Bài 3: Phế liệu nhập khẩu và bài toán ô nhiễm môi trường: Hệ lụy khôn lường
(Baonghean.vn) Phế liệu được các "đầu nậu" ở Diễn Hồng, Diễn Cát, huyện Diễn Châu thu mua từ Lào về rất nhiều chủng loại, từ túi nilon, bao bì, đồ điện tử hư hỏng, ắc quy, thậm chí cả bơm kim tiêm và các loại rác y tế. Sau khi phân loại sơ sài, phế liệu được nhập về Việt Nam và điểm tập kết là KCN Diễn Hồng.
Tại đây, phế liệu lại được phân ra những loại có giá trị khác nhau, rồi bán cho các đầu nậu từ Hải Dương, Nam Định, Thái Nguyên, hoặc có thể được đưa vào các lò nấu sắt, nấu nhựa, đúc ra thành phôi, sau đó bán cho các nhà máy. Điều đó đã đem lại những hiệu quả về mặt kinh tế, thế nhưng đi kèm nó là những hậu quả về môi trường mà không dễ khắc phục trong ngày một, ngày hai.
Có mặt tại KCN Diễn Hồng, chúng tôi thấy xe biển số Lào, biển số Việt
Không đủ chỗ chứa, phế liệu tràn ra cả đường, bốc mùi hôi thối.
Khu công nghiệp Diễn Hồng do tỉnh và huyện quy hoạch diện tích 10ha. Hiện đã có 41 đơn vị đầu tư sản xuất kinh doanh, trong đó có 11 Công ty TNHH và 30 cơ sở tư nhân chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực thu mua tái chế phế liệu như: xay nhựa, xay bì xác rắn, buôn bán phế liệu, nấu phôi thép.
Tại các nhà xưởng, các mặt hàng phế liệu với đủ loại lò xo, máy móc cũ, vỏ kim loại, bao bì, chai lọ, thùng nhựa... thậm chí là cả bom, đạn sót lại từ thời chiến tranh, được thu mua về chất từng đống ngổn ngang, lấn chiếm mặt đường, khiến cảm tưởng đây là một bãi rác. Các lò nấu sắt, nấu nhựa ở đây sử dụng công nghệ cũ, được đắp bằng đất chịu lửa hoặc những lò trung tần vỏ kim loại. Khi cắm điện, lò cháy rực và hàng tấn sắt, nhựa thải được đưa vào đốt. Khi đốt, khói của chúng không qua bất kỳ khâu xử lý nào mà được xả thẳng ra môi trường, khói bao trùm khắp làng, mùi khét lẹt.
Đặc biệt, trong phế liệu của các lò nấu này có rất nhiều loại chứa hoá chất độc hại như các dung môi hữu cơ, thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ... thậm chí cả chì độc. Theo các nhà chuyên môn, các loại này khi đốt lên sẽ thải ra môi trường rất nhiều chất độc hại như: SO2, C, NO, CO2, gây nguy cơ cho những người lao động làm việc tại các xưởng và cả người dân xung quanh vùng bị nhiễm các bệnh về đường hô hấp, như: viêm phổi, viêm phế quản, viêm xoang, viêm mũi, dị ứng, và các bệnh ngoài da, nhiễm độc...
Ông N.V.T (xóm Hồng Thịnh, Diễn Hồng) bức xúc: Ban ngày thì bị hành hạ bởi tiếng ồn đinh tai nhức óc, ban đêm lại trở nên khó thở khi phải hứng chịu các mùi khét lẹt từ các lò nấu sắt, nấu nhựa. Vì thế, vào ban đêm, không ai dám mở cửa và đi ra ngoài. Ở đây, mái ngói của nhà nào cũng bị phủ đầy tro bụi, khi mưa, nước chảy xuống toàn màu đen, nên không ai dám dùng nước mưa để ăn.
Việc súc rửa làm sạch nguyên liệu trước lúc tái chế cũng là một vấn đề đáng lo ngại, nhất là khi trong các loại phế liệu đó tồn tại nhiều hóa chất độc hại. Hiện nay, hệ thống xử lý nước thải ở khu công nghiệp còn rất sơ sài, chỉ dùng bể lắng tạm thời chứ chưa có hệ thống lọc các chất độc hại. Sau khi được xả ra môi trường thông qua 3 hố lắng (không có đáy bằng bê tông), nơi giáp ranh giữa Diễn Vạn và Diễn Hồng, các chất độc hại đó lại theo nước mưa, hay ngấm trực tiếp xuống đất, và chảy vào con kênh 18A8 dùng để dẫn nước tưới cho hàng nghìn ha ruộng lúa và hoa màu của 2 xã Diễn Kỷ, Diễn Vạn.
Ông Nguyễn Hồng Trung, Phó Chủ tịch UBND xã Diễn Hồng - Trưởng Ban Quản lý KCN nhỏ Diễn Hồng, khẳng định: Những phản ánh của người dân về vấn đề ô nhiễm môi trường tại KCN Diễn Hồng là có cơ sở. Tuy nhiên, thực tế hiện nay việc giải quyết cũng không hề đơn giản, khi thẩm quyền của xã, của Ban Quản lý KCN chỉ mới dừng lại ở việc cho thuê đất và xử lý các vi phạm hành chính. Trong khi đó, để đánh giá những vi phạm về môi trường thì phải đòi hỏi những trang thiết bị kỹ thuật cao. Về phía chính quyền địa phương, trong năm 2010 đã xử lý 30 đơn vị vi phạm về quy định PCCN và 25 đơn vị gây ô nhiễm môi trường, nhưng xử phạt xong rồi đâu lại vào đó.
Đặng Cường
