Cần điều tiết nước tại các đập thủy điện

(Baonghean) - Hiện tại, việc đo độ mặn xâm nhập tại cửa cống đã trở thành công việc hàng ngày của cán bộ các trạm quản lý ba-ra trên địa bàn tỉnh. Theo số liệu từ Chi cục Thủy lợi, hiện mực nước trên sông Lam đã xuống thấp một cách bất thường. Mực nước trên các hồ đập, sông suối đều giảm thấp hơn cùng kỳ nhiều năm. Dự báo, tình hình hạn hán sẽ cực kỳ khốc liệt, đặc biệt trong vụ sản xuất hè thu sắp tới.

Những ngày qua, mực nước trên sông Lam đang xuống thấp đến mức kỷ lục. Tại hệ thống Thủy lợi Bắc, hiện các đơn vị thủy nông đang phải tiến hành nhiều biện pháp để có thể đáp ứng nhu cầu nước tưới cho sản xuất vụ xuân. Theo ông Lê Văn Cường (Phó Giám đốc Công ty Thủy lợi Bắc), trong vòng 20 năm lại nay, chưa bao giờ mực nước trên sông Lam xuống thấp như những ngày giữa tháng 4 vừa qua. Nhiều cống đã trơ cửa, tại đập Đô Lương, mực nước thấp thua so với thiết kế tới khoảng 20 phân. Từ ngày 18/4, mực nước đã lên nhưng vẫn thấp thua hơn thiết kế 5 phân, trong khi đó hiện đang là thời kỳ tưới cao điểm phục vụ giai đoạn lúa trổ.

Với mực nước như vậy, vẫn có khoảng 5% diện tích tưới của hệ thống (khoảng 23 nghìn ha) bị thiếu nước sản xuất. Diện tích này tập trung ở các vùng cuối hệ thống kênh N13 như: Quỳnh Giang, Quỳnh Hoa, Quỳnh Mỹ (Quỳnh Lưu), đuôi kênh chính Đô Lương như Quỳnh Văn, Quỳnh Thạch, Quỳnh Bảng (Quỳnh Lưu), cuối kênh N8 vùng Diễn Nguyên, Diễn Quảng (Diễn Châu), kênh N18A như Diễn Hồng, Diễn Tháp, Diễn Kỷ (Diễn Châu). Không những thế, mực nước trên các hệ thống hồ đập hiện cũng thấp thua so với cùng kỳ nhiều năm, một số hồ đã không tích đủ nước cuối mùa mưa năm ngoái. Những hồ lớn như hồ Quán Hài (Yên Thành) hồ 3-2 (Quỳnh Lưu) hiện chỉ còn chưa đầy 40% dung tích, hồ Kẻ Sặt (Yên Thành) còn khoảng 45% dung tích, hồ Ba Tùy (Quỳnh Lưu) còn thấp hơn, chỉ còn khoảng 30% dung tích. Để có thể đảm bảo nước tưới, đơn vị đã phải tiến hành các biện pháp như dồn ép nước, dùng Trạm bơm N8 bơm nước từ kênh tiêu Vách Nam để hỗ trợ cho hệ thống Đô Lương, đồng thời nạo vét, dồn ép nước, phân phối hợp lý và sử dụng nước tiết kiệm để dẫn nước tưới cho những vùng xa, cao cưỡng.

Công ty Thủy lợi Bắc huy động máy xúc dọn bèo rác dọc các tuyến kênh trên toàn hệ thống.

Hiện tại, đang ở thời kỳ tưới cao điểm phục vụ cho lúa xuân, nhưng đồng thời với tình hình thời tiết đang có những diễn biến bất lợi cho sản xuất, 52 hồ do doanh nghiệp quản lý, hiện chỉ còn 1 hồ đầy nước (cùng kỳ năm 2012 có 3 hồ), các hồ còn lại chỉ đạt từ 50 - 70% dung tích thiết kế, các hồ do xã, HTX quản lý dung tích chỉ còn từ 30- 50% dung tích thiết kế. Trong lúc đó, mực nước trên sông Lam đang xuống thấp một cách đáng ngại. Lúc 9h ngày 17/4, mực nước tại thượng lưu cống Nam Đàn chỉ đạt 0,2 m/thiết kế 1,15m, tại đập Đô Lương cao hơn những vẫn thấp hơn mực nước thiết kế 0,4m.

