Độc đáo tục "Chạy Ói"

(Baonghean) - Không phải ai cũng biết rằng, tục "Chạy Ói"trong Lễ hội Đền Cờn lại gắn liền với Lễ hội Đền Quy Lĩnh, và cho đến nay, nó vẫn chưa được khôi phục lại nguyên vẹn đúng với tinh thần của nó...


Xền Quy Lĩnh (xã Quỳnh Lương, Quỳnh Lưu) và đền Cờn gắn kết với nhau từ lịch sử đến huyền thoại.


Hai ngôi đền gắn liền với sự kiện vua Trần Anh Tông và Lê Thánh Tông trong lần chinh Nam đã ghé vào cầu đảo, nhờ được thần linh trong đền phù hộ mà giành thắng lợi lớn trở về.

Độc đáo tục "Chạy Ói" ảnh 1

Đền Quy Lĩnh dựng trước Hòn Ói, nơi gặp nhau của 2 đám rước trong tục "Chạy Ói" xưa.


Sau này, cũng theo truyền thuyết, dân làng Phương Cần vì muốn đền Cờn càng linh thiêng hơn nữa, nên chạy vào hòn Ói để cướp bát hương thờ nhà sư ở đền Quy Lĩnh về thờ chung với mẹ con hoàng hậu để "ông về với bà", và cũng là để cảm tạ ơn cứu mạng ngày xưa của nhà sư. Thế nhưng, nhân dân Phú Lương không cho và kiên quyết giữ ông ở lại. Chính vì ông bà ở hai nơi như thế nên hàng năm mới có tục chạy "Ói", tức là từ đền Cờn chạy vào hòn Ói, nơi có đền Quy Lĩnh để rước ông về.


Theo ông Trương Đắc Thành (Phó Giám đốc Bảo tàng Nghệ An), người đã có nhiều nghiên cứu về hai ngôi đền thì tục "Chạy Ói" (lễ hội chính thức của đền Cờn) ngày xưa được tổ chức từ ngày 15 - 21 tháng Giêng. Đoàn rước cả bằng đường bộ lẫn đường thủy đến trước đền Quy Lĩnh thì 2 bên "giả vờ" xô xát, tranh giành nhau, một bên cố giữ lại bát hương (lễ khất lưu), còn một bên thì làm lễ xin rước đi. Sau đó, nhân dân Phú Lương sẽ nhường để dân Phương Cần đưa ông về với bà. Ông sẽ ở lại ngoài đền Cờn ít ngày, sau đó ông sẽ... tự quay lại, về đền Quy Lĩnh. Và năm sau lại tiếp tục như thế, người dân làng Phương Cần lại dùng thuyền, kiệu, chạy đền rú Ói để đi rước ông về.


Trong những ngày từ 15 - 19 tháng Giêng là những ngày chuẩn bị. Đêm ngày 20, dân đinh và trai tráng các xóm nhộn nhịp chuẩn bị ở khu đền chính, dân chúng náo nức đứng chật đường làng để xem đám rước kiệu. Khoảng 3 giờ sáng ngày 21, hàng trăm dân đinh của 4 giáp nhất loạt khiêng vác 4 ngai và tàn vàng chạy xuống đền Ói, vừa chạy hát, vừa hò một vài câu ca cổ, sau mỗi câu lại hô vang "Dô phe, trời!" rồi thúc nhau chạy tiếp đến nơi tập kết. Đến mờ sáng thì lại rước ngai và tàn về.


Mờ sáng ngày 21, từ đền trong, các giáp tổ chức đám rước 4 kiệu thần xuống đón ngai và tàn, đi theo hàng lối đã bốc thăm từ trước. Đi đầu đám rước là cờ quạt, nghi trượng, kiệu, hương án rồi đến 4 trống, 4 chiêng và phường bát âm. Tiếp theo là lần lượt các kiệu: kiệu Thánh Mẫu đi đầu, tiếp theo là kiệu vua Đế Bính rồi mới đến kiệu của hai con gái của Mẫu. Đi sau là các vị chức sắc, các vị bô lão, dân làng và du khách... Đến chiều, các giáp tổ chức rước kiệu về làng theo thứ tự như lúc đi xuống. Lúc này đám rước có phần lộng lẫy hơn bởi có đầy đủ 4 kiệu, 4 ngai, 8 tàn vàng, 16 quạt, 16 tàn nỉ, các đồ khí tự,... Đám rước về đền chính, tổ chức tế lễ, rước ngai yên vị như cũ, kết thúc lễ hội.


Có thể nói, trong tục "Chạy Ói" trong Lễ hội Đền Cờn xưa gắn bó mật thiết với Lễ hội Đền Quy Lĩnh, mọi hoạt động đều mang tính linh thiêng, được tổ chức hết sức chặt chẽ, thu hút rất đông người tham gia, tạo được sức cố kết cộng đồng cao với các làng xã khác.


