Tục dựng cây nêu, cột đèn tiễn ông Táo về trời ở xứ Nghệ

(Baonghean.vn)- Cùng với phong tục thả cá chép, vào ngày ông Táo 23/12 âm lịch hàng năm, người dân một số nơi ở Yên Thành còn dựng cây nêu, cột đèn để tiến ông Táo về trời. Cây nêu, cột đèn có ý nghĩa bảo vệ gia chủ trong suốt thời gian ông Táo đi vắng.

1.jpg

Việc dựng cây nêu, cột đèn đòi hỏi phải có sự chung tay của nhiều người. Ảnh: Lan Thái.

Mờ sáng 23 tháng Chạp, các thành viên gia đình ông Hồ Sỹ Vân, xóm 5, xã Bắc Thành đã tất bật chuẩn bị lễ tiễn ông Táo về trời báo cáo thành quả một năm lao động của gia đình với Ngọc Hoàng. Vật  dụng không thể thiếu của gia đình ông Vân trong ngày ông Táo là cây cột đèn đã gắn bó với gia đình ông gần 20 năm.

Cột đèn của gia đình ông Vân gồm một cây tre to, dài trên 10m, một con hạc và một con phượng bằng gỗ, bóng điện, và lá cờ tổ quốc. Ông Vân cho biết, hàng năm cứ đến ngày 23 tháng Chạp, gia đình ông mang ra treo trước cổng nhà, đến hết ngày 7 đón ông Táo về thì hạ xuống.

2.jpg

Hình con phượng trên cột đèn. Ảnh: Lan Thái.

Sáng 23 tháng Chạp, đi khắp những ngôi làng nhỏ ở các xã Trung Thành, Bắc Thành,… những cây nêu, cột đèn đã được người dân nơi đây dựng trước sân nhà, lá cờ đỏ sao vàng bay phất phới trong mưa xuân. Cây tre chọn làm nêu phải cao, thẳng, không có dấu vết của sâu bệnh và quan trọng là không được cụt ngọn. Trên cây nêu thường được treo thêm lá cờ tổ quốc và một bóng đèn.

Cây tre để làm cây nếu
Cây tre để làm cây nêu phải cao, thẳng, không sâu bệnh và đặc biệt không được cụt ngọn. Ảnh: Lan Thái.

Còn việc làm cột đèn lại kỳ công hơn rất nhiều. Cột đèn là cây tre già, cao, thẳng, thật chắc, có thể dùng từ năm này qua năm khác. Trên đỉnh cột được buộc túm lông gà làm ngọn, phía dưới là một con phượng bằng gỗ được sơn màu đỏ, đuôi con chim phượng cũng được trang trí bằng lông gà. Cách chim phượng tầm một mét là một con hạc bằng gỗ cũng sơn màu đỏ, phần “cổ” công được kéo dài, vừa để làm giá buộc cờ. Dưới cổ phượng và cổ công đều được treo một chiếc “chuông” bằng gỗ.

Cột đèn
Cột đèn có thể dùng năm này qua năm khác. Ảnh: Lan Thái.

Ông Nguyễn Duy Long (sn 1938, xóm 5, xã Bắc Thành) cho biết: ‘Tương truyền, ngày xưa, phong tục dựng cây nêu tiễn ông Táo về trời chỉ dành cho những gia đình nghèo khó. Việc dựng cây nêu đơn giản và cũng không tốn kém gì ngoài một cây tre hoặc một cây hóp còn nguyên ngọn cây. Còn việc dựng cột đèn chỉ dành cho các hộ khá giả, các hộ giàu có bởi lẽ phải thuê người đẽo phượng, rồng”. 

Con hạc tượng trưng cho sự mạnh mẽ, có ý nghĩa mong đàn ông, con trai luôn mạnh khỏe, giữ được cái uy nghiêm trong nhà đồng thời cũng thể hiện mong muốn gia chủ được khỏe manh, sống trường thọ. Còn con chim phượng tương trưng cho phụ nữ với ý nghĩa mong muốn đàn bà, con gái trong nhà được xinh đẹp, hiền dịu, nết na. Con phượng được đặt trên một trục xoay, đầu của chim phượng quay theo hướng gió. Còn đầu rồng thì được buộc cố định quay vào trong nhà gia chủ với mong muốn gia chủ có sức khỏe dồi dào, sống trường thọ.

3.jpg

Hình đầu rồng luôn được buộc cố định trên cột đèn hướng về nhà gia chủ. Ảnh: Lan Thái.

Ông Long cho biết thêm, phong tục dựng cây nêu, cột đèn trong ngày ông Táo có từ bao giờ không ai còn nhớ. Trước cách mạng tháng Tám, ở làng của ông chỉ có khoảng 7 cột đèn của những gia đình giàu có. Các gia đình nghèo thường dựng cây nêu thay thế. Trong thời kỳ chiến tranh, việc dựng nêu, cột đèn bị mất đi, sau này đất nước thống nhất, phát triển thì mọi người lại cùng nhau phục dựng lại nét văn hóa truyền thống độc đáo này.

