Sau 7 năm thực hiện phương án “Xây dựng hệ thống bể thu gom xử lý bao bì, vỏ chai thuốc bảo vệ thực vật sau khi sử dụng ngoài đồng ruộng, tuyên truyền cho người dân về tác hại của tồn dư thuốc bảo vệ thực vật tới con người và cộng đồng”, Nghệ An đã xây dựng được hệ thống bể chứa tại các vùng sản xuất nông nghiệp trọng điểm của tỉnh, thay đổi đáng kể ý thức người sản xuất trong vấn đề thu gom, xử lý loại rác thải nguy hiểm này.
Báo Nghệ An phỏng vấn ông Nguyễn Tiến Đức - Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh về những kết quả đã đạt được, cũng như phương hướng triển khai thời gian tới.
Phóng viên: Thưa ông, đến nay, chúng ta vẫn chưa thể xử lý triệt để nguồn rác thải bao bì, vỏ chai thuốc bảo vệ thực vật sau khi sử dụng ngoài đồng ruộng. Ông có thể chia sẻ về những tác hại thực tế của loại rác thải nguy hiểm này đối với môi trường cũng như sức khỏe con người?
Ông Nguyễn Tiến Đức: Hiện nay, sản xuất nông nghiệp ở Việt Nam nói chung, Nghệ An nói riêng phần lớn vẫn đang theo phương thức truyền thống, nhỏ lẻ và manh mún. Trong điều kiện đó, việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật để phòng trừ các đối tượng sâu bệnh hại cho cây trồng là không thể tránh khỏi nếu muốn có năng suất.
Bao bì, vỏ chai thuốc bảo vệ thực vật chủ yếu được làm bằng nilon và chai nhựa, vì thế chúng rất khó phân hủy và có thể tồn tại hàng chục năm, thậm chí hàng trăm năm trong điều kiện tự nhiên. Bên cạnh đó, theo ước tính, chỉ có hơn 40% lượng thuốc sau khi phun tiếp xúc trực tiếp với sâu bệnh hại, hơn 50% lượng thuốc còn lại tồn dư trong bao bì, bay vào không khí, nhất là bị rửa trôi theo nguồn nước chảy vào kênh mương, ao, hồ, gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng nguy hại đến sức khỏe con người.
Mỗi năm, tỉnh ta sử dụng từ 500 - 700 tấn thuốc bảo vệ thực vật, tương ứng khoảng 50 - 70 tấn bao bì, vỏ chai thuốc được thải ra đồng ruộng. Những con số này có thể cho thấy tác hại ghê gớm nếu không được thu gom và xử lý đúng quy định.
Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn, từ năm 2017 đến nay, tỉnh trích ngân sách triển khai phương án xây hệ thống bể thu gom xử lý bao bì, vỏ chai thuốc bảo vệ thực vật sau khi sử dụng ngoài đồng ruộng, tuyên truyền cho người dân về tác hại của tồn dư thuốc bảo vệ thực vật tới con người và cộng đồng. Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh là đơn vị được giao thực hiện phương án này.
Phóng viên: Vậy đến nay, chúng ta đã đạt được những kết quả như thế nào, thưa ông?
Ông Nguyễn Tiến Đức: Yên Thành là địa phương đầu tiên được chọn triển khai thực hiện phương án, bắt đầu từ năm 2017. Sau Yên Thành, các huyện trọng điểm sản xuất nông nghiệp và có nhu cầu tiếp tục được tỉnh hỗ trợ xây dựng hệ thống bể thu gom đồng thời tuyên truyền, nâng cao nhận thức người dân về tác hại của tồn dư thuốc, ý thức trong vấn đề thu gom và xử lý bao bì, vỏ chai thuốc đúng quy định. Đến nay, ngoài nỗ lực của các địa phương, tỉnh đã hỗ trợ ngân sách xây dựng được 6.735 bể chứa tại 78 xã của 6 huyện, trong đó Yên Thành 2.215 cái, Đô Lương 1.428 cái, Thanh Chương 870 cái, Anh Sơn 438 cái, Diễn Châu 850 cái và Quỳnh Lưu 934 cái.
