1 nhóm buôn trám phải bỏ ra hàng trăm triệu đồng để mua trám. Mùa trám chín, các nhóm trèo trám tự đi thu hoạch hoặc thuê người thu hái. Anh Trần Văn Mão (50 tuổi) một người làm nghề trèo trám lâu năm ở xã Cát Ngạn chia sẻ: Năm nay, nhóm hái trám của anh bỏ ra gần 300 trăm triệu đồng để mua khoảng 80 cây trám trên địa bàn các xã thuộc 2 huyện cũ là Thanh Chương và Anh Sơn, thu hoạch dần trong vài tháng.

Có những cây trám cổ thụ, sai quả, anh đã mua với giá 15 triệu đồng, thu hoạch được khoảng 3 -4 tạ quả. Tiêu biểu như cây trám ‘khủng’ của gia đình ông Đào - bà Chuyên ở xã Yên Xuân (xã Lĩnh Sơn, huyện Anh Sơn cũ).

Anh Mão cho rằng: Trám được mùa, năng suất sản lượng tăng, trong khi đó giá mua trám non không khác mấy so với năm ngoái, nhưng trám chín bán sỉ được giá, nên người “buôn trám cả cây" có lãi.

Trám đen chất lượng thơm ngon, béo bùi, mang hương vị đặc trưng, có thể chế biến thành nhiều món ăn hấp dẫn, được nhiều người ưa thích.

Đặc sản trám đen Nghệ An không chỉ phục vụ nhu cầu tại chỗ mà còn được vận chuyển đi các tỉnh, thành trong Nam ngoài Bắc để tiêu thụ. Các kênh bán hàng online được người buôn trám sử dụng khá hiệu quả.

Giá trám bán lẻ ở các chợ quê giao động từ 100 000 - 135 000 đồng/kg, tuỳ từng loại trám. Trám được mùa, được giá đang đem lại niềm phấn khởi cho cả người trồng trám, trèo trám và buôn trám trong tỉnh.