Theo nguyện vọng của người dân, được sự cho phép của cơ quan chức năng, Đảng bộ và chính quyền xã Quỳnh Lương cùng công đức của nhân dân trong và ngoài xã đã tiến hành phục hồi đền Quy Lĩnh. Năm 2010, đền đã được khánh thành, chính quyền và nhân dân xã Quỳnh Lương cũng tiến hành khôi phục lại Lễ hội Đền Quy Lĩnh trước kia với thời gian trùng khớp với Lễ hội Đền Cờn. Tuy nhiên, vẫn chưa khôi phục lại tục "Chạy Ói".


Đám rước với tục "Chạy Ói" thể hiện nhiều nét văn hóa tín ngưỡng khác của người dân vùng biển nên hàng năm vẫn được tổ chức với quy mô hoành tráng. Đám rước vẫn chạy về phía rú Ói nhưng chỉ dừng lại ở phía giao giữa Quỳnh Liên và Quỳnh Bảng, sau đó làm lễ cầu ngư, rồi rước về đền ngoài làm lễ hợp tế. Tiếp đó sẽ quay về đền trong và thực hiện những phần lễ còn lại. Còn việc dựng lại tục "Chạy Ói" bao gồm sự gắn kết giữa đền Cờn với đền Quy Lĩnh trước kia vẫn đang là mong muốn của nhân dân dọc vùng Bãi Ngang từ Quỳnh Phương đến Quỳnh Lương.

Hồ Lài

Tin mới

U17 Viettel giành chức vô địch U17 Quốc gia 2023

U17 Viettel giành chức vô địch U17 Quốc gia 2023

(Baonghean.vn) -U17 Viettel thể hiện đẳng cấp vượt trội đã giành chiến thắng trước U17 Hồng Lĩnh Hà Tĩnh trong trận chung kết U17 Quốc gia 2023. Chiến thắng này giúp U17 Viettel lần thứ 2 vô địch U17 Quốc gia. Trận đấu chung kết diễn ra vào lúc 15h00, ngày 21/3 trên sân vận động PVF.
Thủy điện Bản Vẽ tăng lưu lượng xả, phục vụ chống hạn cho sản xuất vụ Xuân

Thủy điện Bản Vẽ tăng lưu lượng xả, phục vụ chống hạn cho sản xuất vụ Xuân

(Baonghean.vn) - Trên cơ sở chỉ đạo của UBND tỉnh, hồ chứa Thủy điện Bản Vẽ đã điều chỉnh tăng mức xả nước xuống hạ du từ 50 m3/s lên 160 m3/s để nâng cao mực nước sông Lam, đảm bảo các trạm bơm có thể bơm được nước vào đồng ruộng, phục vụ chống hạn và sản xuất vụ Xuân 2023.
Khi VAR phạm sai lầm?

Khi VAR phạm sai lầm?

(Baonghean.vn) - Vòng đấu thứ 27 Serie A, trận derby Italia giữa Inter Milan và Juventus, trọng tài chính tham khảo VAR và công nhận bàn thắng duy nhất, cũng là chiến thắng sát nút cho đội bóng áo sọc trắng đen.
Cánh cửa khác sẽ mở ra với các cầu thủ U17 Sông Lam Nghệ An

Cánh cửa khác sẽ mở ra với các cầu thủ U17 Sông Lam Nghệ An

(Baonghean.vn) - Sự nghiệt ngã của bóng đá khiến giấc mơ Vàng Giải U17 Quốc gia 2023 của U17 Sông Lam Nghệ An đã không thể thành hiện thực. Tuy nhiên khi một cánh cửa đóng lại, cánh cửa khác sẽ mở ra, cú vấp ngã này là bài học lớn giúp các chân sút U17 Sông Lam Nghệ An trưởng thành hơn.
Một số góp ý cho Dự thảo Luật Đất đai sửa đổi

Một số góp ý cho Dự thảo Luật Đất đai sửa đổi

(Baonghean.vn) - Sau 10 năm thi hành Luật Đất đai năm 2013, công tác quản lý đất đai đã đạt được những kết quả quan trọng, nhưng thực tiễn vẫn còn bất cập cần sửa đổi phù hợp với tình hình mới. Báo Nghệ An giới thiệu ý kiến góp ý của Tiến sĩ Nguyễn Văn Đại - Khoa Luật, Trường Đại học Vinh.
Vị chánh án chú trọng công tác hòa giải, đối thoại để hóa giải các mâu thuẫn

Vị chánh án chú trọng công tác hòa giải, đối thoại để hóa giải các mâu thuẫn

(Baonghean.vn) - Giúp các bên giải quyết mâu thuẫn, tranh chấp mà không cần phải mở phiên tòa xét xử, theo đó, tiết kiệm được chi phí, thời gian, công sức của đương sự và Nhà nước... là cách làm mà ông Trần Ngọc Sơn, hiện là Chánh án Tòa án nhân dân tỉnh Nghệ An áp dụng hàng chục năm qua.