Bảo tồn phát huy giá trị văn hóa làng

(Baonghean)  - Văn hóa làng có vị trí quan trọng trong đời sống của người Việt. PV Báo Nghệ An đã có cuộc trao đổi với PGS Ninh Viết Giao xung quanh vấn đề này để giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về giá trị văn hóa làng.

 

Ông có thể khái quát về "làng" ở Việt Nam nói chung, xứ Nghệ nói riêng?

 

PGS Ninh Viết Giao: Người Việt Nam chúng ta đi từ làng đến nước. Nhìn chung, làng xã ở Nghệ An hình thành rất lâu đời, có làng ở ven sông, làng ven biển, có làng trung du, làng ven đô thị, có làng nghề, làng học... Trừ các bản, làng của bà con dân tộc thiểu số ở phía Tây, còn các làng của người Việt, nhất là những làng cổ, dù vị trí ở đâu, cấu trúc như thế nào, làng thuần nông hay làng có nghề thủ công..., hầu như làng nào cũng có một tính cách riêng, một sắc thái riêng. Có thể nói làng ở xứ Nghệ gần như một con người, một cơ thể trọn vẹn nên nó ẩn dấu một linh hồn, một tâm lý cộng đồng. Làng là tổ chức cơ sở hành chính của quốc gia. Làng là mô hình để người xưa theo đó mà mở rộng ra xây dựng tổ chức quốc gia, đô thị.

Bảo tồn phát huy giá trị văn hóa làng ảnh 1

                                           Phó Giáo sư Ninh Viết Giao

Làng còn là pháo đài để chống giặc ngoại xâm cùng mọi yếu tố ngoại lai, bảo vệ sự bình yên cho dân tộc, cho đất nước. Nước có luật, làng có lệ. Làng cụ thể hóa một số luật nước. Từ thời xa xưa, làng xã là tổ chức cộng đồng khép kín. Đình làng thờ Thành Hoàng, tổ chức lễ hội. Lũy tre và cổng làng là điển hình của biên giới và cửa khẩu của "làng gia" với những luật lệ riêng. Làng, xã là cơ sở vững chắc, là đơn vị hành chính vô cùng quan trọng của nhà nước phong kiến và ngay cả thời gian nước ta bị thực dân Pháp cai trị.


Văn hóa làng đi vào ký ức người Việt Nam bằng hàng loạt những giá trị vật chất và tinh thần rất gần gũi và thân thương. Làng là nơi bảo tồn tất cả những phong tục tập quán, những văn hóa vật thể và phi vật thể, mọi lễ tục, lễ hội cho nên muốn nghiên cứu văn hóa cổ truyền của quốc gia thì phải đi từ văn hóa làng hay nói cách khác phải lấy văn hóa làng làm gốc.


PV: Nét đặc trưng của văn hóa làng xưa và văn hóa làng nay có sự thay đổi như thế nào, thưa ông?


PGS Ninh Viết Giao: Trải qua các thời kỳ lịch sử của dân tộc, văn hóa làng Việt đã chứng tỏ sức sống mãnh liệt của mình. Tình làng, nghĩa xóm, quan hệ láng giềng ràng buộc con người trong nếp sống làng. Mặc dù văn hóa làng đã trở thành bản sắc, thành một hằng số của văn hóa Việt Nam , nhưng theo thời gian, không có cái gì là không biến đổi. Nhiều làng quê ở Việt Nam hiện nay không còn tên làng, đơn vị hành chính là từ xã đến xóm, đội. Với cuộc sống đang hiện đại hóa, với xã hội đang công nghiệp hóa và đô thị hóa, với thế giới đang toàn cầu hóa và hội nhập, đã mất dần đi hình ảnh làng, cùng nhiều tệ nạn xã hội khác đang thâm nhập vào từng thôn, xóm, làng, bản. Văn hóa làng trong đời sống nông thôn Việt Nam hôm nay đang biến đổi rất nhanh chóng, mạnh mẽ và sâu sắc. Cái tốt hiển hiện, cái xấu cũng bộc lộ rõ nét hơn.


PV: Vậy theo ông, cần lưu giữ những nét đẹp truyền thống gì của văn hóa làng?


PGS Ninh Viết Giao: Trong bản sắc văn hóa làng, cũng là bản sắc của văn hóa Việt Nam , những gì đến bây giờ vẫn còn giá trị thì vẫn cần phải giữ lại. Có cần bỏ là bỏ cái xấu. Người Việt cần gìn giữ những nét bản sắc tốt đẹp của văn hóa làng, nhưng đồng thời cần phát huy ý thức xã hội, tinh thần trách nhiệm, tạo điều kiện đểcá nhân phát triển, hướng đến một xã hội dân chủ hài hòa, sống tôn trọng pháp luật kỷ cương. Chỉ có như vậy mới thoát ra khỏi tầm nhìn hạn hẹp của văn hóa làng, xã tiểu nông, để trên cơ sở đó gìn giữ và phát huy những giá trị tinh hoa của văn hóa làng, xây dựng văn hóa đô thị Việt Nam và không để xảy ra tình trạng văn hóa đô thị bị nông thôn hóa trở lại. Đã đến lúc cần đặt ra vấn đề bảo tồn và phát huy di sản kiến trúc làng quê Việt và có định hướng cụ thể cho kiến trúc nông thôn và quan trọng nhất là ý thức trách nhiệm, tinh thần cộng đồng của mỗi người dân.


