Cơ hội mới, tương lai mới…

(Baonghean) - Kết quả từ thực hiện Dự án nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 1A thêm một lần khẳng định ý nghĩa và tầm quan trọng lớn lao của tuyến đường này đối với quốc gia, dân tộc. Với mỗi người dân Nghệ An, trong niềm vui có cả sự tự hào về một “con đường lớn” khang trang, rộng rãi nối từ Thành phố Vinh đến Thị xã Hoàng Mai đang đem lại lợi ích thấy rõ cho phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương, của tỉnh và của chính bản thân mỗi người. Để rồi từ đó, cảm nhận chung là buồn và tiếc cho một số hộ dân chưa hiểu hết hoặc cố tình không hiểu, nghe theo sự kích động của kẻ xấu, đưa ra những đòi hỏi quyền lợi không chính đáng, mang tính cá nhân gây cản trở tiến độ công trình trọng điểm quốc gia….

Nâng cấp, mở rộng quốc lộ 1A là nhu cầu cấp thiết

Quốc lộ 1A đoạn qua Quỳnh Hồng (Quỳnh Lưu) đã được nâng cấp, mở rộng.

Trải qua các thời kỳ lịch sử, Quốc lộ 1A luôn là huyết mạch giao thông cực kỳ quan trọng của đất nước ta. Từ thời Việt Nam bị chia cắt thành Đàng Trong và Đàng Ngoài, bên cạnh tuyến đường thủy mà quân Tây Sơn do Nguyễn Huệ chỉ huy từ Quy Nhơn tiến vào Nam đánh tan hàng vạn quân Xiêm ở Rạch Gầm - Xoài Mút. Tiếp đó từ Phú Xuân, Quang Trung Nguyễn Huệ theo trục xuyên Việt thủy và bộ, hành quân thần tốc ra Bắc đánh tan 20 vạn quân Thanh, thì con đường này cũng bắt đầu được hình thành.

Tuy nhiên, phải đến thời nhà Nguyễn, sau khi thống nhất đất nước mới tu bổ và hoàn thiện con đường cái quan từ Bắc đến Nam này; ban đầu đường còn nhỏ chủ yếu dành cho việc vận chuyển người, hàng hóa bằng ngựa, rồi dần được nâng cấp ở các thời kỳ sau đó cũng đều nhằm phục vụ cho những mục đích lớn trong khai phá, phát triển tiềm năng, tiềm lực tầm quốc gia… Đến trong kháng chiến chống Mỹ, Quốc lộ 1A cùng các tuyến “đường mòn” Hồ Chí Minh vượt Trường Sơn và trên Biển Đông đã góp phần quyết định vào thắng lợi cuối cùng của dân tộc sau hai cuộc kháng chiến trường kỳ, đưa non sông về một mối. Và ngay sau đó, việc lớn đầu tiên của ngành Giao thông là khôi phục tuyến đường sắt Thống nhất, khai thông Quốc lộ 1, mở tuyến vận tải ven biển Bắc - Nam, lập cầu hàng không Hà Nội - TP. Hồ Chí Minh.

Thời kỳ đổi mới, giai đoạn 1993 – 2005, Nhà nước ta đã cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 1A đi qua Cửa Khẩu Hữu Nghị (Lạng Sơn) đến huyện Năm Căn (Cà Mau) từ 7m chiều rộng lên 11m, với tổng chiều dài 2.300 km quy mô 2 làn xe cơ giới, 2 làn xe thô sơ do Bộ Giao thông – Vận tải làm chủ đầu tư và giao cho Ban Quản lý Dự án 1 (PMU1) làm đại diện chủ đầu tư; riêng đoạn qua tỉnh Nghệ An, từ Thị xã Hoàng Mai đến TP. Vinh được nâng cấp, mở rộng và cắm mốc trong khoảng thời gian từ 1993 -1998. Quốc lộ 1A tiếp tục khẳng định vai trò huyết mạch giao thông quan trọng hàng đầu của Việt Nam, đi qua 31 tỉnh, thành, nối liền 4 thành phố lớn: Hà Nội, Đà Nẵng, TP. Hồ Chí Minh và Cần Thơ, nên nó còn được gọi là Quốc lộ xuyên Việt...

