Bức tranh không màu

(Baonghean) - Tuần qua, bức ảnh "Điệu xòe Xốp Chạng" của Hồ Phương đăng trên trang 1, Dân tộc miền núi ngày 22/6 có số phiếu bình chọn là ảnh chưa đẹp của tuần, xét ở cả góc độ nội dung và cách đặt tên cho bức ảnh. Sau đây là một số lời bình Dành cho bức ảnh…

Thường, khi nói về hội họa, tất nhiên là phải nghĩ ngay tới màu sắc và đường nét đầu tiên (sau đó còn là bố cục, ánh sáng, ý tưởng...). Cho nên màu sắc, được thể hiện qua tài năng của họa sỹ, chiếm vị trí chủ đạo trong tác phẩm hội họa. Nhiếp ảnh, dù là loại hình nghệ thuật có chút khác biệt, nhưng cũng không nằm ngoài quy luật ấy. Bởi thế cho nên, khi nói đến cụm từ "Bức tranh không màu" nghĩa là bức tranh ấy đã đi trệch đường ray, mất hết ý nghĩa muốn chuyển tải. Trường hợp bức ảnh " Điệu xòe Xốp Chạng" của Hồ Phương là một ví dụ.

Bức ảnh được chụp từ trên cao xuống, theo lời tác giả là từ trên cầu, đây là một lợi thế độ cao để có góc hình khác lạ. Do đó, đây là một bức ảnh có bố cục chặt chẽ, độc đáo. Bức ảnh mô tả hình ảnh 2 người 1 nam, 1 nữ ngập nửa người trong dòng suối. Người con trai đang vươn mình, cánh tay thẳng căng tung chài chùm lên dòng nước suối mênh mang. Về bố cục, như vậy là ổn. Về nội dung, đó là một bức ảnh chân thực, mô tả được nét đẹp trong sinh hoạt của bà con người Thái ở bản Xốp Chạng, Yên Hòa, Tương Dương đang mưu sinh trên dòng khe Ngần.

Tuy nhiên, màu nước đỏ bầm và lời chú thích đã phá vỡ bức ảnh hoàn toàn. Với chú thích " Điệu xòe Xốp Chạng", có thể coi đó là một tựa đề hay. Lấy hình tượng trong điệu múa dân gian của người Thái để gắn với hình ảnh mưu sinh là một liên tưởng tốt, khiến người xem cảm nhận vẻ trữ tình của đồng bào miền Tây ngay trong việc lao động. Tuy nhiên hình ảnh dòng nước suối ngầu đỏ lại phản tác dụng.

Hiện tại, những dòng khe suối đầu nguồn không chỉ của huyện Tương Dương mà hầu khắp các huyện miền núi, việc đào đãi vàng trái phép đã đến mức báo động. Những dòng sông lớn như Nậm Nơn, Nậm Mộ lờ đờ chảy, lộ trơ cả đáy. Còn tại các khe suối nguồn, nước thường xuyên mang màu bầm đỏ như vậy bởi đủ loại máy xúc, hút đất đá sa khoáng từ lòng sông lên, gây rối loạn hệ sinh thái, các loài thủy sản, khiến tôm cá, rêu suối đang dần đi vào quá khứ. Những dòng sông dập dìu cá ních, cá mát, lăng, cá ghé thơm ngon của miền Tây xứ Nghệ giờ đã đang dần vắng bóng vì chính cái màu nước đỏ ngầu do các đội "vàng tặc" ấy khuấy đảo lên. Với một dòng nước ngầu đỏ như vậy, mong gì có cá, dẫu chỉ là vài con bé tẻo teo để mà quăng chài nữa.

Thế nên, xem bức ảnh, người ta có cảm giác phản cảm. Sông đỏ ngầu chính là lúc lòng sông đang giận dữ vì con người đã xúc phạm dòng chảy nuôi sống chính họ biết bao đời kiếp qua, vui gì đâu mà quăng chài bắt cá? Đã thế, lời chú thích lại là " Điệu xòe Xốp Chạng". Văn nghệ gì đâu nữa nơi lòng sông đã bị bức tử mà còn bày đặt "xòe" với cả "Lăm vông" Miền Tây xanh với núi rừng, sông suối điệp trùng. Nơi đó, có một góc bản xa, người dân bản đứng tung chài, bóng chài tỏa rộng, chụp xuống dòng nước đại ngàn xanh thẫm, lao xao tôm cá gọi nhau chạy trốn. Ven bờ, những bóng cây cổ thụ trăm tuổi trầm ngâm ngả xuống mặt nước...Đó mới là miền Tây xứ Nghệ đích thực, mới là "Điệu xòe Xốp Chạng" thơ mộng chứ?

Lẽ ra nên đặt lại tên là "Nhớ một dòng khe đã qua đời" thì có lẽ người xem còn có đôi chút cảm thông hơn.

Người xây dựng