Cần khôi phục trò chơi tôm điếm đầu Xuân

(Baonghean.vn) - Tôm điếm là một thú chơi tao nhã trong những ngày đầu Xuân được phổ biến và khá thịnh hành ở nhiều làng quê miền Bắc quãng những năm 1980 trở về trước. Ở Nghệ An, duy nhất đến thời điểm hiện nay chỉ có phường Lê Mao – TP Vinh là tổ chức trò chơi tôm điếm vào dịp đầu Xuân và duy trì hơn 10 năm nay. Tuy nhiên, hai năm trở lại đây, vì nhiều lý do khác nhau mà Lê Mao không tổ chức được trò chơi này khiến cho nhiều cụ cao tuổi buồn lo.

Nói đến Lê Mao là phải nhắc tới trò chơi Tôm điếm - Đây là trò chơi có từ thời Pháp thuộc rất được các quan lại ưa thích và điều đáng nói là phường Lê Mao trước đây còn được gọi là xóm Tôm điếm. Đây là trò chơi đòi hỏi trí tuệ thông minh, nhanh trí với những nước đi cờ sắc sảo, vì thế rất thích hợp với các cụ cao tuổi, các bậc trung niên. Và hơn 10 năm nay, trò chơi Tôm điếm của phường Lê Mao thật sự thu hút mạnh mẽ mọi đối tượng tham gia, có cả đối thủ đến từ Nghi Xuân, Hà Tĩnh. Điểm thú vị nhất của trò tôm điếm là người làm trò. Để tăng thêm phần chú ý và hồi hộp của người chơi cũng như những khán giả dự thính, người làm trò có những động tác hài hước với những câu thơ được nói lối hay được ngâm nga kéo dài như đánh đố người nghe về tên quân bài mà mình vừa bốc được. Ví như khi nghe câu: “Chiều chiều vác cuốc ra đồng. Ơn trời phù hộ cho nhà nông được mùa” (quân Lục vạn). Để phê phán những thói hư tật xấu của những kẻ có chức có quyền, chỉ tỏ ra mẫn cán mỗi khi thấy có lợi cho bản thân gia đình như: “Cốc, cốc đánh mõ đi tuần. Cha mi nói dối đau chân nằm nhà. Ngày mai làng làm thịt gà. Con ơi đưa gậy cho cha đi tuần” (quân Nhị sách). Cùng với tiếng trống con chát... chát... tom... tom điểm từng nhịp theo quy định luật chơi như hỏi, ăn quân, khàn, phỗng... hay trống báo hiệu đã ù kết thúc ván chơi trong một hội, tiếng rao bài được cất lên với những cung bậc làn điệu ngân nga đi cùng những động tác điệu bộ hài hước dí dỏm của người chạy bài quả thật đã làm không khí ngày Xuân trong hội tôm điếm thực sự sôi động.

Thế nhưng, vài năm trở lại đây, do điều kiện không cho phép, tôm điếm không còn duy trì khiến cho các cụ cao tuổi không khỏi băn khoăn. Theo cụ Kỳ Quang Bảo - khối Trung Mỹ - phường Lê Mao thì tôm điếm là trò chơi mang tính chất cung đình, ngày xưa, chỉ những người có chức sắc mới được chơi, nhưng ngày nay không phân biệt chức sắc hay tuổi tác mà chỉ cần yêu thích là có thể chơi. Trải qua thời gian, nhiều địa phương đã không còn chơi trò chơi này nữa mà chuyển sang các môn thể thao hiện đại, nhưng ở phường Lê Mao đã duy trì trò chơi này hơn 10 năm và tôm điếm thực sự không chỉ thu hút các cụ cao niên mà nhiều thanh niên cũng tham gia.

Những năm trước, từ chiều 30 Tết, tôm điếm chính thức khai mạc và kết thúc vào chiều mùng 5 Tết, được tổ chức ngay tại sân của UBND phường. Trên một sân chơi rộng khoảng 100 m2, ban tổ chức dựng 5 cái chòi (điếm) quay mặt vào trong theo hình ngũ giác và được đánh thứ tự từ 1 đến 5. Quân bài có 120 con được làm bằng gỗ hoặc mika chia đều cho 5 chòi chơi. Mỗi năm một lần, đến hẹn lại lên, người ở Nam Đàn, kẻ ở Hà Tĩnh, các cụ không hẹn mà gặp tụ hội về phường Lê Mao ngày Tết để được gặp lại hồn quê xưa qua thú chơi tôm điếm và các trò chơi dân gian khác. Tuy vậy, vài năm lại đây, tôm điếm không được tổ chức nữa với lý do: cơ sở vật chất của trò tôm điếm đã cũ nát trong khi đó kinh phí đầu tư cho trò chơi này rất tốn kém; những người thuộc luật chơi, những người dẫn dắt canh điếm cũng dần dần mai một theo thời gian, vì vậy trò chơi tôm điếm được phường Lê Mao duy trì hàng chục năm nay không còn được tổ chức nữa. Cụ Bùi Văn Tuệ - người dân phường Lê Mao nói trong nỗi buồn: nên khôi phục lại trò chơi tôm điếm để thu hút các huyện về đây chơi cho vui. Ngày trước khi Lê Mao tổ chức tôm điếm, nhiều cụ ăn, ngủ tại điếm vì quá mê, mê nhất là những câu thơ, câu vè dân gian được nhà trò ứng dụng linh hoạt, tài tình từ những tác phẩm văn học như Truyện Kiều, Lục Vân Tiên... vừa hài hước, châm biếm, vừa có ý nghĩa giáo dục.

Không chỉ có cụ Tuệ, cụ Bảo mà nhiều cụ cao niên ở phường Lê Mao cùng chung tâm trạng đó. Lý giải điều này, ông Nguyễn Hữu Hùng – Chủ tịch Hội người cao tuổi phường Lê Mao cho rằng: Tôm điếm là trò chơi truyền thống của phường duy trì từ mấy chục năm nay nhưng hiện cơ sở vật chất phục vụ cho trò chơi này xuống cấp, Hội đang trình UBND phường xin kinh phí để mua sắm lại các chòi điếm, cố gắng Tết năm 2014 sẽ khôi phục lại trò chơi này để đáp ứng nhu cầu không chỉ cho các cụ mà lớp trung niên cũng rất thích.

Không tổ chức tôm điếm, Xuân này, phường Lê Mao – TP Vinh tổ chức chơi cờ tướng, tổ tôm, tôm chiếu từ chiều 30 đến mùng 5 Tết.

Thanh Thủy