5 dấu hiệu cảnh báo tin tặc đang theo dõi webcam trên máy tính

Chúng ta thường nghĩ việc sử dụng máy tính là hoàn toàn riêng tư và vô hại, rằng khi đang làm việc, học tập hay thư giãn một mình, chỉ có ta và màn hình trước mặt.

Tuy nhiên, thực tế đáng lo ngại là webcam trên máy tính có thể trở thành “mắt thần” cho tin tặc, âm thầm theo dõi mọi hành động của bạn mà không để lại dấu vết rõ ràng.

Việc phát hiện webcam bị xâm nhập không hề đơn giản, nhưng nếu bạn nhận thấy một trong 5 dấu hiệu dưới đây, rất có thể thiết bị của bạn đã bị tin tặc xâm nhập và quyền riêng tư đang bị đe dọa.

1. Phát hiện tệp tin lạ: Dấu hiệu cho thấy webcam của bạn có thể đã bị xâm nhập

Một trong những dấu hiệu sớm cho thấy máy tính có thể bị tin tặc xâm nhập là sự xuất hiện của các tệp tin bất thường, đặc biệt là ảnh hoặc video bạn không nhớ đã tạo. Tin tặc thường cố gắng xóa sạch mọi dấu vết sau khi sử dụng trái phép hệ thống, nhưng nếu bạn kiểm tra sớm, có thể vẫn phát hiện được manh mối.

Hãy bắt đầu bằng cách kiểm tra các thư mục lưu trữ mặc định của webcam cũng như Thùng rác, nơi đôi khi lưu lại các tệp đã bị xóa. Nếu bạn là người dùng duy nhất của máy và phát hiện video hoặc hình ảnh lạ, nhiều khả năng webcam đã bị điều khiển từ xa.

Tuy nhiên, trước khi đi đến kết luận, hãy kiểm tra lại cài đặt của các ứng dụng gọi video như Zoom, Teams hoặc Google Meet, có thể bạn đã vô tình bật tính năng ghi hình tự động mà không để ý. Việc xác minh này giúp tránh những cảnh báo giả, đồng thời củng cố thói quen bảo mật cá nhân trong kỷ nguyên số.

2. Đèn webcam bật sáng bất thường: Rất có thể bạn đang bị theo dõi

Hầu hết các webcam tích hợp đều có một đèn báo nhỏ phát sáng khi camera đang hoạt động, thường thấy khi bạn đang họp trực tuyến hoặc quay video. Một số máy tính còn hiển thị biểu tượng trên khay hệ thống để thông báo webcam đang được sử dụng.

Tuy nhiên, nếu đèn đột ngột bật sáng trong khi bạn không hề sử dụng bất kỳ ứng dụng gọi video nào, đó có thể là dấu hiệu cho thấy webcam đang bị truy cập từ xa và rất có thể bạn đang là nạn nhân của một phần mềm gián điệp như trojan điều khiển từ xa (RAT).

Trước khi kết luận máy đã bị xâm nhập, hãy loại trừ khả năng cảnh báo giả. Một số tiện ích trình duyệt hoặc ứng dụng họp trực tuyến có thể vẫn chạy ngầm và kích hoạt webcam mà bạn không để ý.

Để kiểm tra, hãy lần lượt vô hiệu hóa từng tiện ích mở rộng trình duyệt và theo dõi xem đèn webcam có tắt hay không. Nếu đèn ngừng phát sáng sau khi tắt một tiện ích cụ thể, bạn đã xác định được nguyên nhân.

Việc chủ động giám sát hoạt động của webcam không chỉ giúp bảo vệ quyền riêng tư mà còn là lớp phòng thủ đầu tiên trước các mối đe dọa mạng ngày càng tinh vi.

3. Cài đặt bảo mật bị thay đổi bất thường: Dấu hiệu máy tính của bạn có thể đã bị xâm nhập

Một trong những chiêu trò phổ biến của tin tặc là âm thầm thay đổi cài đặt bảo mật trên thiết bị để dễ dàng kiểm soát hệ thống và qua mặt người dùng. Chúng thường sử dụng phần mềm độc hại để vô hiệu hóa cảnh báo, mở quyền truy cập không mong muốn hoặc thậm chí chỉnh sửa cài đặt webcam để theo dõi từ xa.

