Bộ phận sử dụng làm thuốc là củ, sau khi thu hoạch về loại bỏ tạp chất, rửa sạch để ráo nước thái nhỏ phơi khô trong bóng râm cất dùng dần.

Ngọc núi là loại thảo trông giống như một cây nấm ký sinh trên rễ của những cây gỗ khác mà thường thấy ở các loại thuộc họ đậu (Fabaceae) hoặc dâu tằm (Moraceae) hay các loài tre (Bambusa)… không có diệp lục màu nâu vàng, cao từ 8 - 15cm; củ sần sùi không có mụn hình sao. Thân ký sinh là cuống cụm hoa mang 6 - 10 lá dạng vảy, phiến lá hình mũi mác dài 1,5 - 2cm, rộng 1 - 1,5cm.

Hoa đơn tính, khác gốc, hợp thành bông nạc; cả cụm hoa đực và cụm hoa cái đều hình trứng hay hình đầu. Hoa đực không có cuống rõ, bao hoa gồm 3 mảnh đều nhau; khối phấn bị ép ngang. Hoa cái mọc ở xung quanh chân vảy bảo vệ; vảy hình trứng cụt đầu có 1 vòi nhụy. Mỗi năm trổ hoa 1 lần từ tháng 11 đến tháng 2 rồi tàn lụi dần. Hoa rất thơm, tỏa hương vào chiều tối và sáng sớm. Không có quả, sinh sản vô tính tức tái sinh bằng cách đẻ nhánh. Ngọc núi mọc ở trong rừng kín hoặc rừng cây lá rộng, núi đá vôi ở độ cao khoảng từ 200 - 300m so với mặt biển.

Cũng có thông tin đã phát hiện củ ngọc núi ở Đa Lộc (Phú Yên) hay ở Hàm Rồng, Suối Nước, Tô Hạp (Khánh Hòa) hoặc Song Pha (Ninh Thuận), Núi Chúa (Bình Thuận), Đắk Nông, Bình Phước…

Ngọc núi giàu dược tính. Bộ phận sử dụng làm thuốc là củ, sau khi thu hoạch về loại bỏ tạp chất, rửa sạch để ráo nước thái nhỏ phơi khô trong bóng râm (âm can), cất dùng dần.

Cách sử dụng củ ngọc núi là sử dụng riêng hay phối hợp cùng các vị thuốc khác dưới dạng thuốc sắc hoặc ngâm với rượu uống.

Công dụng thường được sử dụng làm thuốc bổ máu, kích thích ăn ngon miệng, phục hồi sức khỏe nhanh, được dùng trị các chứng như nhức mỏi chân tay, người mới ốm dậy, phụ nữ sau sinh… Liều dùng thông thường dưới dạng sắc từ 8 - 20g.

Để tham khảo và áp dụng, dưới đây xin giới thiệu một vài phương tiêu biểu được sử dụng trị liệu từ củ ngọc núi:

- Ăn ngủ kém, da xanh:Biểu hiện mệt mỏi cơ thể suy nhược. Dùng củ ngọc núi 20g, sắc lấy nước đặc chia 2 - 3 lần uống trong ngày.

- Phụ nữ sau khi sinh:Dùng loại củ ngọc núi sắc uống rất nhanh hồi phục sức khỏe. Củ ngọc núi 15 - 20g, ích mẫu thảo khô 30g, cho vào 3 bát nước sắc còn 1 bát lấy nước 1, sau sắc nước 2 đổ 2 bát rưỡi, sắc lấy nửa bát nước thuốc, sắc tiếp nước 3 với 2 bát nước, sắc còn nửa bát. Đổ lẫn 3 nước thuốc chia 2 - 3 lần uống trong ngày. Cần uống liền 30 ngày sẽ cho kết quả rất tốt.

- Nam sinh dục suy nhược:Biểu hiện rối loạn cương, người mệt mỏi. Dùng củ ngọc núi 100g, rễ đinh lăng 100g, ba kích nhục 80g, dâm dương hoắc (sao với mỡ dê) 50g, đương quy 50g, hà thủ ô đỏ 50g, câu kỷ tử 50g, thục địa 50g, bạch tật lê 50g, trần bì 30g. Tất cả ngâm với 5 lít rượu gạo cao độ (từ 40 - 45độ), sau 20 ngày là sử dụng. Ngày uống 2 lần vào trước hoặc sau bữa ăn hoặc trước lúc ngủ, mỗi lần 30ml.

Theo Nông Nghiệp Việt Nam - NT