Để khắc phục, các địa phương, các đơn vị thủy nông cần tập trung quản lý chặt nguồn nước, chống rò rỉ, thất thoát nước các hồ chứa. Tổ chức triển khai thực hiện phương án chống hạn, chủ động lực lượng, thiết bị, máy bơm, tận dụng các nguồn nước từ hồ đập, sông suối để sẵn sàng bơm chống hạn. Với hệ thống Thủy lợi Nam, Thủy lợi Bắc, khi vận hành các cửa cống đầu mối Mụ Bà, Nam Đàn đảm bảo tăng tối đa lượng nước có thể lấy vào hệ thống. Đóng kín các cống tiêu cuối hệ thống như cống Nghi Quang, Bến Thủy, Diễn Thành, Diễn Thủy để ngăn mặn, giữ ngọt và chỉ thực hiện giao thông thủy theo đúng quy trình được duyệt. Đồng thời, tổ chức bơm, tưới luân phiên giữa các công trình.

Ở vùng cao cưỡng, cuối kênh, vùng các trạm bơm ven sông, ven suối, nhất là các trạm bơm ở các huyện Anh Sơn, Thanh Chương, Tân Kỳ phải tiến hành nạo vét kênh dẫn, nối dài các ống hút và sử dụng các trang thiết bị chống hạn được trang bị ở các năm trước để bơm tiếp nước, tát nước chống hạn. Các trạm bơm vùng ven biển và vùng gần cửa sông Lam, ven sông Cấm, kênh Hoàng Cần, sông Bùng phải kiểm tra chất lượng nước nghiêm túc, chặt chẽ trước và trong khi vận hành, chỉ vận hành nước tưới khi nồng độ mặn nguồn nước cho phép. Đồng thời tăng cường công tác quản lý vận hành các công trình, tuyệt đối tuân thủ quy trình vận hành hồ chứa nước và trạm bơm.

Phó Chi cục Thủy lợi tỉnh - ông Nguyễn Trường Thành cho biết: Nếu sắp tới không có mưa tiểu mãn hoặc lượng mưa dưới 200 mm thì nguồn nước phục vụ sản xuất hè thu sẽ thiếu hụt, nhất là nguồn nước tại các hồ chứa nhỏ do xã, HTX quản lý. Vì vậy, sau lũ tiểu mãn, các địa phương, đơn vị rà soát, cân đối lại nguồn nước (nhất là lượng nước ở các hồ chứa) để điều chỉnh kế hoạch, bố trí cơ cấu cây trồng hợp lý, chỉ nên gieo cấy ở những khu tưới của những hồ chứa có thể đảm bảo đủ nước cho các đợt tưới suốt vụ.

Trước mắt, phải vừa chống hạn cho sản xuất vụ xuân, vừa phải triển khai công tác phòng, chống lụt, bão đảm bảo an toàn công trình, tích nước các hồ chứa và tiêu úng cho lúa và hoa màu, trước hết là lũ tiểu mãn. Hiện nay đang là thời điểm mực nước các hồ chứa xuống thấp, thuận lợi cho việc kiểm tra công trình đầu mối hồ chứa (đập đất, tràn xả lũ, các bộ phận cơ khí…) để phát hiện sớm các hư hỏng, sự cố nhằm kịp thời khắc phục, tu sửa để phòng chống lũ. Đặc biệt, bên cạnh việc chỉ đạo tăng cường công tác chống hạn, tỉnh cần chỉ đạo các Ban quản lý thủy điện như Thủy điện Bản Vẽ, Khe Bố, Hủa Na… có phương án điều tiết nước, đảm bảo nâng mực nước sông Cả để cấp nước tưới phục vụ sản xuất và sinh hoạt, đồng thời ưu tiên cấp điện cho các trạm bơm tưới phục vụ sản xuất.

Bài, ảnh: Phú Hương