Biển Đông dậy sóng với một loạt biến động

Trung Quốc đang tăng tốc bồi đắp các bãi đá ở Trường Sa thuộc chủ quyền Việt Nam trong khi ngang nhiên bao biện hành vi này và đáp trả nhiều bên chỉ trích bằng giọng điệu phi lý.

Trung Quốc từ đầu năm tăng tốc bồi đắp và cải tạo 7 đá ở Trường Sa thuộc chủ quyền Việt Nam. Nước này cũng đang mở rộng trái phép hai đảo Phú Lâm và Quang Hòa thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam mà nước này chiếm giữ. Báo cáo thường niên của Lầu Năm Góc hôm 8/5 cho rằng Trung Quốc mở rộng diện tích tại tiền đồn họ chiếm gần 400 lần. Riêng trong 5 tháng qua, tổng diện tích tại các tiền đồn trên Biển Đông tăng 4 lần, từ khoảng 2 km2 vào tháng 12 lên hơn 8 km2

Bắc Kinh hồi đầu tháng ba công khai dùng các đá cải tạo ở Biển Đông cho mục đích quân sự khi phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Hoa Xuân Doanh tuyên bố Trung Quốc sẽ sử dụng các đảo nhân tạo để "đáp ứng nhu cầu phòng thủ quân sự của Trung Quốc". Đồ họa: The Diplomat

Trung Quốc đang tăng cường xây dựng đường băng dài khoảng 3.000 m trên đá Chữ Thập thuộc chủ quyền Việt Nam. Diện tích nơi này đã tăng hơn 11 lần và bị biến thành "đảo" lớn nhất Trường Sa. Cảng và đường lăn tại nơi này đã dần hình thành.

Đầu năm 2015, trong vòng chưa đầy một tháng, truyền thông Trung Quốc liên tiếp công bố hình ảnh binh sĩ luyện tập và các cơ sở quân sự tại đá Chữ Thập. Các chuyên gia đánh giá động thái này cho thấy ý đồ khai thác, kiểm soát thực tế cũng như tham vọng quân sự "lâu dài và nguy hiểm" của Bắc Kinh ở Biển Đông. Ảnh: Digital Globe

Trung Quốc có thể đang chuẩn bị xây một đường băng trên bãi đá Subi, tương đương với chiều dài trên đường băng ở đá Chữ Thập. Bắc Kinh cũng đang tăng cường cải tạo đất ở bãi đá Vành Khăn ở quần đảo Trường Sa của Việt Nam.

Hãng thông tấn nhà nước Trung Quốc Xinhua hôm 11/5 có lần hiếm hoi tiết lộ cuộc sống của lính đồn trú tại Chữ Thập, Gạc Ma và Subi, các bãi đá thuộc quần đảo Trường Sa mà Trung Quốc đã đánh chiếm và chiếm giữ trái phép của Việt Nam năm 1988. Đây là lần đầu tiên Trung Quốc trực tiếp nêu tên các đá này khi nói về việc cải tạo và xây dựng căn cứ đồn trú kiên cố. Ảnh: Xinhua

Trung Quốc còn mời Mỹ sử dụng các cơ sở Bắc Kinh đang xây dựng ở Biển Đông cho mục đích tìm kiếm cứu hộ trong "điều kiện thích hợp", nhưng Mỹ từ chối đề nghị này và yêu cầu Bắc Kinh giải thích với các nước trong khu vực về mục đích thực sự của hoạt động xây dựng, đồng thời yêu cầu Trung Quốc chủ động dừng cải tạo đất.

Không chỉ ồ ạt bồi đắp các rạn san hô, Trung Quốc hồi tháng 4 bắt đầu xây dựng các đảo nổi di động kích thước lớn, có khả năng phục vụ cho mục đích quân sự trên Biển Đông. Những đảo này khó bị đánh chìm và có thể được tái triển khai ngoài tầm tên lửa của đối phương. Ảnh: Huang Bohai News

Tổng công ty Dầu khí Hải dương Trung Quốc (CNOOC) cuối tháng 4 bắt đầu triển khai giàn khoan nước sâu hiện đại Hựng Vương đến Biển Đông, gần một năm sau khi nước này hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa Việt Nam. Ảnh: Sina

