Bài cuối: Phân bổ nguồn lực công bằng

14/09/2015 07:29

(Baonghean) - Theo ý kiến của nhiều doanh nghiệp (DN), để DN tư nhân có thể phát triển mạnh mẽ, điều cốt yếu là cần tăng cường công khai minh bạch các chính sách, pháp luật, rà soát và sửa đổi các quy định liên quan tới DN nhằm tạo môi trường kinh doanh bình đẳng, thuận lợi cho các DN tư nhân. Cơ quan quản lý nhà nước cần tiếp tục cải cách thủ tục hành chính (TTHC) đồng bộ về thuế, bảo hiểm, hải quan, đất đai, môi trường, xây dựng, đầu tư…

Tại Diễn đàn CEO 2015 với chủ đề tạo dựng môi trường kinh doanh bình đẳng và lành mạnh, nhiều ý kiến cho rằng cần phải cải cách thể chế một cách mạnh mẽ hơn nữa... Trong thực tế thời gian qua, Chính phủ đã có những bước quan trọng nhằm cải cách thể chế, nâng cao năng lực cạnh tranh, thể hiện rõ qua Nghị quyết 19-CP/NQ và các chỉ thị, quyết định của Thủ tướng Chính phủ nhằm cắt giảm các TTHC.

Cải cách mạnh mẽ thể chế quản lý

Bên cạnh đó, Chính phủ cũng thể hiện sự thay đổi tư duy quan trọng khi lấy việc đuổi kịp và vượt trình độ của 6 nước thành viên ASEAN phát triển hơn làm mục tiêu phấn đấu. Một điểm nhấn khác là Chính phủ cũng đã trình ra Quốc hội nhiều dự án luật có nội dung đổi mới mạnh mẽ và trong phiên họp cuối năm 2014 để thông qua Luật Doanh nghiệp 2014, Luật Đầu tư 2014, Luật Nhà ở sửa đổi và nhiều luật khác như luật về thuế… Từ đó, mở rộng quyền tự do kinh doanh theo pháp luật đã được quy định trong Hiến pháp 2013, giảm rủi ro về pháp lý, bảo đảm an toàn về tài sản, đầu tư, kinh doanh, cải thiện trật tự thị trường, thực hiện cạnh tranh bình đẳng theo pháp luật, kiểm soát độc quyền. Việc tiếp tục cải cách thể chế sẽ tạo động lực tăng trưởng mới, bởi cải cách thể chế là mũi nhọn đột phá, để tạo ra động lực mới cho nền kinh tế, nhằm khai thác tiềm năng, lợi thế mới giúp nền kinh tế Việt Nam đi lên trong giai đoạn phát triển mới của hội nhập toàn cầu.

Luật Doanh nghiệp (sửa đổi), Luật Đầu tư (sửa đổi), Luật Đấu thầu cải thiện điều kiện gia nhập thị trường và môi trường đầu tư, kinh doanh với các nội dung đổi mới quan trọng (như ngành nghề kinh doanh có điều kiện giảm; giảm và xác định rõ ngành, nghề cấm kinh doanh; đơn giản hóa, giảm rào cản gia nhập thị trường; quy định DN được quyền tự do kinh doanh tất cả các ngành, nghề mà pháp luật không cấm, tạo điều kiện cho DN tận dụng hết tiềm năng và cơ hội kinh doanh để phát triển…). Tuy vậy, vẫn còn một số rào cản thể chế. Luật pháp chưa ổn định, còn thiếu minh bạch và khó tiên liệu có thể gây tác động bất lợi đến môi trường kinh doanh; chất lượng của một số văn bản pháp luật chưa cao; giao dịch thị trường chưa ổn định và tin cậy; chưa thiết lập được đầy đủ thể chế cạnh tranh đối với các ngành hạ tầng mạng, nhất là thị trường năng lượng điện; tái cơ cấu DN nhà nước còn chậm, kết quả chưa đạt yêu cầu so với kế hoạch… là những rào cản cụ thể.

Trong khi đó, đến cuối năm 2015, Cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC) gồm 10 nước thành viên sẽ có hiệu lực với năm trụ cột chính: một nền sản xuất và thị trường thống nhất; thuế suất hàng hóa hầu như bằng 0; thị trường dịch vụ và đầu tư thống nhất; dịch chuyển vốn đầu tư tự do giữa các nước thành viên; lao động có tay nghề được tự do chuyển dịch trong 10 nước thành viên. Tất cả các cam kết này đòi hỏi Việt Nam phải có bước phát triển vượt bậc về thể chế kinh tế thị trường, đặc biệt là có giải pháp cụ thể, thiết thực, lâu dài đối với việc phát triển kinh tế tư nhân.