4.jpg

Cột đèn trong ngày ông Táo ở xã Bắc Thành, Yên Thành. Ảnh: Lan Thái.

Ý nghĩa của cây nêu và cột đèn đều nhằm tiễn ông Táo lên Thiên đình đồng thời trong những ngày ông Táo đi vắng, cây nêu, cột đèn còn xua đuổi tà ma bảo vệ gia chủ. Trước đây một số làng ở Bắc Thành mọi người còn tụ tập thành nhóm để cùng dựng nêu, cột đèn, sau khi xong việc thì tổ chức ăn uống rất đông vui, ấm áp. Ngày nay khi cuộc sống ngày càng sung túc, đủ đầy, người dân còn trang trí trên cây nêu, cột đèn hệ thống bóng nháy rất công phu, cầu kỳ.

Theo ông Trần Minh Tôn, ở xóm 4, xã Bắc Thành cho biết: “Dựng cây nêu vào ngày 23 tháng Chạp nhằm tiễn ông Táo về trời. Theo quan niệm từ xưa thì cây nêu được dựng trên đất nhà Phật, do vậy sẽ giữ được uy linh, phòng tránh tà ma xâm nhập, bảo vệ gia đình trong thời gian ông Táo đi vắng. Ngày mùng Bảy Tết, sau khi làm lễ đón ông Táo về nhà thì cây nêu cũng được hạ xuống”.

Lan Thái

tin mới

Trai làng biển vác 'kiệu bay' trong màn chạy ói, chen nhau 'cướp' lộc tại Lễ hội Đền Cờn

Trai làng biển vác 'kiệu bay' trong màn chạy ói, chen nhau 'cướp' lộc tại Lễ hội Đền Cờn

(Baonghean.vn) - Lễ hội Đền Cờn năm 2024 có nhiều hoạt động, trò chơi dân gian, nhưng đặc sắc nhất là tục chạy ói với màn rước kiệu, tung kiệu bay trên biển. Tục chạy ói thường được tổ chức vào sáng ngày 21 tháng Giêng Âm lịch hàng năm, là nghi lễ quan trọng với ngư dân vùng biển.

Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào: Tưởng nhớ công lao của Đốc tướng Đoàn Nhữ Hài và quân binh thời Trần

Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào: Tưởng nhớ công lao của Đốc tướng Đoàn Nhữ Hài và quân binh thời Trần

(Baonghean.vn) - Nằm ở ngã ba sông, nơi hợp lưu của dòng Nậm Nơn và Nậm Mộ để hình thành nên dòng sông Cả kỳ vĩ bồi đắp cho vùng hạ du, đền Vạn - Cửa Rào được xem là ngôi đền linh thiêng nhất miền Tây xứ Nghệ. Sáng 1/3 (20 tháng Giêng), người dân muôn phương đã nô nức dự Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào.

Sẵn sàng cho Lễ hội Hang Bua

Sẵn sàng cho Lễ hội Hang Bua

(Baonghean.vn) - Hang Bua là thắng cảnh tự nhiên nằm trong dãy núi đá vôi “Phà Én” thuộc xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu, cách thành phố Vinh 170km về phía Tây Bắc. Lễ hội Hang Bua là một trong những lễ hội lớn nhất của đồng bào các dân tộc của huyện nói riêng và vùng Tây Bắc Nghệ An nói chung.

Lưu mãi nét đẹp văn hoá Thổ ở làng Mo Mới

Lưu mãi nét đẹp văn hoá Thổ ở làng Mo Mới

(Baonghean.vn) - Gìn giữ và nuôi dưỡng tình yêu văn hóa truyền thống cho thế hệ trẻ là việc được các cấp ngành cùng đồng bào vùng Tây Bắc Nghệ An chú trọng. Ở làng Mo Mới, xã Nghĩa Xuân (Quỳ Hợp), bà con dân tộc Thổ tích cực sưu tầm, trao truyền những làn điệu dân ca, dân vũ cho thế hệ trẻ.

Người 'giữ lửa' nghề rèn truyền thống của người Mông

Người 'giữ lửa' nghề rèn truyền thống của người Mông

(Baonghean.vn) - Là thế hệ thứ 3 trong gia đình người Mông gắn bó với nghề rèn truyền thống, ông Và Tông Dê (Tương Dương) ngày ngày thổi lửa làm ra không biết bao nhiêu dụng cụ lao động cho bà con. Lò rèn không chỉ nuôi sống gia đình ông mà còn là nơi lưu giữ nghề truyền thống của đồng bào Mông.