Mỹ và Philippines cảnh báo Trung Quốc có thể đang tạo bàn đạp cho việc thành lập Vùng Nhận dạng Phòng Không (ADIZ). "Hiện giờ, Trung Quốc vẫn chưa tuyên bố bất kỳ vùng ADIZ nào trên Biển Đông, nhưng nước này về cơ bản đã thiết lập xong bộ khung cho ADIZ", Richard Javad Heydarian, giảng viên quan hệ quốc tế và khoa học chính trị, đại học De La Salle, Manila, Philippines nhận định. Trong video, tàu khu trục Trung Quốc gần bãi đá Subi, thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam hôm 19/4 dùng đèn chớp và sóng vô tuyến xua đuổi phi cơ Philippines khỏi Biển Đông. Video: Reuters

Bà Hoa Xuân Doanh, phát ngôn viên của Trung Quốc ngang nhiên tuyên bố "Bắc Kinh có quyền thiết lập ADIZ, và việc có lập ADIZ hay không phụ thuộc vào an ninh vùng trời của chúng tôi có bị đe dọa hay không và mức độ tới đâu". Ảnh: china.org

Australia hôm 11/5 yêu cầu Trung Quốc không thành lập Vùng nhận dạng Phòng không (ADIZ) trên Biển Đông và ưu tiên giảm căng thẳng ở khu vực này. Đại sứ Australia tại ASEAN Simon Merrifield (ảnh) cho hay nước này rất quan ngại việc Trung Quốc đang cải tạo các đá ở Trường Sa. Ảnh: Việt Anh

Trong khi Malaysia và Indonesia trước đây gần như đứng ngoài tranh chấp thì hoạt động của Trung Quốc trong khu vực đã khiến họ lo lắng. Bộ Quốc phòng Malaysia đang tìm kiếm trợ giúp của Washington để đào tạo và phát triển lực lượng cảnh sát biển dựa trên mô hình của Mỹ và hoan nghênh các cuộc tập trận chung. Trong video, tàu sân bay Carl Vinson của Mỹ tập trận trên Biển Đông với Malaysia hôm 10/5. Video: US Navy

Malaysia cũng đang củng cố quốc phòng bằng cách mua thêm một loạt máy bay chiến đấu mới và vừa nhận hai chiếc tàu ngầm đầu tiên trong lô đặt hàng từ Pháp với giá khoảng 2,2 tỷ USD.

Indonesia gần đây bắt đầu lo lắng về chủ quyền của quần đảo Natuna. Hải quân Indonesian và Mỹ đã tiến hành bay tuần tra chung trên Biển Đông. Nước này cũng có kế hoạch triển khai một số tàu ngầm mới mua của Hàn Quốc và trực thăng vũ trang Apache tới gần các quần đảo mà họ cho rằng dễ bị Trung Quốc xâm phạm.

Thủ tướng Shinzo Abe hồi cuối tháng 4 bày tỏ mong muốn cung ứng nhiên liệu và đạn dược cho các đơn vị Mỹ ở mọi nơi nếu Tokyo nhận thấy an ninh quốc gia bị đe dọa. Điều này có nghĩa là Nhật Bản có khả năng can thiệp phi chiến đấu tại Biển Đông, hỗ trợ hậu cần cho thỏa thuận phòng vệ của Mỹ với Philippines. Mỹ hồi đầu tháng 4 cũng kêu gọi Nhật Bản mở rộng tuần tra ra Biển Đông.

Tokyo cũng đang củng cố quan hệ an ninh với các nước Đông Nam Á, nhằm đóng góp vai trò lớn hơn trong vấn đề an ninh Biển Đông, bởi lo ngại về nguy cơ Trung Quốc thống trị đường hàng hải mà các tàu chở hàng của Nhật thường qua lại. Philippines và Nhật Bản hôm 12/5 lần đầu tiên tập trận chung, diễn ra cách Scarborough/Hoàng Nham, bãi cạn tranh chấp giữa Philippines và Trung Quốc, chưa đầy 300 km. Ảnh: FT

Tổng thống Philippines hôm 17/4 cảnh báo thế giới phải cảnh giác trước các hành động của Bắc Kinh ở Biển Đông. Để đối phó, Manila thắt chặt mối quan hệ quốc phòng với đồng minh Mỹ. Washington đang xem xét việc triển khai các thiết bị tiên tiến, gồm thiết bị không quân, hải quân đến Philippines. Ngoại trưởng Philippines Rosario hôm qua đến Washington để "xem mối quan hệ đối tác Mỹ - Philippines có thể thực hiện thêm điều gì", nhằm ngăn Trung Quốc đang tìm cách chiếm Biển Đông.

