Chuyện kể bên vại cà

(Baonghean.vn) - Món cà muối nói riêng và những thức đồ muối, chua nói chung là một nét ẩm thực đặc trưng của xứ Nghệ, khiến những người con nơi viễn xứ bứt rứt nhớ nhung và để lại trong lòng khách vãng lai một ấn tượng đậm nét về hơi thở cuộc sống của mảnh đất gừng cay muối mặn.

Khen anh làm rể Chương Đài/ Một năm ăn hết mười hai vại cà/ Giếng đâu thì dắt anh ra/ Kẻo anh chết với vại cà nhà em.

Trong tiết trời mùa hè này, bát cà muối hay đĩa dưa chua, nhút mít luôn thường trực trong bữa cơm gia đình người dân xứ Nghệ. Chan một bát canh rau đay, rau vặt, thêm quả cà pháo muối thật mặn, thật giòn - dung dị, dân dã mà cực hấp dẫn, ngon miệng!

Một dạo, các bà nội trợ hùa nhau “tẩy chay” món ăn dân dã này vì những thông tin như “ăn cà muối gây ung thư”, “dưa muối trong thùng đựng sơn độc hại”. Thực ra quả cà không hoàn toàn vô can, vì chính ông bà ta cũng có câu “một quả cà, ba thang thuốc” ý nói cà có tính hàn và độc, không nên ăn nhiều. Nhưng có lẽ cần phải “giải oan” cho cà muối và dưa muối vì xét trên phương diện khoa học, thời gian muối dài ngày đủ để tiêu diệt hết các vi khuẩn độc hại, chưa kể vị chua còn kích thích tiêu hoá, tăng khẩu vị. Thế nên chúng ta cứ yên tâm mà tận hưởng cái thú ăn cà muối với canh riêu cua hoặc canh cá nấu dưa chua!

Người muối cà, muối dưa bây giờ nhiều hơn xưa, nhưng đáng ngạc nhiên là những người mặn mà với món ăn quốc hồn quốc tuý này đang ngày một hiếm. Người ta không chú ý đến những quả cà trắng mộc mạc hay lát dưa muối chua ý nhị thanh thoát giữa vô vàn thức đồ ăn uống Tây, Tàu hào nhoáng. Nghề muối cà, muối dưa cũng trở nên kín đáo đến vô hình, vô ảnh và chẳng mấy ai biết vị mặn, vị giòn của những quả cà từ đâu ra.

Một ngày theo chân người phụ nữ bán các thức đồ muối, chua ở chợ Vinh để nghe câu chuyện kể của những vại cà, mới thấm thía được vị mặn mòi của quả cà giòn tan. Chính là vị mặn của mồ hôi người đàn bà xứ Nghệ mà nhà thơ Huy Cận đã giãi bày hộ bằng câu thơ như lời thanh minh nhỏ nhẹ nhưng thiết tha cho sự “khúc khuỷu, gồ ghề” của con người xứ Nghệ ngay cả trong nét ẩm thực:

Ai ơi cà xứ Nghệ, càng mặn lại càng giòn!

Chị La Phi Nga (phường Hồng Sơn) đi chợ mua rau từ sáng để muối dưa



Chọn cà



Hai mẹ con cắt rau



Con trai chị Nga cắt cuống cà phụ mẹ



Những vại cà, vại dưa, vại nhút xếp ngay ngắn



Chị Nga lấy nhút cho người hàng xóm đến mua



Soạn hàng chuẩn bị cho buổi chợ chiều



Một người khách tìm mua tận nhà



Hai mẹ con chị Nga bên chiếc xe hàng

Hải Triều