Hiện nay các trục giao thông xuyên Việt chưa đáp ứng yêu cầu của thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, trước hết là đối với đường bộ. Cụ thể là: đường Hồ Chí Minh hạn chế sức thu hút do thường sạt lở trong mùa mưa và sự phát triển kinh tế - xã hội dọc tuyến còn ở mức thấp; đường cao tốc Bắc - Nam phải chờ đến năm 2030 mới cơ bản hoàn thành, nên lượng xe lưu thông đổ dồn vào Quốc lộ 1A, mà bản thân tuyến đường này hiện còn nhỏ hẹp, gây nên tình trạng xuống cấp, quá tải, ẩn chứa nhiều hiểm họa về tai nạn giao thông, hay xảy ra ách tắc kéo dài, cản trở phát triển kinh tế - xã hội đất nước. Vì vậy, Dự án mở rộng Quốc lộ 1A - tuyến đường huyết mạch Bắc - Nam trở nên cấp thiết, trước hết là để phục vụ nhu cầu dân sinh, sau đó là thực hiện chiến lược đột phá phát triển hạ tầng giao thông đồng bộ, phục vụ yêu cầu CNH, HĐH đất nước, góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội và đảm bảo quốc phòng - an ninh cũng như sự liên thông, giao lưu kinh tế - văn hóa - xã hội suốt chiều dài đất nước.

Vì vậy, trong bối cảnh lĩnh vực xây dựng cơ bản đang phải đối mặt với không ít khó khăn, thách thức, ngoài vốn Ngân sách Nhà nước và trái phiếu Chính phủ, thì Chính phủ cho phép Bộ GTVT kêu gọi đầu tư mà hình thức chủ yếu là BOT (xây dựng - kinh doanh - chuyển giao) để triển khai Dự án mở rộng Quốc lộ 1A từ 2 làn xe lên 4 làn xe cơ giới, 2 làn dành cho xe máy có giải phân cách cứng từ Hà Nội đến Cần Thơ. Đánh giá về quá trình mở rộng, nâng cấp Quốc lộ 1A, PGS.TS Nguyễn Văn Thụ - nguyên Viện trưởng Viện Quy hoạch và Quản lý GTVT cho rằng: “Việc quyết định cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 1A là đúng đắn, sáng suốt. Nó không chỉ phục vụ riêng cho 31 tỉnh, thành đi qua, mà với hệ thống đường kết nối sẽ tạo ra sự phát triển của tất cả các vùng, miền trong cả nước và sẽ tác động đến với cả khu vực Đông Nam – Á”.

Riêng đối với tỉnh Nghệ An, việc nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 1A là nhu cầu bức thiết. Bởi thực tế, Quốc lộ 1A chạy qua Nghệ An (từ Thị xã Hoàng Mai đến Thành phố Vinh) với chiều dài 73,8 km đang trong tình trạng xuống cấp, hư hỏng và quá tải so với lưu lượng xe lưu thông hàng ngày. Vào mùa mưa lũ hàng năm, có nhiều đoạn luôn bị ngập lụt, sụt lún, gây tắc nghẽn giao thông nhiều giờ liền, rất khó khăn cho người và phương tiện qua lại. Tình hình an toàn giao thông và vệ sinh môi trường cũng diễn biến khá phức tạp, thường xuyên xảy ra tai nạn và ùn tắc giao thông, đặc biệt là đoạn qua kênh nhà Lê từ Km438+00 đến Km 441+900. Với việc nâng cấp, mở rộng Quốc lội 1A sẽ góp phần quan trọng khắc phục các tình trạng trên, vừa tạo mặt bằng kinh doanh buôn bán cho các hộ dân 2 bên đường. Về mặt đáp ứng phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, đây là tuyến đường nối Khu kinh tế Đông Nam của Nghệ An với Khu kinh tế Nghi Sơn của tỉnh Thanh Hóa. Do vậy, việc nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 1A là cần thiết để tạo cơ sở hạ tầng cho mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của Nghệ An đến năm 2020, phù hợp với quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của Nghệ An.

Sức mạnh lòng dân và dáng vóc con đường mới

Theo kế hoạch của Chính phủ, Dự án nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 1A dự kiến hoàn thành vào năm 2016, riêng đoạn qua tỉnh Nghệ An, yêu cầu phải hoàn thành và thông tuyến vào năm 2014. Để đảm bảo dự án được triển khai đúng tiến độ, một trong những khâu then chốt được coi trọng là công tác giải phóng mặt bằng, xem đây là nhiệm vụ trọng tâm hàng đầu. Đây là dự án đầu tiên có thành lập Ban Chỉ đạo GPMB từ Trung ương tới cơ sở. Ban Chỉ đạo Trung ương do Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc làm Trưởng ban. Ở tỉnh ta, công tác tổ chức đo đạc địa chính, kiểm đếm tài sản, vật kiến trúc, cây cối và áp giá đền bù cũng được các cấp, ngành, địa phương quan tâm thực hiện nghiêm túc, đúng quy định; UBND tỉnh cũng đã chỉ đạo cấp ủy, chính quyền địa phương từ huyện đến xã tăng cường đối thoại dưới nhiều hình thức, giải quyết kịp thời các kiến nghị, vướng mắc trong nhân dân để bàn giao mặt bằng theo đúng tiến độ như đã cam kết.

