Gian giới thiệu các hiện vật quý hiếm với bộ sưu tập hiện vật, tài liệu về các lần khai quật khảo cổ học ở Bảo tàng Nghệ An vẫn được sắp xếp theo từng chủ đề quen thuộc gồm các loại vũ khí, công cụ sản xuất, đồ dùng sinh hoạt, nhạc khí. Thế nhưng, song song với việc tham quan ở các phòng trưng bày, thì nay, Bảo tàng Nghệ An đã có thêm một hình thức khác để giới thiệu với du khách.
“Chị chỉ cần chạm tay lên màn hình, ấn vào thông tin mình cần tìm kiếm có thể cập nhật toàn bộ các dữ liệu về hiện vật” – đó là lời giới thiệu của nhân viên Bảo tàng Nghệ An khi chia sẻ về các Kiosk cảm ứng được đặt tại các gian trưng bày của bảo tàng.
Chạm tay vào chiếc trống đồng cổ có niên đại cách ngày nay trên 2.000 năm, chỉ trong một tích tắc các thông tin về chiếc trống đồng Đông Sơn được hiển hiện một cách rõ ràng. Đây là một loại nhạc khí của người Việt cổ và đã được tìm thấy trong lúc đào đất làm đường ở Đồi Ấm, xóm Đồng Bảng, xã Đồng Hợp, huyện Quỳ Hợp và được bàn giao cho Bảo tàng Nghệ An ngày 16/7/2008. Ngoài các thông tin được cập nhật đầy đủ, với công nghệ trình chiếu 3D mapping, người xem còn được nhìn một cách tường tận các mặt của trống và từng chi tiết nhỏ với các hoa văn được chạm khắc tỉ mỉ. Từng hình ảnh sinh động, xoay chuyển theo điều khiển của tay, giúp người xem như được “chạm”, “sờ” vào hiện vật, những điều vốn bị “cấm” khi đến với các bảo tàng.
Gian trưng bày “Đất và người Nghệ An” chỉ gói gọn trong diện tích gần 200m2. Không gian nhỏ nhưng chứa đựng ở đó là bề dày lịch sử của mảnh đất Nghệ An với đầy đủ các thông tin, dữ liệu theo nhiều chủ đề khác nhau gồm: Theo dòng lịch sử, Danh lam thắng cảnh, Di sản văn hóa, Ẩm thực, Con người – Danh nhân xứ Nghệ.
Đến với không gian này, du khách sẽ được trải nghiệm nhiều ứng dụng công nghệ số hiện đại và qua đó sẽ có nhiều cách khác nhau để tiếp nhận các thông tin. Theo đó, công nghệ 3D mapping có thể giúp người xem tìm kiếm thông tin một cách dễ dàng với nhiều hình ảnh trực quan, sinh động. Còn với công nghệ thực tế ảo VR, các hình ảnh còn được thiết kế như thế giới thật. Vì vậy, chỉ cần đeo thêm một chiếc kính thực tế ảo, du khách sẽ được trải nghiệm một cách sống động và được tương tác ảo thông qua các thiết bị định vị và kiểm soát chuyển động, tạo ra cảm nhận như thực tế đầy chân thực và sinh động.
“Tôi đang nghe một bài hát về xứ Nghệ và như được đắm chìm trong các cảnh sắc của quê hương, cảm giác như mình đang được đến với các vùng đất ấy”, chị Lan Huệ, một trong những du khách đầu tiên được trải nghiệm công nghệ này chia sẻ.
Tại gian trưng bày “Theo dòng lịch sử”, mặc dù lượng thông tin rất đồ sộ ghi lại quá trình phát triển của Nghệ An từ thời kỳ tiền sử đến buổi đầu dựng nước, trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc, trong sự nghiệp đấu tranh bảo vệ độc lập dân tộc, thống nhất đất nước và trong bước đường đổi mới nhưng người xem không cảm thấy nặng nề.
Thay vào đó, bằng việc ứng dụng công nghệ hiện đại, các nội dung sẽ được tái hiện như một cuốn phim quay chậm giúp người xem trở về với quá khứ lịch sử và cả hiện tại với nhiều hình ảnh, âm thanh, clip sinh động. Đặc biệt, công nghệ AI được sử dụng trong phần trưng bày này giúp tạo ra các trải nghiệm cá nhân hóa cho người xem. Các hệ thống AI có khả năng tạo ra các hướng dẫn âm thanh hoặc hình ảnh tùy chỉnh để giúp người tham quan hiểu sâu hơn về nội dung trưng bày. Ngoài ra, trong chủ đề này, việc ứng dụng AI còn có tác dụng thay cho một hướng dẫn viên truyền thống trả lời các câu hỏi của khách tham quan.
Hang Thẩm Ồm nằm trong dãy núi đá vôi của xã Châu Thuận, huyện Quỳ Châu có niên đại cách đây khoảng 20 vạn năm là di chỉ khảo cổ học tiêu biểu cho giai đoạn hậu kỳ đá cũ ở Nghệ An. Nhằm đổi mới trưng bày và hấp dẫn khách tham quan, Bảo tàng Nghệ An đã đầu tư công nghệ 3D mapping để kể câu chuyện về hang Thẩm Ồm.
