Cảnh báo tình trạng sản xuất giống cây lâm nghiệp không giấy phép

(Baonghean) - Địa bàn Nghệ An hiện nay có khá nhiều cơ sở tư nhân, hộ gia đình sản xuất giống cây lâm nghiệp không phép. Hàng năm “tung” ra thị trường sản phẩm cây giống kém chất lượng, dẫn đến hệ lụy nhiều hộ trồng rừng tiền mất, tật mang.

Chị Nguyễn Thị Huyền tại xóm Mỹ Hòa, xã Hòa Sơn (Đô Lương) cho biết: Gia đình tôi đã làm cây giống được 2 năm nay, mỗi năm xuất bán 30 vạn cây giống các loại chủ yếu keo lai dâm hom. Tuy nhiên, chưa có giấy phép sản xuất cây giống. Để sản xuất được cây giống, chúng tôi lấy giống “mô” gốc ở Quảng Ninh về để dâm hom. Giá cây giống chúng tôi chỉ bán 700 đồng/cây. Chị Huyền còn nói: Về kỹ thuật dâm hom, chúng tôi chủ yếu tự mày mò làm chứ không được đào tạo ở đâu. Cứ miễn sản xuất cây giống tốt là được.

Vườn ươm của một hộ dân tại xóm Mỹ Hòa, xã Hòa Sơn (Đô Lương) không có giấy phép đăng ký hoạt động.

Kế bên là vườn cây giống của cơ sở sản xuất cây giống Hiền - Thanh với quy mô sản xuất hơn 60 vạn cây/năm. Vườn ươm rộng khoảng gần 1.000 m2 được đóng cọc bê tông lưới sắt làm tường rào. Tại đây có nhiều diện tích đã được xuất bán cho cây trồng rừng vụ thu, hiện đang điều động công nhân làm đất trồng mới. Chủ cơ sở này cũng công nhận là chưa có giấy phép đăng ký sản xuất, nhưng khi xuất bán hàng cần có hóa đơn đỏ thì chúng tôi vẫn có. Được biết địa bàn xã Hòa Sơn có 5 cơ sở sản xuất cây giống với quy mô lớn.

Theo anh Phạm Văn Hùng, cán bộ kỹ thuật Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Đô Lương, hàng năm, Đô Lương cung ứng ra thị trường khoảng trên 2 triệu cây giống lâm nghiệp các loại như keo cành, keo tai tượng. Để sản xuất giống cây lâm nghiệp, cây mô để dâm hom mua ở Bình Định đảm bảo chất lượng được Chi cục Kiểm lâm cấp giấy chứng nhận vườn ươm đầu dòng. Các cây giống mô chỉ sử dụng trong 5 năm, mới đảm bảo chất lượng cây giống, trong khi một số hộ dân ở ngoài vẫn sử dụng giống mô hơn 10 năm dẫn đến tình trạng cây giống kém chất lượng.

Đối với hạt giống cây lâm nghiệp, đơn vị khi mua có nguồn gốc rõ ràng, có hóa đơn, 1 kg hạt giống ngoại keo có giá 8 triệu đồng, trong khi bán trôi nổi 200.000 đồng/kg hạt. Trong quá trình sản xuất cây giống ngành chức năng kiểm tra, phải có tờ trình nghiệm thu, kiểm tra và cấp chứng chỉ lô cây giống truớc khi xuất trồng rừng.

Địa bàn xã Tân Hương (Tân Kỳ) nổi tiếng là nơi sản xuất giống cây lâm nghiệp. Tại đây, giá cây giống rẻ đến bất ngờ, chỉ từ 400 - 500 đồng cây keo. Chị Nguyễn Thị Cúc ở xóm 6, xã Tân Hương lý giải: Mỗi năm cơ sở tôi sản xuất được từ 10 - 15 vạn cây giống các loại, chủ yếu là keo dâm hom. Do giá rẻ hơn các nơi khác là vì chúng tôi làm không có giấy phép đăng ký, và không phải chịu các chi phí khác nên bán rẻ hơn. Chúng tôi hỏi: Thế chị mua cây mô về để dâm hom có nguồn gốc, hóa đơn không? Chị Cúc nói: Chúng tôi mua cây mô ở thị trường phía Bắc, nhưng không có chứng nhận nguồn gốc, hóa đơn. Mua một số hạt giống thì có giấy hóa đơn đỏ.

Ông Chu Quang Hợi - Chủ tịch UBND xã Tân Hương nói thêm: Địa bàn xã có trên 300 hộ làm nghề sản xuất giống cây lâm nghiệp, nhưng hầu hết chưa có giấy phép đăng ký sản xuất giống cây và các thủ tục khác. Nhờ từ nghề này mà nhiều hộ dân ở xã Tân Hương thoát nghèo và vươn lên làm giàu.

Tuy nhiên, để phát triển bền vững chúng tôi đang có ý định thành lập làng nghề sản xuất cây giống và cần được Nhà nước hướng dẫn các thủ tục để người dân chấp hành sản xuất cây giống đúng với quy trình. Ông Nguyễn Bá Thức - Trưởng phòng Nông nghiệp Tân Kỳ cho biết: Hiện nay, huyện đang kiểm tra, rà soát và vận động nhân dân cần hoàn thiện các thủ tục để sản xuất cây giống đúng với quy trình, đảm bảo chất lượng.

Việc không đăng ký giấy phép sẽ khó khăn cho việc bán cây giống lâu dài của các hộ có vườn ươm.

Theo báo cáo của Chi cục Kiểm lâm, trong năm 2016 toàn tỉnh trồng trên 16.030 ha rừng, tương đương khoảng 38 triệu cây giống, có khoảng 17 triệu cây chưa thể kiểm soát về chất lượng, chủ yếu là do các hộ dân chưa có giấy phép đăng ký.

Ông Hoàng Quốc Việt - Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm Nghệ An cho biết: Để nâng cao chất lượng giống cây lâm nghiệp, Sở NN &PTNT đã có Công văn số: 1972/SNN.KL ngày 15/7 về việc "Tăng cường công tác kiểm soát, nâng cao chất lượng giống cây trồng lâm nghiệp". Yêu cầu UBND các huyện, thị xã, thành phố chỉ đạo Phòng NN & PTNT tăng cường kiểm tra, giám sát đối với tổ chức, cá nhân, hộ gia đình kinh doanh, sản xuất cây giống trồng rừng phải có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng.

Phải lấy vật liệu giống từ cây đầu dòng hoặc vườn cây đầu dòng đã được công nhận, gieo ươm phải lấy hạt giống từ cây mẹ, lâm phần tuyển chọn, từng giống chuyển hoá, rừng giống trồng hoặc vườn giống đã được công nhận. Kiên quyết không cho phép sử dụng các lô giống không rõ nguồn gốc, xuất xứ, tiêu hủy tất cả các lô giống khi phát hiện không rõ nguồn gốc; đồng thời chịu trách nhiệm kiểm tra sản xuất, kinh doanh giống cây trồng lâm nghiệp trên địa bàn quản lý.

Trường hợp đơn vị không tự sản xuất cây giống mà phải mua ngoài để trồng rừng, yêu cầu đơn vị báo cáo cụ thể về số lượng, loài cây và địa điểm mua cây giống bằng văn bản về Sở NN & PTNT; đồng thời được Chi cục Kiểm lâm kiểm tra chất lượng trước khi xuất trồng.

Văn Trường