(Baonghean) - Ngày 9/6/2014, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã thay mặt Ban Chấp hành Trung ương ký Quyết định số 244-QĐ/TƯ về ban hành Quy chế bầu cử trong Đảng. So với quy chế bầu cử trong Đảng được Bộ Chính trị ban hành năm 2000 (khóa VIII) và năm 2009 (khóa X), quy chế lần này có nhiều điểm mới được cán bộ, đảng viên rất quan tâm.
Các quy chế bầu cử trong Đảng trước đây do Bộ Chính trị ban hành, phạm vi điều chỉnh từ chi bộ đến các đảng bộ trực thuộc Trung ương nhưng lần này quy định thống nhất việc bầu cử từ chi bộ đến Ban Chấp hành Trung ương Đảng. Khi tổ chức Đảng giới thiệu đảng viên ứng cử các chức danh lãnh đạo Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân cũng được thực hiện theo quy chế này. Như vậy, thẩm quyền ban hành và phạm vi điều chỉnh của quy chế mới cao hơn, rộng hơn quy chế trước đây.
Tại Điều 13 (bổ sung mới) của quy chế quy định: khi bầu cử ban chấp hành và ban thường vụ khóa mới (ở Đại hội Đảng toàn quốc là bầu Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư), cấp ủy viên cấp triệu tập đại hội không được đề cử người ngoài danh sách do cấp ủy đề cử; không được ứng cử và nhận đề cử nếu không có tên trong danh sách đề cử của cấp ủy. Ở các hội nghị của ban chấp hành, ủy viên thường vụ không được đề cử nhân sự ngoài danh sách do thường vụ cấp ủy đề cử; không được ứng cử và nhận đề cử nếu không có tên trong danh sách đề cử của ban thường vụ.
Ở các hội nghị của Ban Chấp hành Trung ương, các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư không được đề cử nhân sự ngoài danh sách do Bộ Chính trị đề cử; không được ứng cử và nhận đề cử nếu không có tên trong danh sách đề cử của Bộ Chính trị.
Có ý kiến băn khoăn là quy định việc ứng cử, đề cử như trên đây có hạn chế dân chủ trong Đảng? Phát huy dân chủ trước tiên là phát huy tinh thần trách nhiệm của từng cấp ủy viên trong quá trình chuẩn bị nội dung và nhân sự cho đại hội Đảng. Trong quá trình chuẩn bị nhân sự, cấp ủy cấp triệu tập đại hội thực hiện quy trình giới thiệu cán bộ từ dưới lên, phát huy dân chủ rộng rãi nhất. Trên cơ sở đó, tập thể cấp ủy mới thảo luận, bỏ phiếu giới thiệu những cấp ủy viên đương nhiệm tiếp tục tái cử cấp ủy và những người mới sẽ tham gia cấp ủy khóa tới. Theo quy chế thì chỉ những người được trên 50% số cấp ủy viên đương nhiệm giới thiệu mới được đưa vào danh sách để cấp ủy đề cử với đại hội. Khi các cấp ủy viên cấp triệu tập đại hội đã thực hiện hết trách nhiệm của mình và tham gia vào quyết định của cấp ủy thì khi ra đại hội không được nói và làm khác với quyết định của cấp ủy. Như vậy, quy chế mới đã phát huy dân chủ trên cơ sở tập trung cao, quy trình bầu cử sẽ đảm bảo chất lượng hơn.
Theo quy định tại Điều 16 (bổ sung mới) của quy chế thì danh sách ứng cử viên do cấp ủy triệu tập đại hội chuẩn bị là danh sách đề cử chính thức với đại hội. Đây là điểm mới rất quan trọng so với các quy chế trước đây. Quy chế bầu cử trong Đảng do Bộ Chính trị (khóa VIII) ban hành năm 2000 quy định: Khi đại hội có yêu cầu thì Đoàn Chủ tịch công bố danh sách nhân sự do cấp ủy chuẩn bị để đại hội tham khảo. Quy chế bầu cử trong Đảng do Bộ Chính trị (khóa X) ban hành năm 2009 quy định: Trước khi đại hội chốt danh sách bầu cử (dù đại hội yêu cầu hay không có yêu cầu) thì Đoàn Chủ tịch đại hội công bố danh sách nhân sự do cấp ủy chuẩn bị để đại hội tham khảo. Vì danh sách nhân sự do cấp ủy chuẩn bị chỉ là “tham khảo” nên trong thực tế đã xảy ra tình huống: kết quả bầu cử của đại hội không đúng như dự kiến của cấp ủy, có trường hợp bầu không đủ số lượng cấp ủy viên. Thực chất đây là biểu hiện vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ trong Đảng làm cho chất lượng bầu cử không cao, thậm chí có trường hợp công tác cán bộ gặp khó khăn.
Để phát huy dân chủ trong Đảng, quy chế mới được ban hành quy định: Trong giới thiệu nhân sự đại hội Đảng các cấp, số dư tối đa không quá 30%, trong đó danh sách do cấp ủy đề cử số dư tối thiểu từ 10 -15%, còn lại do đại hội ứng cử và đề cử. Như vậy, danh sách bầu cử cấp ủy bao gồm danh sách do cấp ủy triệu tập đại hội đề cử và những người ứng cử, đề cử tại đại hội.
Với những quy định trên đây, Quy chế bầu cử trong Đảng vừa được ban hành là một bước tiến mới trong nhận thức và thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ trong Đảng, vừa phát huy dân chủ vừa bảo đảm tập trung cao. Trong đại hội Đảng các cấp sắp tới, các cấp ủy triệu tập đại hội cần phát huy tinh thần trách nhiệm cao của mỗi cấp ủy viên, thực hiện đúng quy chế để bảo đảm kỷ cương bầu cử trong Đảng.
Trần Hồng Cơ
