Bất chấp lệnh cấm
Ngày đầu tháng 8, chúng tôi có mặt tại đập Phà Lài ở xã Môn Sơn (Con Cuông), sau gần 1 tháng thời hạn UBND huyện Con Cuông đưa ra để các chủ nhà hàng nổi phải tự tháo dỡ toàn bộ. Tuy nhiên, tại đây phóng viên chứng kiến, một chiếc xe du lịch chở hàng chục khách đang dừng ở bãi đỗ xe dẫn vào nhà hàng nổi, các nhân viên của nhà hàng vẫn niềm nở giới thiệu, đón khách. Ngay phía trên khu vực đập, chính quyền địa phương đã dựng rào chắn bằng tôn, nhằm ngăn các nhà hàng nổi đón khách. Tuy vậy, rào chắn này vẫn chừa một lối ra, vào, khách vào ăn uống có thể dễ dàng qua lại.
Theo báo cáo của UBND xã Môn Sơn gửi UBND huyện Con Cuông vào ngày 1/8, thì tình trạng đưa, đón khách bằng đường thủy nội địa, hoạt động đón khách, ăn uống trên các bè nổi tại đập Phà Lài vẫn còn diễn ra. Đập Phà Lài nằm trên dòng sông Giăng thơ mộng, với phong cảnh hữu tình, được nhiều khách du lịch lựa chọn làm điểm đến. Nắm bắt được nhu cầu này, một số hộ dân bắt đầu làm nhà hàng nổi, mua sắm thuyền chở khách khám phá sông Giăng.
Theo ông Lương Văn Hoa – Chủ tịch UBND xã Môn Sơn, việc kinh doanh tự phát này ngày càng được mở rộng, không đảm bảo an toàn cũng như ảnh hưởng đến môi trường, an ninh, trật tự. “Đã có một số vụ tai nạn đường thủy xảy ra, may mắn không gây thiệt hại về người. Có lần thì tảng đá lớn từ trên núi rơi xuống nhà hàng nổi... Ngoài ra, để mở rộng dịch vụ, một số chủ nhà hàng nổi còn lấn chiếm đất rừng phòng hộ để làm khu vệ sinh. Chính quyền nhắc nhở không được, kiểm tra ban ngày thì họ lén lút làm ban đêm”, ông Hoa nói.
Để phát triển du lịch ở đập Phà Lài, năm 2017, huyện Con Cuông đã kêu gọi một doanh nghiệp vào đầu tư với những cam kết tạo điều kiện thuận lợi. Doanh nghiệp này đã lập dự án và được UBND tỉnh Nghệ An phê duyệt chủ trương đầu tư, đồng ý chủ trương giao đất. Doanh nghiệp đã vừa xây dựng vừa khai thác…. Tuy nhiên, các nhà hàng nổi tự phát của tư nhân nói trên đã hoạt động trong phần đất và mặt nước đã được giao cho doanh nghiệp. Chính vì thế, giữa doanh nghiệp và các chủ nhà hàng đã nhiều lần xảy ra mâu thuẫn.
Theo ông Nguyễn Quế Sự - Phó Giám đốc Sở Giao thông vận tải, tại khu vực này hiện có 3 nhà bè với tổ hợp 6 nhà nổi thuộc 3 hộ gia đình (diện tích khoảng 90m2/nhà) kinh doanh dịch vụ ăn uống trên mặt nước. Các nhà bè này hoạt động mang tính tự phát.
Nơi đây cũng có 42 phương tiện thủy nội địa thuộc sở hữu của người dân xã Môn Sơn tham gia vận tải khách phục vụ du lịch, tham quan sông Giăng, công suất từ 8 đến 15 CV. Trong số này có nhiều phương tiện chưa đăng ký, đăng kiểm hoặc đã hết hạn đăng kiểm. Một số người điều khiển phương tiện chưa được cấp chứng chỉ chuyên môn điều khiển phương tiện thủy nội địa.
Cần sớm xử lý
Trao đổi về vấn đề này, lãnh đạo UBND huyện Con Cuông cho biết, ngày 24/4, UBND huyện đã tổ chức đối thoại triển khai giải quyết các vấn đề khó khăn, vướng mắc tại khu vực đập Phà Lài. Tiếp đó, ngày 29/6, đoàn liên ngành kiểm tra hoạt động vận tải khách bằng đường thủy nội địa và hoạt động phương tiện vui chơi, giải trí dưới nước của UBND tỉnh cũng đã làm việc với các doanh nghiệp, hộ kinh doanh vận tải khách bằng đường thủy, hoạt động kinh doanh ăn uống tại các bè nổi ở Phà Lài.