Hoàn thiện sản phẩm mây tre đan tại Công ty Đức Phong. Ảnh: P.V

Phải thực sự phát huy vai trò trụ cột

Để đổi mới thể chế có hiệu quả, bên cạnh sự tham gia của các cơ quan quản lý nhà nước còn cần có sự tham gia tích cực, chủ động của cộng đồng DN, đặc biệt là trong những đóng góp thiết thực vào việc hình thành tất cả các văn bản pháp luật liên quan đến kinh doanh. Bằng các hoạt động thực tiễn của mình, DN cần chủ động phát hiện và kiến nghị với cơ quan hữu quan những khó khăn, vướng mắc của mình trong quá trình thi hành các văn bản pháp luật, không nên dừng lại ở việc kêu ca, phản ánh mà còn phải tích cực phản biện, hiến kế cho các cơ quan nhà nước trong xây dựng thể chế, chính sách. Từ đó, các cơ quan này xem xét sửa đổi, hoàn thiện và bổ sung, nhằm tạo ra một hành lang pháp lý thông thoáng, giúp cộng đồng DN phát triển vững mạnh.

Theo Bộ trưởng KH&ĐT Bùi Quang Vinh, tuy đã được xác định là một trong các loại hình DN có vai trò trụ cột của nền kinh tế nhưng DN tư nhân vẫn chưa nhận được sự ưu đãi cần thiết. Điều này dẫn tới việc cần phải làm ngay là tạo ra sân chơi bình đẳng cho các loại hình DN, nhất là trong việc xử lý nguồn vốn và tạo việc làm, đó chính là sự phân bổ nguồn lực một cách công bằng. DN tư nhân có thể tham gia vào khu vực FDI hay không thì phải cần sự liên kết và chính sách đúng, và DNNN cũng cần tạo thành mô hình chuỗi và tạo điều kiện cho DN tư nhân cùng tham gia thì mới thực sự thiết thực. Sự hỗ trợ phải làm đầu tiên là tạo lập môi trường đầu tư, kinh doanh bình đẳng, xóa bỏ những phân biệt đối xử giữa các thành phần kinh tế.

Bình đẳng trong tiếp cận vốn vay

Đồng quan điểm này của cơ quan quản lý nhà nước, Chủ tịch VCCI Vũ Tiến Lộc cho rằng điều quan trọng nhất là phải giúp DN tư nhân có thêm cơ hội tiếp cận vốn vay. Thực tế là vay vốn là “cửa ải” lớn nhất của DN tư nhân, và tuy vay ngân hàng hiện đã là rất khó, DN cũng không muốn vay nhưng không còn nhiều nguồn khác để tiếp cận vốn. Tuy Chính phủ đã cho thành lập quỹ bảo lãnh cho DN nhưng điều cần thiết mà DN tư nhân cần là cơ chế cho vay đơn giản và thân thiện hơn, nhất là tạo cơ hội để DN tư nhân tiếp cận được nguồn vốn vay trung và dài hạn giá rẻ như nguồn vốn viện trợ phát triển chính thức (ODA), nguồn huy động thông qua thị trường vốn như kết luận số 14 của Ban Bí thư yêu cầu có cơ chế để DN của tư nhân được vay vốn ODA như các DNNN - Chủ tịch Vũ Tiến Lộc nói.

Như vậy, việc bảo lãnh tín dụng cho các DN ngoài quốc doanh hiện nay đang chứng tỏ là một trong những yêu cầu, giải pháp hữu hiệu. Tuy nhiên, nếu các DN tư nhân có thể được vay tín dụng trên cơ sở tín chấp tương tự như các DNNN được hưởng hiện nay sau khi cơ chế tín chấp đã được cải tiến, bổ sung và hoàn thiện vẫn là điều tốt nhất. Cần xem xét việc bảo lãnh tín dụng, trong đó, cần trao cho cơ quan chức năng (trung tâm dịch vụ tín dụng, DN xã hội, phi lợi nhuận hoặc là một tổ chức sự nghiệp nhà nước địa phương, thuộc chi nhánh NHNN địa phương) những chức năng cụ thể, trong đó có chức năng giám sát hoạt động tín dụng trên địa bàn, thêm một nguồn thông tin về tín dụng cung cấp cho các cơ quan chức năng phục vụ công tác quản lý và điều hành.

Chúng ta đang kỳ vọng vào sự quyết tâm của Chính phủ trong việc tái cơ cấu nền kinh tế, thích nghi và phù hợp với lộ trình hội nhập, trong đó, vị trí của DN tư nhân được xác lập rõ ràng hơn, để thành phần này có thể thu hút tối đa nguồn lực toàn xã hội, từ tài chính đến trí tuệ. Năm 2015 sẽ là cột mốc quan trọng với nền kinh tế khi các hiệp định thương mại tự do bắt đầu có hiệu lực, và chúng ta bắt đầu hội nhập sâu và rộng hơn với các nền kinh tế khi ký kết Hiệp định TPP, Hiệp định thương mại tự do EU-Việt Nam. Hiện nay, Chính phủ đang tỏ rõ sự quyết tâm trong việc thay đổi thể chế kinh tế thị trường. Đây là cơ hội tốt để đặt những đường ray pháp lý cho con tàu DN tư nhân băng ra hệ thống cao tốc khu vực và toàn cầu.

Sông Hồng