Sắc Xuân trên trang phục phụ nữ dân tộc Mông

Sắc Xuân trên trang phục phụ nữ dân tộc Mông

(Baonghean.vn) - Mỗi dịp Tết đến, Xuân về, lên các bản làng vùng cao, đặc biệt là đến các bản có đồng bào Mông sinh sống, nhiều khách du lịch rất ấn tượng bởi sắc màu trên những bộ trang phục của người phụ nữ, dường như thấy được sắc Xuân trong đó...

Về miền Tây xứ Nghệ khám phá trang phục người Thái cổ

Về miền Tây xứ Nghệ khám phá trang phục người Thái cổ

(Baonghean.vn) - Tại bản Hoa Tiến (xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu), người dân nơi đây vẫn lưu giữ một bộ trang phục của người Thái cổ. Với những họa tiết, hoa văn được thêu một cách tỉ mỉ, kỳ công, bộ trang phục sau hơn 100 năm vẫn giữ được vẹn nguyên giá trị vốn có.

Chuyện 'giữ' cá mát ở Nặm Cướm

Chuyện 'giữ' cá mát ở Nặm Cướm

(Baonghean.vn) - Qua một thời gian dài khai thác tận diệt, nguồn cá mát dần cạn kiệt. Trước thực trạng đó, năm 2023, chính quyền xã Diên Lãm (Quỳ Châu) đã ban hành đề án “Bảo tồn và phát triển nguồn lợi cá mát Nặm Cướm”…

Ngõ phố thắm tình dân

Ngõ phố thắm tình dân

(Baonghean.vn) - Các ngõ phố được trang hoàng sạch, đẹp để đón Tết nguyên đán Giáp Thìn 2024. Rất nhiều công trình, phần việc in dấu tình đoàn kết của các hộ dân. Điều đó càng tô thắm thêm tình dân trên mỗi ngõ phố ở thành Vinh. 

'Tôi tự hào là một người Nghệ'

'Tôi tự hào là một người Nghệ'

(Baonghean.vn) - Mắc chứng teo cơ tủy sống từ nhỏ, chị Nguyễn Thị Vân (SN 1986), quê Nghi Lộc, được biết đến là một nhân vật có tầm ảnh hưởng tới xã hội, nhất là trong cộng đồng người khuyết tật. Trò chuyện với phóng viên Báo Nghệ An, chị tự hào nhận mình có những “cá tính” đặc trưng rất Nghệ.

Hoa 'tớ dày' xao xuyến miền rẻo cao Kỳ Sơn

Hoa 'tớ dày' xao xuyến miền rẻo cao Kỳ Sơn

(Baonghean.vn) - "Tớ dày" là cách gọi của đồng bào Mông về loài hoa anh đào. Những ngày này các bản làng ở xã Mường Típ, huyện rẻo cao Kỳ Sơn rực sắc "tớ dày". Bất cứ ai cũng trở nên bồi hồi xao xuyến trước loài hoa tuyệt đẹp này.

Tỉ mẩn nghề đan lưới lồng ở Nghi Long

Tỉ mẩn nghề đan lưới lồng ở Nghi Long

(Baonghean.vn) - Gắn bó với nghề đan lưới lồng bè, những người làm nghề ở Trung Sơn (xã Nghi Long, huyện Nghi Lộc) luôn trăn trở nâng cao tay nghề. Mỗi đường đan, nút thắt là cả sự tỉ mẩn gửi vào đó sự bền chắc của sản phẩm, giúp người nuôi trồng thuỷ sản thêm bội thu…

Thăm phòng trưng bày 'Pỉ Noọng' của bà mế người Thái

Thăm phòng trưng bày 'Pỉ Noọng' của bà mế người Thái

(Baonghean.vn) - Tại bản Hoa Tiến, xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu có một phòng trưng bày rất đặc biệt mang tên Pỉ Noọng. Đây là không gian trưng bày vật dụng truyền thống của các dân tộc thiểu số như Thái, Mông, Dao, Tày… do bà Sầm Thị Bích dày công sưu tầm từ những năm 1990 cho đến nay.

Du lịch

Khát vọng phát triển du lịch miền Tây

(Baonghean.vn) - Miền Tây Nghệ An tiếp tục được quan tâm định hướng phát triển du lịch với các chương trình, dự án nhằm mang lại thu nhập và nâng cao mức sống cho người dân theo tinh thần Nghị quyết số 39 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển tỉnh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Xem người Mông Nghệ An làm bánh đặc sản 'lua dúa'

Xem người Mông Nghệ An làm bánh đặc sản 'lua dúa'

(Baonghean.vn) - Ngày Tết càng đến gần cũng là dịp người Mông ở Nghệ An bắt đầu vào mùa làm bánh "lua dúa". Những chiếc bánh dẻo của cộng đồng này chủ yếu dùng để ăn trong gia đình và cũng là vật phẩm không thể thiếu trong lễ cúng của một số dòng họ.