Chính quyền 2 cấp: Người chăn nuôi hưởng lợi khi Chủ tịch xã có thêm quyền

Chủ động kiểm soát dịch bệnh ngay từ cơ sở

Trong điều kiện dịch thời tiết, khí hậu ngày càng phức tạp, nguy cơ bùng phát dịch bệnh trên đàn gia súc, gia cầm và thủy sản luôn tiềm ẩn, việc nâng cao năng lực phòng, chống dịch bệnh ngay từ cấp xã là yêu cầu bức thiết. Theo hướng dẫn mới, UBND cấp xã được giao trách nhiệm bố trí nhân lực chuyên môn, tổ chức kinh phí, triển khai các biện pháp phòng, chống dịch bệnh động vật theo quy định của Luật Thú y năm 2015.

Chính quyền cơ sở được phép xử lý ổ dịch, chỉ đạo lấy mẫu, chẩn đoán, thống kê thiệt hại, hướng dẫn người dân cách ly, tiêu hủy vật nuôi bị bệnh; đồng thời, tổ chức tuyên truyền, tiêm phòng vắc-xin, khử trùng, tiêu độc chuồng trại. Những việc làm này, nếu triển khai tốt, sẽ giúp phát hiện sớm và kiểm soát dịch ngay tại địa bàn, không để lây lan ra diện rộng.

Một điểm mới đáng chú ý là Chủ tịch UBND cấp xã được trao quyền công bố dịch bệnh và công bố hết dịch trên địa bàn xã khi có đủ điều kiện theo quy định. Điều này không chỉ rút ngắn thời gian xử lý mà còn thể hiện rõ vai trò, trách nhiệm người đứng đầu cấp cơ sở trong điều hành phòng, chống dịch.

Trong trường hợp dịch vượt quá khả năng, cấp xã có thể trình lên UBND tỉnh để được hỗ trợ kinh phí, vật tư, nhân lực. Đây là sự kết hợp linh hoạt giữa phân cấp và phối hợp liên ngành, nhằm đảm bảo hiệu quả tối đa trong ứng phó dịch bệnh.

Song song với công tác thú y, lĩnh vực chăn nuôi cũng được giao mạnh mẽ về cho cấp xã quản lý. Theo Luật Chăn nuôi năm 2018 và các văn bản hướng dẫn thi hành, chính quyền xã có trách nhiệm tổ chức thống kê, quản lý số lượng hộ, cơ sở chăn nuôi; đánh giá thiệt hại do thiên tai, dịch bệnh; tuyên truyền, phổ biến pháp luật; thực hiện kê khai định kỳ vào phần mềm quản lý chăn nuôi tập trung. Việc thống kê, quản lý khoa học không chỉ giúp ngành chức năng nắm chắc tình hình sản xuất mà còn là cơ sở để xây dựng chính sách hỗ trợ sát thực tế, hạn chế tình trạng chăn nuôi tự phát, manh mún và không đảm bảo vệ sinh môi trường.

Đặc biệt, cấp xã có quyền kiểm tra điều kiện hoạt động của các trang trại quy mô vừa và nhỏ, dựa trên các tiêu chí về mật độ chăn nuôi, nguồn nước, chuồng trại, bảo vệ môi trường và hồ sơ truy xuất nguồn gốc. Mục tiêu là hướng đến mô hình chăn nuôi an toàn sinh học, giảm thiểu ô nhiễm, phù hợp quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Ngoài ra, cấp xã cũng được giao trách nhiệm hỗ trợ bố trí quỹ đất cho các hộ chăn nuôi cần di dời ra khỏi khu dân cư, xây dựng vùng chăn nuôi tập trung, đảm bảo khoảng cách an toàn môi trường theo quy định mới nhất.

Với vai trò mới được giao, Chủ tịch UBND cấp xã còn có thể quyết định nhiều chính sách thiết thực cho người chăn nuôi. Trong đó, có hỗ trợ vật tư phối giống nhân tạo gia súc (tinh, dụng cụ, Nitơ lỏng), hỗ trợ chi phí đào tạo, tập huấn cho người làm dịch vụ phối giống, chuyển đổi nghề nghiệp.

Đặc biệt, các khoản chi hỗ trợ sử dụng từ nguồn ngân sách sự nghiệp Nhà nước đều được quy định rõ ràng về trình tự, thủ tục và trách nhiệm từng cấp. Điều này góp phần minh bạch hóa chính sách, đảm bảo nguồn lực đến đúng đối tượng, đúng mục tiêu.

Về công tác giết mổ, sơ chế, chế biến sản phẩm động vật – một trong những mắt xích quan trọng liên quan đến vệ sinh an toàn thực phẩm, cấp xã có trách nhiệm tham mưu quy hoạch, giám sát hoạt động của các cơ sở giết mổ nhỏ lẻ, tập trung. Đây là bước quan trọng góp phần kiểm soát dịch bệnh từ “gốc đến ngọn”, từ chuồng trại đến bàn ăn.

Những yêu cầu đặt ra từ thực tiễn

Dù việc phân quyền cho cấp xã được đánh giá là phù hợp và cần thiết, song thực tế đặt ra nhiều yêu cầu cao. Để khắc phục, ngành Nông nghiệp tỉnh Nghệ An xác định rõ cần đẩy mạnh tập huấn, nâng cao năng lực cho cán bộ cơ sở, đặc biệt là kiến thức chuyên môn về thú y, chăn nuôi, môi trường. Đồng thời, tăng cường kiểm tra, hướng dẫn, hỗ trợ xã trong quá trình thực hiện, nhất là tại các địa bàn miền núi, vùng sâu khó khăn.

Việc ứng dụng công nghệ thông tin, số hóa dữ liệu cũng cần được quan tâm nhằm quản lý chăn nuôi theo hướng hiện đại, phục vụ kịp thời công tác chỉ đạo, điều hành từ tỉnh xuống cơ sở.

Việc ban hành Văn bản số 301/CNTY-HCTH ngày 20/6/2025 về việc thực hiện một số nhiệm vụ thuộc lĩnh vực chăn nuôi và thú y khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, được hướng dẫn rõ ràng của Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh không chỉ nhằm thực thi đúng quy định pháp luật, mà còn thể hiện tinh thần chủ động, thích ứng với bộ máy hành chính mới. Đây là bước khởi đầu để xây dựng một nền quản lý chăn nuôi – thú y chặt chẽ, hiệu quả và sát thực tiễn.

Trong thời gian tới, khi các địa phương triển khai đồng bộ theo hướng dẫn, có thể kỳ vọng mô hình chính quyền địa phương 2 cấp sẽ phát huy hiệu quả thực chất: gần dân hơn, sát việc hơn và kịp thời hơn, đúng như mục tiêu xây dựng nền hành chính phục vụ, lấy người dân và sự phát triển bền vững làm trung tâm.