Để kiểm tra dấu hiệu này, hãy truy cập ứng dụng webcam của bạn và kiểm tra phần quyền truy cập cũng như các ứng dụng có quyền sử dụng camera. Hãy cảnh giác với những cái tên lạ hoặc phần mềm mà bạn không nhớ từng cài đặt.

Ngoài ra, nếu thấy mật khẩu bảo mật bị thay đổi, các tùy chọn cảnh báo bị tắt, hoặc các thiết lập bảo mật khác hoạt động bất thường, đây có thể là dấu hiệu rõ ràng cho thấy máy tính đã bị can thiệp.

Đừng quên kiểm tra cả cài đặt bảo mật trong hệ điều hành Windows và phần mềm diệt virus. Đây là những “phòng tuyến” quan trọng mà tin tặc thường tìm cách vượt qua đầu tiên.

4. Cảnh giác với tin nhắn tống tiền từ tin tặc: Đừng vội tin vào những lời đe dọa về webcam

Một hình thức lừa đảo ngày càng phổ biến là tin tặc gửi tin nhắn đe dọa, tuyên bố đã chiếm quyền kiểm soát webcam của bạn và ghi lại những khoảnh khắc riêng tư nhằm mục đích tống tiền.

Để tạo cảm giác uy hiếp, chúng có thể đưa ra thông tin cá nhân như ngoại hình, thói quen trực tuyến hoặc dữ liệu bạn từng đăng tải lên mạng xã hội, khiến nạn nhân tin rằng cuộc tấn công là có thật.

Chiêu trò này thường đi kèm với yêu cầu chuyển tiền để đổi lấy sự "im lặng" và xóa dữ liệu được cho là đã thu thập từ webcam.

Tuy nhiên, điều quan trọng cần nhớ là bạn không thể biết chắc liệu tin tặc có thực sự truy cập được webcam của mình hay chỉ là trò lừa đảo. Trong nhiều trường hợp, toàn bộ lời đe dọa chỉ dựa trên thông tin công khai và không có bằng chứng cụ thể nào về hành vi xâm nhập.

Lời khuyên từ các chuyên gia an ninh mạng là không bao giờ trả tiền chuộc, bất kể nội dung tin nhắn đe dọa nghe có vẻ nghiêm trọng đến đâu. Thay vào đó, hãy sao lưu dữ liệu, thay đổi mật khẩu quan trọng, cập nhật phần mềm bảo mật và báo cáo vụ việc đến cơ quan chức năng hoặc chuyên gia an ninh để được tư vấn.

5. Webcam tự động bật. Đừng bỏ qua dấu hiệu này

Một trong những dấu hiệu có thể cho thấy webcam của bạn đang bị tin tặc kiểm soát là việc thiết bị này tự động bật dù bạn không sử dụng đến. Đây là hành vi bất thường và rất đáng để kiểm tra kỹ.

Cách kiểm tra khá đơn giản, hãy vô hiệu hóa webcam thủ công trong Windows, rồi theo dõi xem liệu nó có tự kích hoạt trở lại. Để làm điều này, vào Cài đặt Windows > Bluetooth và thiết bị > Camera > Webcam tích hợp (nếu bạn đang dùng laptop có sẵn camera) và chọn Tắt. Nếu webcam tự động bật lại mà không có sự can thiệp của bạn, đó có thể là dấu hiệu phần mềm độc hại đang âm thầm vận hành phía sau.

Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng không phải mọi trường hợp webcam tự bật đều là do bị tin tặc tấn công. Một số ứng dụng hội họp trực tuyến hoặc bản cập nhật hệ thống cũng có thể khiến camera hoạt động trở lại. Vì vậy, trước khi kết luận, hãy kiểm tra kỹ xem có phần mềm nào đang yêu cầu quyền truy cập camera hay không.

Trong môi trường kỹ thuật số ngày càng phức tạp, một chút nghi ngờ đôi khi là điều cần thiết để bảo vệ quyền riêng tư cá nhân.