Nhằm xây dựng bến du lịch Phà Lài đảm bảo đúng quy định, sớm đưa hoạt động du lịch đi vào nề nếp, đảm bảo an toàn cho du khách tham quan, giải trí, ngày 30/6, UBND huyện Con Cuông phát văn bản yêu cầu chậm nhất đến ngày 10/7 phải dừng mọi hoạt động vận tải khách bằng đường thủy nội địa tại khu vực đập Phà Lài. Đối với các phương tiện đảm bảo tiêu chuẩn lưu hành, được phép di chuyển lên hoạt động tại bến hành khách Phà Lài 2.
Ngoài ra, UBND huyện Con Cuông còn yêu cầu các chủ bè nổi kinh doanh tại khu vực đập Phà Lài phải bàn giao mặt bằng tại khu vực mặt nước trên sông Giăng lại cho UBND huyện trước ngày 10/7. Đồng thời, yêu cầu các chủ bè nổi đã ký cam kết sẽ tự tháo dỡ các công trình xây dựng, vật kiến trúc, vật tư, vật liệu, hàng hóa, máy móc, thiết bị… ở khu vực đập Phà Lài trước ngày 8/7.
Theo ông Lương Văn Hoa - Chủ tịch UBND xã Môn Sơn, các chủ bè nổi cũng như chủ nhiều phương tiện đường thủy sau đó không chấp hành những yêu cầu này. Vì thế, đến ngày 14/7, chính quyền địa phương buộc phải tiến hành xây dựng rào chắn tại khu vực đập Phà Lài (có chừa một khoảng ra, vào, lắp cửa, có chốt khóa). Đồng thời, thông báo tạm dừng hoạt động du lịch tại đập, chỉ dẫn người dân và du khách có nhu cầu du thuyền di chuyển lên bến Phà Lài 2.
Tuy vậy, một số phương tiện thủy nội địa vẫn chưa di chuyển vào bến Phà Lài 2 như yêu cầu. Các nhà bè nổi thì không có động thái tháo dỡ, di chuyển vật tư… ra khỏi khu vực đập Phà Lài. Tình trạng đưa, đón khách bằng đường thủy nội địa, hoạt động đón khách, ăn uống trên các bè nổi ở đập Phà Lài vẫn còn diễn ra.
Trước thực trạng đó, ngày 28/7, chính quyền xã Môn Sơn đã cử lực lượng lên tiến hành khóa cửa rào chắn tại đây nhưng gặp sự phản đối quyết liệt từ các chủ nhà bè nổi. Vì thế, dù xây dựng rào chắn nhưng vẫn vô dụng, bởi khách vẫn thoải mái ra, vào nhà bè nổi. Theo tìm hiểu của phóng viên, trước đó, ngày 18/7, UBND xã Môn Sơn đã có báo cáo, trong đó, đề xuất UBND huyện Con Cuông chỉ đạo Công an huyện trực tiếp kiểm tra, xử lý nghiêm các phương tiện thủy nội địa không đủ điều kiện hoạt động, nhằm ngăn chặn tình trạng các phương tiện này đưa, đón khách. Đồng thời, đề nghị UBND huyện tiếp tục triển khai giải quyết các vấn đề đã chỉ ra trong Kế hoạch giải quyết các vấn đề tại Phà Lài ban hành ngày 25/10/2022, nhưng UBND huyện không có ý kiến chỉ đạo.
Trao đổi về vấn đề này, một lãnh đạo UBND huyện Con Cuông cho biết, quan điểm của huyện là sẽ kiên quyết xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm.
Còn theo lãnh đạo Sở Giao thông vận tải, các bè nổi hoạt động kinh doanh ăn uống tại đập Phà Lài không phải là phương tiện thủy nội địa theo quy định và là dạng kết cấu công trình tạm chưa được pháp luật quy định về thiết kế, kiểm định an toàn kỹ thuật, đăng ký hoạt động. UBND huyện Con Cuông sẽ chỉ đạo lực lượng chức năng đình chỉ hoạt động và có phương án tháo dỡ...
Sở Giao thông vận tải cũng đề nghị UBND huyện Con Cuông rà soát tình trạng của các phương tiện thủy phục vụ chở khách trên đập Phà Lài. Phương tiện yêu cầu phải đầy đủ tem đăng kiểm, biển đăng ký, biển thông báo số lượng người được chở, biển tuyên truyền “Yêu cầu khách phải mặc áo phao hoặc mang dụng cụ nổi bên mình”. Kiên quyết đình chỉ hoạt động các bến khách, phương tiện thủy không đủ điều kiện, tiêu chuẩn an toàn giao thông đường thủy nội địa. Bố trí lực lượng công an địa phương, phối hợp với Thanh tra Giao thông để xử lý dứt điểm các bến khách, phương tiện vận chuyển khách trái phép.