Mặc dù chưa khép kín hệ thống bể chứa theo đúng quy định, trong quá trình sử dụng bể, thu gom và xử lý rác thải bảo vệ thực vật vẫn còn một số vấn đề bất cập, chưa đáp ứng yêu cầu thực tế nhưng nhìn chung, việc triển khai xây dựng hệ thống bể thu gom đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền đã đem lại hiệu quả rõ rệt. Tại những vùng sản xuất nông nghiệp đã đặt bể chứa, người dân đã dần có ý thức thu gom rác thải vào bể, tình trạng vứt bừa bãi ra đồng ruộng bao bì, vỏ chai thuốc bảo vệ thực vật sau khi sử dụng đã giảm hẳn, nhiều vùng hầu như không còn nữa.
Phóng viên: So với yêu cầu thực tế và theo quy định, Nghệ An vẫn chưa đáp ứng về số lượng bể thu gom này. Vậy xin ông cho biết về phương án của tỉnh trong thời gian tới?
Ông Nguyễn Tiến Đức: Trong 2 năm 2022 và 2023, từ nguồn hỗ trợ của tỉnh, chúng ta xây dựng được thêm 2.679 bể thu gom rác thải bảo vệ thực vật. So với yêu cầu và theo quy định thì vẫn còn thiếu rất nhiều, đặc biệt ở một số địa phương như: Nghi Lộc, Hoàng Mai, Quỳ Hợp, Quế Phong, thậm chí tại các huyện Tương Dương, Kỳ Sơn và Cửa Lò hầu như chưa có bể thu gom rác thải bảo vệ thực vật nào, trong khi nhu cầu cần có tại 3 địa phương này lên tới gần 1.800 cái. Đây là những mối nguy tiềm ẩn, ảnh hưởng rất độc hại tới môi trường, sức khỏe con người và cộng đồng.
Nghệ An có diện tích gần 154.000ha đất sản xuất lúa, rau màu và cây ngắn ngày có thể đặt bể thu gom bao bì, vỏ chai thuốc bảo vệ thực vật sau khi sử dụng. Để đảm bảo yêu cầu theo quy định tại Thông tư liên tịch của Liên bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Tài nguyên & Môi trường, chúng ta phải có 51.330 bể. Tính đến tháng 3/2022, trên địa bàn tỉnh mới có 15.508 bể, như vậy, số bể còn thiếu lên đến 35.822 cái.
Trong 2 năm 2022 và 2023, từ nguồn hỗ trợ của tỉnh, chúng ta cũng chỉ mới xây dựng được thêm 2.679 bể thu gom rác thải bảo vệ thực vật.
Không chỉ thiếu bể thu gom, mà vấn đề xử lý nguồn rác thải nguy hiểm này cũng còn rất nhiều bất cập. Hiện mỗi năm, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật chỉ mới thu gom, xử lý theo quy trình an toàn khoảng 2,5 tấn rác thải bảo vệ thực vật, chiếm khoảng 3,6% lượng bao bì; tại các địa phương, việc thu gom xử lý đúng quy định gần như chưa đáng kể. Số lượng rác thải khổng lồ còn lại được xử lý chưa đúng cách. Để có thể giải quyết vấn đề này, thì hàng năm UBND tỉnh, các huyện và cấp, ngành cần bố trí nguồn kinh phí để thực hiện thu gom, tiêu hủy đúng quy định.
Với mục tiêu từng bước hoàn thiện hệ thống thu gom xử lý bao bì, vỏ chai thuốc bảo vệ thực vật, nâng cao ý thức và trách nhiệm của người dân, thời gian tới, phương án “Xây dựng hệ thống bể thu gom xử lý bao bì, vỏ chai thuốc bảo vệ thực vật sau khi sử dụng ngoài đồng ruộng, tuyên truyền cho người dân về tác hại của tồn dư thuốc bảo vệ thực vật tới con người và cộng đồng” sẽ tiếp tục được triển khai tại các địa phương trong tỉnh, trong đó ưu tiên đầu tư xây dựng trước ở những vùng có diện tích đất sản xuất nông nghiệp tập trung, sử dụng lượng thuốc bảo vệ thực vật lớn.
Cùng với đó, công tác tuyên truyền sẽ tiếp tục được đẩy mạnh nhằm nâng cao nhận thức, hiểu biết của người dân nhằm từng bước thay đổi thói quen vứt bừa bãi bao bì, vỏ chai thuốc bảo vệ thực vật sau khi sử dụng ngoài đồng ruộng.
Phóng viên: Xin cảm ơn ông!