Những ngày qua, không gian trưng bày hang Thẩm Ồm đã trở thành một điểm đến hấp dẫn với nhiều du khách, đặc biệt là các em học sinh khi đến với Bảo tàng Nghệ An. Bằng công nghệ trình chiếu 3D mapping, trong không gian hang Thẩm Ồm, các chuyên gia về công nghệ đã kết hợp giữa công nghệ 3D và công nghệ làm phim để tạo nên những hiệu ứng về hình ảnh, ánh sáng, âm thanh, kích thích tất cả các giác quan của người xem. Câu chuyện được dẫn dắt bởi sự xuất hiện của người nguyên thủy của 20 vạn năm trước với bó đuốc trong tay tiến vào hang. Cuộc sống sau đó được tái hiện với nhiều hình ảnh sinh động từ việc săn bắt, hái lượm, khung cảnh thiên nhiên với mặt trời ló rạng, với dòng suối chảy tràn, những con thú cổ… thực sự tạo nên sự hấp dẫn và lý thú.
Bà Phan Thị Hà Long – Phó Giám đốc Bảo tàng Nghệ An cho biết: “Hang Thẩm Ồm là sự thử nghiệm đầu tiên cho một nội dung trong trưng bày thường xuyên và nhận được sự phản hồi rất tốt với khách tham quan. Thời gian tới, với Đề án chuyển đổi số và sự đầu tư, đổi mới công nghệ cho công tác trưng bày, Bảo tàng Nghệ An sẽ tiếp tục đề xuất để thực hiện triển khai hiệu quả nhiều chủ đề khác với sự đầu tư chất lượng và hiệu quả nhằm thu hút khách tham quan đến với Bảo tàng ngày càng đông hơn”.
Việc ứng dụng công nghệ số dường như không còn quá xa lạ với nhiều bảo tàng hiện nay. Tại Bảo tàng Nghệ An, kế hoạch về chuyển đổi số đã được xây dựng và triển khai khá lâu trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Tuy nhiên, đây là lần đầu tiên, bảo tàng ứng dụng công nghệ hiện đại vào trưng bày. Từ đó, nhiều phần trưng bày thực tế như không gian trưng bày, nội dung thuyết minh sẽ được số hóa và truyền tải thông tin qua nhiều phương thức ứng dụng công nghệ, như trưng bày ảo, tham quan tương tác 3D, thuyết minh tự động, tham quan qua kính thực tế ảo… Công chúng có thể từ các thiết bị như máy tính, điện thoại thông minh, máy tính bảng… để tương tác và trải nghiệm.
“Hiện ở Bảo tàng Nghệ An có hơn 30.000 hiện vật, tư liệu, trong đó có 3 hiện vật được công nhận là Bảo vật Quốc gia. Số hiện vật được trưng bày và giới thiệu còn rất khiêm tốn và chưa đến được nhiều với công chúng. Nếu việc ứng dụng công nghệ số được áp dụng rộng rãi, chúng tôi nghĩ rằng, du khách sẽ thích thú khi đến với bảo tàng, vì ở đó du khách không chỉ được xem, cảm nhận mà còn được tương tác. Đặc biệt, nếu áp dụng được công nghệ trình chiếu chúng tôi sẽ tái hiện thêm được nhiều không gian sinh động, nhất là trong giai đoạn kháng chiến chống Mỹ với nhiều ký ức về một thời hoa lửa của dân tộc như những trang thư, nhật ký và các kỷ vật thời chiến”, Phó Giám đốc Bảo tàng Nghệ An Phan Thị Hà Long cho biết thêm.
Để đưa vào không gian trải nghiệm số, thời gian qua Sở Văn hóa và Thể thao, Bảo tàng Nghệ An cùng đơn vị thi công đã nỗ lực để hoàn thành dự án theo đúng tiến độ. Việc khánh thành và đưa vào phục vụ giai đoạn 1 “Không gian trải nghiệm số” được xem là một dấu mốc quan trọng của Bảo tàng Nghệ An nhằm đáp ứng thực tiễn phát triển và nhu cầu thưởng lãm giá trị lịch sử, văn hóa ngày càng cao của đông đảo công chúng.
“Xu hướng hiện đại hóa thông qua ứng dụng công nghệ số trong trưng bày là một xu hướng tất yếu của các bảo tàng hiện đại. Với sự phát triển của công nghệ hiện nay, các ứng dụng trong việc giới thiệu trưng bày ngày càng đa dạng và hướng tới công chúng một cách thiết thực hơn. Dự án đi vào hoạt động là tiền để để tạo thêm một kênh thông tin chính thống để quảng bá, giới thiệu lịch sử, văn hóa đất và người tỉnh Nghệ An một cách hiệu quả đến du khách trong và ngoài nước. Điều này không chỉ là góp phần quảng bá những giá trị lịch sử, văn hóa phong phú của Nghệ An mà còn góp phần rất lớn thúc đẩy phát triển kinh tế, phát triển du lịch một cách bền vững”, bà Trần Thị Mỹ Hạnh – Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao khẳng định.
