Cây cà phê chè ở Phủ Quỳ
(Baonghean) - Cây cà phê chè là sản phẩm đặc trưng của vùng đất Phủ Quỳ (gồm 4 huyện miền tây bắc tỉnh Nghệ An), được trồng từ những năm đầu thế kỷ XX, gồm 3 giống cà phê (cà phê chè, cà phê vối, cà phê mít), nhưng hiện nay trên địa bàn duy nhất cà phê chè tồn tại và phát triển mạnh.
Cây cà phê vối, cà phê mít cũng được di thực vào vùng đất Phủ Quỳ cách đây hơn 80 năm, nhưng do không thích ứng được với đặc điểm sinh thái, khí hậu của vùng nên dần lụi tàn, bị loại khỏi danh mục cây trồng chủ đạo của địa phương từ năm 2000.
Vườn cà phê chè ở Nông trường Đông Hiếu.
Trong một thời gian dài, cà phê lâm vào tình trạng khủng hoảng, nhiều vườn cà phê kém phát triển, năng suất thấp do điều kiện chăm sóc, thâm canh chưa đáp ứng đủ nhu cầu cho cây trồng. Đã có lúc, nhiều người hoài nghi về khả năng phát triển cây cà phê trên vùng đất này. Nhưng đến nay cây cà phê chè đã trở thành cây công nghiệp chủ lực của vùng đất này. Ở thị xã Thái Hoà cũng đã triển khai nhiều chương trình dự án đầu tư phát triển cây cà phê chè. Đến nay, trên địa bàn thị xã trồng được 801 ha, sản lượng cà phê nhân đạt hơn 1.000 tấn mỗi năm.
Trong 3 giống cà phê thì cây cà phê chè cho chất lượng quả thơm ngon, được nhiều nước trên thế giới thừa nhận và ưa chuộng. Đặc trưng của hạt cà phê chè (sau chế biến) là không có vị đắng gắt như hạt cà phê mít, không có hậu chua như cà phê vối. Vị đắng của hạt cà phê chè vừa kích thích, vừa êm, đặc biệt hương thơm vô cùng quyến rũ. Cây cà phê chè không chỉ được trồng ở vùng đất này, nó có nhiều ở Lâm Đồng, Đắc Lắc, Quảng Trị… Cây cà phê chè trồng ở những địa phương này có thể cho năng suất cao, nhưng về hương vị thì không như ở Phủ Quỳ. Phải chăng, ngoài điều kiện đất đai (đất đỏ bazan) thì đặc điểm khí hậu, thời tiết riêng biệt của vùng núi miền tây bắc Nghệ An đã làm nên điều khác biệt này (?) Cây cà phê chè đơm hoa trong mùa xuân mát mẻ, nuôi quả trong điều kiện nhiệt độ cao, ánh sáng mạnh của mùa hè, và khi quả của nó đã ổn định lại đi qua mùa mát dịu và chớm lạnh (cuối thu – đầu đông) đã tạo cho cây tích luỹ hương thơm vào hạt và trở thành hương vị riêng có. Điều này là cơ sở để cây cà phê chè ở vùng tây bắc xứ Nghệ tạo nên thương hiệu cho mình.
Sỹ Thành
