Vì sao 4 dòng họ lớn ở Nghệ An kiêng ăn loài vật họ mèo?

(Baonghean.vn) - Được sinh ra từ "cuộc tình" giữa người thợ săn tài ba với bà chúa hổ sinh ra 4 dòng họ của đồng bào dân tộc Thái ở miền Tây xứ Nghệ: Lữ, Lộc, Lương, Quang. Mặc dù chỉ mang tính thần thoại nhưng các dòng họ nói trên không bao giờ sát hại các động vật họ nhà mèo. Truyền kỳ về "mối lương duyên" người - thú này được truyền qua nhiều thế kỷ trong đời sống tinh thần của con cháu 4 dòng họ của Nghệ An.

Ảnh minh họa. Nguồn Internet.

Trong lần vào nhà ông Lương Văn Dũng - Bí thư bản San, xã Tri Lễ (huyện Quế Phong) một trong những gia đình còn giữ được nhiều phong tục cổ truyền của cộng đồng dân tộc Thái, chúng tôi được ông kể cho nghe truyền kỳ về xuất xứ của các dòng họ: Lữ, Lộc, Lương, Quang.

Ông Dũng kể: Vào một năm nọ, hỏa hoạn khiến thiên đình bị thiêu cháy hoàn toàn. Lúc đó, thiên đình được xây dựng bằng xương người nên để xây lại thiên đình đã cử một nhóm hổ chúa xuống trần gian để bắt người về lấy xương xây dựng lại thiên đình. Trong bầy hổ đó có một con hổ cái làm chúa để đi khắp bản làng bắt người.

Từ khi được đưa xuống trần gian bầy hổ gây bao kinh hoàng và ăn thịt hết người bản làng đến bản làng khác. Số bản làng còn người sống vì thế chỉ đếm thêm đầu ngón tay. Thấy cần phải sớm tiêu diệt bầy hổ này nếu không loài người sẽ diệt vong nên một nhóm thợ săn đã tình nguyện đi săn bầy hổ trời cử xuống.

Đoàn thợ săn đi hết bản này đến bản khác mà vẫn không tìm thấy bầy hổ, chỉ có nỗi tan hoang mà chúng gây nên. Một đêm sau khi đi săn hổ không thành, người thợ săn dẫn đầu đoàn đã lên ngủ trong ngôi nhà sàn lớn nhất một bản dân cư mà người dân ở đây đã bị hổ ăn thịt hết.

Khi lên đến nơi người thợ săn hoảng hốt khi phát hiện một phụ nữ đang phủ lên mình một tấm da hổ lớn ngủ trên sàn nhà. Người thợ săn lấy lại bình tĩnh tiến lại gần và lôi hết tấm da hổ ra khỏi người phụ nữ trên sàn nhà. Người phụ nữ choàng tỉnh toan giật lại tấm da hổ, nhưng chàng thợ săn đã nhanh tay cất giấu tấm da hổ. Đó chính là nữ hổ chúa hóa thành người và nàng hồ nhanh chóng bị thu phục.

Lễ rước tại Lễ hội đền Chín Gian của đồng báo Thái ở huyện Quế Phong. Ảnh Hồ Phương

Qua câu chuyện của nữ chúa hổ, người thợ săn đem miếng da hổ xé nát để người phụ nữ không còn thể biến thành con hổ chúa gian ác nữa. Qua trò chuyện, tiếp xúc dần dà người và hổ nảy sinh tình cảm và chẳng bao lâu nên duyên vợ chồng. Tuy nhiên, sợ dân làng biết được sự thật sẽ trả thù vợ mình nên người thợ săn đã đưa vợ vào ở tận sâu khe núi. Còn dân bản từ đó cũng không thấy bầy hổ đến quấy phá và bắt người nữa.

Người thợ săn và chúa hổ ở với nhau sinh được 4 người con đặt tên Lộc, Lữ, Lương, Quang. Bốn người con lớn lên lập gia đình và ở với bố mẹ trong rừng già nay là vùng miền tây Nghệ An và lấy tên mình lập thành bốn dòng họ của đồng bào dân tộc Thái ngày nay.

Gia đình ông Lương Văn Dũng - Bí thư bản San, xã Tri Lễ (Quế Phong) cũng nuôi một con mèo như nhiều gia đình khác của 4 dòng họ: Lộc, Lữ, Lương, Quang như một biểu tượng tinh thần về nguồn gốc tổ tiên. Ảnh Xuân Hòa.

Cũng từ truyền thuyết này nên 4 dòng họ Lộc, Lữ, Lương, Quang không bao giờ bắt hay ăn thịt các loài vật họ mèo như: hổ, báo, mèo… Hơn thế, giờ đây nhà nào của người bốn dòng họ kể trên đều nuôi một con mèo như tượng trưng cho tổ tiên của họ.

“Bao đời nay người của 4 dòng họ Lộc, Lữ, Lương, Quang của đồng bào dân tộc Thái chúng tôi không ăn thịt hay săn bắt các loài vật có họ hàng với hổ. Nhưng nay truyền thuyết này cũng dần bị lãng quên. Tôi đang có ý định ghi chép lại các câu chuyện, tập tục về đồng bào dân tộc Thái của chúng tôi” - ông Dũng chia sẻ.

Xuân Hòa