Trên thực tế, dù người thấu suốt trước, người đồng thuận sau, nơi này về đích trước, nơi kia về đích sau, nhưng hơn 4.000 hộ dân sống bám Quốc lộ 1A bị ảnh hưởng trên chiều dài 73,8 km đi qua địa bàn tỉnh (từ Thị xã Hoàng Mai đến Thành phố Vinh) đã thể hiện tinh thần trách nhiệm của công dân, gác lại những lợi ích cá nhân, chung tay góp phần đẩy nhanh tiến độ thi công con đường lớn - mở ra vận hội mới cho quê hương, cũng là cho chính gia đình mình và thế hệ con cháu trong tương lai. Nhờ vậy, đến ngày 15/4/2014, Nghệ An đã bàn giao 100% mặt bằng trên tổng chiều dài 73,8 km cho chủ đầu tư, và đến hôm nay, nhiều đoạn đường gần hoàn thành mang dáng vẻ của tuyến Quốc lộ 1 khang trang, rộng rãi, thông thoáng, tạo thuận lợi cho giao thương, đi lại của người dân.

Từ ngày đường thông, lề thoáng, diện mạo phố xá, nhất là các khu vực trung tâm như Thị trấn Cầu Giát (Quỳnh Lưu), Thị trấn Diễn Châu, Thị trấn Quán Hành (Nghi Lộc) thay đổi hẳn, việc kinh doanh, buôn bán của những hộ sát hai bên đường cũng thuận lợi hơn nhiều. Một số chủ quán cơm ở cầu Giát cho biết: “Mấy tháng trời thi công chẳng có khách khứa gì, chúng tôi chỉ ngồi nhìn ra. Từ khi đơn vị thi công rải thảm nhựa, khách khứa ra vào tấp nập”. Không chỉ các cửa hàng ăn uống mà các quán cà phê, cửa hàng tạp hóa cũng đông khách vào ra, kinh doanh ổn định, mặt bằng sạch sẽ, rộng rãi. Thế mới biết đường có thông thoáng, thì mọi sự mới hanh thông được”. Nhiều người dân khác cũng bày tỏ suy nghĩ việc nhân dân chấp nhận hy sinh, chung sức cùng Chính phủ và các địa phương triển khai đầu tư nâng cấp Quốc lộ 1A là hợp lẽ, bởi đây không chỉ là công trình “ích nước” mà còn mang lại “lợi nhà”, tạo động lực phát triển KT- XH cho các địa phương và mang lại quyền lợi cho chính các hộ dân.

Tuy nhiên, như đã nói, đáng buồn là hiện nay, toàn tuyến qua địa bàn tỉnh vẫn còn 410m chiều dài thi công dang dở, đoạn qua địa bàn xóm 11,12, xã Quỳnh Giang và khối 8, Thị trấn Cầu Giát (Quỳnh Lưu), do một số hộ giáo dân tái lấn chiếm mặt bằng, ngăn cản thi công với lý do đòi bồi thường trong phạm vi 13,5m (là phần diện tích đã giải tỏa năm 1993 do PMU1 làm chủ đầu tư). Tuyến đường thi công phải dang dở, bộ mặt Quốc lộ 1A nhìn toàn diện vì thế trở nên xấu xí, không chỉ ảnh hưởng đến uy tín của tỉnh, phủ nhận công sức của cả hệ thống chính trị và sự hy sinh, chấp nhận thiệt thòi của hơn 4.000 hộ dân khác đã ủng hộ một chủ trương đúng, mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống, sinh hoạt, đi lại, giao thương của chính các hộ dân này và những người dân khác.

Thực tế là đã có những vụ tai nan thương tâm xảy ra và tính mạng của những người hàng ngày tham gia giao thông qua đây đang bị đe dọa một khi tuyến đường chưa được hoàn thành. Theo thống kê của Phòng CSGT - Công an Nghệ An, đến thời điểm tháng 10/2014, trên tuyến QL1A đoạn qua địa bàn tỉnh Nghệ An xảy ra 10 vụ tai nạn giao thông, làm chết 7 người. So với cùng kỳ năm 2013, tăng 5 vụ tai nạn và tăng 8 người chết. Chẳng nói đâu xa, ngay như khối 8, Thị trấn cầu Giát ở những nơi thi công dang dở, mưa to, nước đọng cộng với việc một số hộ trưng biển hiệu và để các vật cản ra lề đường, là nguyên nhân dẫn đến nhiều vụ va chạm giao thông do mật độ đi lại đông, lòng đường chật hẹp…

Trước thực tế đó, hơn bao giờ hết, những hộ dân đang ngăn cản thi công, đang đòi hỏi những quyền lợi trái với quy định của pháp luật cần phải thấu tỏ trách nhiệm, nghĩa vụ của mình đối với cộng đồng, với quê hương, đất nước và với chính gia đình mình để ủng hộ chủ trương nâng cấp, mở rộng đường của Chính phủ.

Nhóm P.V