Philippines có ưu tiên hàng đầu là xây dựng một căn cứ hải quân ở ven biển phía tây quốc đảo, đối diện quần đảo Trường Sa của Việt Nam, nhưng kế hoạch này bị trì hoãn vì thiếu vốn. Ảnh: The Star

Tuy không phải là bên tuyên bố chủ quyền chồng lấn ở Biển Đông, Mỹ khẳng định có lợi ích tại vùng biển này. Đô đốc hải quân Mỹ hồi đầu tháng 4 cáo buộc Bắc Kinh "đang tạo ra vạn lý trường thành cát" trên Biển Đông. Tổng thống Mỹ Barack Obama hôm 10/4 bày tỏ quan ngại việc Trung Quốc "dùng sức mạnh và quy mô để bắt nạt nước nhỏ" trong tranh chấp tại vùng biển này. Ảnh: Washington Post

Hạ viện Mỹ trong tháng này dự kiến có phiên điều trần về tình hình Biển Đông. Nhiều nghị sĩ và chuyên gia Mỹ, trong đó có ông John McCain cũng kêu gọi chính quyền xem lại các kế hoạch hợp tác an ninh với Trung Quốc. Một số nghị sĩ đang kêu gọi ông Obama rút lại lời mời Bắc Kinh tham dự cuộc tập trận chung hải quân lớn nhất thế giới RIMPAC năm 2016.

Phát ngôn viên Trung Quốc Hoa Xuân Doanh sau đó dẫn lại lời ông Obama để phản bác: "Lãnh đạo Mỹ nói về 'quy mô và sức mạnh' của Trung Quốc nhưng tôi nghĩ mọi người có thể thấy ai mới là người có quy mô và sức mạnh lớn nhất trên thế giới", và vẫn giữ quan điểm chỉ giải quyết song phương vấn đề tranh chấp ở Biển Đông.

Tàu chiến Mỹ USS Fort Worth hôm 11/5 lần đâu tiên tiến gần các đảo Trung Quốc đang xây dựng trái phép ở quần đảo Trường Sa. Một quan chức Mỹ giấu tên hôm 12/5 cho biết quân đội nước này đang cân nhắc đề xuất điều máy bay và tàu hải quân đến trong phạm vi khoảng 22 km (12 hải lý) quanh những bãi đá Trung Quốc xây dựng ở quần đảo Trường Sa. Ảnh: US Pacific Fleet

Ngoại trưởng Mỹ John Kerry cuối tuần này dự kiến tới Bắc Kinh và một quan chức ngoại giao cho biết ông sẽ khiến các lãnh đạo Trung Quốc "không còn hoài nghi" về cam kết đảm bảo tự do hàng hải và hàng không của Mỹ ở Biển Đông.

Trước động thái này, Zhu Haiquan, người phát ngôn Đại sứ quán Trung Quốc tại Mỹ yêu cầu Washington không can thiệp vào tranh chấp ở Biển Đông. Zhu ngang nhiên nói Trung Quốc có "chủ quyền không tranh cãi" với quần đảo Trường Sa và những vùng biển lân cận và cho rằng quá trình xây dựng của Trung Quốc ở quần đảo này là "hợp lý, chính đáng và hợp pháp".

Việt Nam hôm 30/4 gửi công hàm tới tất cả phái đoàn thường trực các nước ở Liên Hợp Quốc, bác bỏ yêu sách chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông.

Việt Nam luôn nhấn mạnh có đầy đủ cơ sở pháp lý và bằng chứng lịch sử để khẳng định chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán của mình ở Biển Đông, phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS). Ảnh: Quý Đoàn

Theo VNE