PV: Xin cảm ơn ông!

Lê Thanh (Thực hiện)

tin mới

Lao động may Nghệ An

Đẩy mạnh các giải pháp nâng cao tay nghề cho người lao động, đáp ứng nhu cầu tuyển dụng của doanh nghiệp

(Baonghean.vn) - Năm 2023, công tác giải quyết việc làm của Nghệ An tiếp tục vượt chỉ tiêu kế hoạch khá cao. Tuy nhiên, việc kết nối cung - cầu về lao động - việc làm giữa doanh nghiệp và người lao động chưa chặt chẽ; mặt bằng trình độ tay nghề người lao động còn thấp...

Những trải nghiệm thú vị ở Cửa Lò lúc rạng đông

Những trải nghiệm thú vị ở Cửa Lò lúc rạng đông

(Baonghean.vn) - Mua hải sản tươi sống ngay khi thuyền vừa cập bến, ghé tay đẩy thuyền cùng ngư dân, dõi mắt nhìn ngư dân nhanh tay gỡ những con cá, con ghẹ trên mắt lưới; thưởng thức món cá nướng thơm lừng ngay bên bếp than nơi bến cá… là những trải nghiệm thú vị của du khách khi đến với Cửa Lò.

Tạo động lực để người trẻ dấn thân và cống hiến

Tạo động lực để người trẻ dấn thân và cống hiến

(Baonghean.vn) - Nhân kỷ niệm 93 năm ngày thành lập Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh (26/3/1931 - 26/3/2024), Báo Nghệ An có cuộc trò chuyện với đồng chí Lê Văn Lương - Ủy viên Ban Thường vụ Trung ương Đoàn, Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, Bí thư Tỉnh đoàn Nghệ An.

'Phép màu' ở Bệnh viện Ung bướu Nghệ An

'Phép màu' ở Bệnh viện Ung bướu Nghệ An

(Baonghean.vn) - “Trước đây, để tìm đến và hỗ trợ cho những hoàn cảnh khó khăn, chúng tôi thường phải về tận các địa phương, nhất là vùng sâu vùng xa. Nhưng bây giờ, chúng tôi chỉ cần đến Bệnh viện Ung bướu Nghệ An, ở đó luôn có những bệnh nhân khổ nhất, những con người cần hỗ trợ nhất”.

Độc đáo hội thi quăng chài ở miền Tây Nghệ An

Độc đáo hội thi quăng chài ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) - Ngày 24/3, tại xã Châu Kim (Quế Phong) đã diễn ra Hội thi quăng chài lần thứ nhất năm 2024. Đây là hoạt động nhằm duy trì và phát triển nghề chài của địa phương cũng như góp phần làm phong phú thêm các hoạt động trong Lễ hội Đền Chín Gian năm 2024.

Tháng 3 yêu thương nơi biên giới Na Ngoi

Tháng 3 yêu thương nơi biên giới Na Ngoi

(Baonghean.vn) -  Xây dựng đường giao thông, tổ chức bữa cơm yêu thương, tặng quà cho học sinh khó khăn… là những hoạt động của đoàn viên thanh niên xã Na Ngoi và các lực lượng vũ trang đóng quân trên địa bàn, góp phần xây dựng hình ảnh đẹp về màu áo xanh tình nguyện nơi biên cương Tổ quốc.

Nghệ An tham dự Hội nghị 'Gặp gỡ Indonesia 2024'

Nghệ An tham dự Hội nghị 'Gặp gỡ Indonesia 2024'

(Baonghean.vn) - Ngày 22/3, tại thành phố Nha Trang, Bộ Ngoại giao phối hợp với Đại sứ quán Indonesia tại Việt Nam và Ủy ban nhân dân tỉnh Khánh Hòa tổ chức Hội nghị "Gặp gỡ Indonesia năm 2024". Hội nghị là hoạt động hướng tới kỷ niệm 70 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Indonesia.

Vui hội đền Chín Gian

Vui hội đền Chín Gian

(Baonghean.vn) - Đền Chín Gian tọa lạc trên đỉnh Pú Chò Nhàng thuộc bản Khoẳng, xã Châu Kim, huyện Quế Phong, được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng Di tích cấp Quốc gia.

Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh thăm, động viên Đội Quy tập mộ liệt sĩ tại tỉnh Xiêng Khoảng

Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh thăm, động viên Đội Quy tập mộ liệt sĩ tại tỉnh Xiêng Khoảng

(Baonghean.vn) - Sáng 21/3, đồng chí Lê Hồng Vinh - Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh và lãnh đạo một số sở, ngành đã đến thăm, động viên cán bộ, nhân viên Đội Quy tập mộ liệt sĩ Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh tại tỉnh Xiêng Khoảng, nước Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Lào.