Giản dị Hồ Chí Minh

(Baonghean.vn) - Chủ tịch Hồ Chí Minh rất giản dị. Giản dị vừa là cung cách làm việc, vừa thể hiện phẩm chất, đạo đức, lối sống của Người .

Về ăn mặc, sinh hoạt thường ngày Hồ Chí Minh giản dị thế nào ta hằng biết và truyền tụng. Mỗi lần được nghe, được thấy những chuyện, những cảnh ấy, lòng chúng ta xiết bao cảm động, bởi rất tự nhiên, ta so sánh, tự vấn với cuộc sống xã hội, trong đó có bản thân ta.

Bác ra đồng gặt lúa cùng nông dân (Ảnh tư liệu)

...hay xuống ruộng đi cấy cùng mọi người. ( Ảnh tư liệu)

Khi Người nói về đường lối, chính sách, chủ trương với quần chúng cũng hết sức giản dị, dễ hiểu. Ðầu những năm 40 của thế kỷ 20, nước ta mới gây dựng phong trào cách mạng, một cuộc cách mạng dân tộc dân chủ kiểu mới chưa có tiền lệ ở Ðông - Nam Á, nên bao khó khăn, phải có cách đi từ đầu, Người nói ra đường lối, chủ trương cách mạng đó trong bài thơ mang tính ngụ ngôn - "Nhóm lửa" (01-08-1942): “Lúc leo lét bắt đầu nhóm lửa” đến khi “ Lửa nung đỏ cả giời sáng tóe” .

Năm 1954, khi hòa bình được lập lại trên miền Bắc, có lần nói chuyện với bà con công giáo ở Phát Diệm, Người nói: "Từ nay, với sự cố gắng của đồng bào, sản xuất sẽ ngày càng phát triển, phần xác ta được ấm no thì phần hồn cũng được yên vui".

Lời của Người thể hiện quan điểm tư tưởng rất vững chắc, lập trường chính trị rất rõ ràng, song vẫn dễ đi vào lòng người, thúc đẩy mọi người hành động. Người nói được với mọi người, hơn thế, nói được với mỗi người, bởi đó là tiếng nói chân thành tự đáy lòng .

Về lĩnh vực văn nghệ, Hồ Chí Minh rất giản dị ở sự nhìn nhận, đánh giá bản thân. "Ngâm thơ ta vốn không ham", ấy là lời Người nói rõ rằng mình không lấy sáng tác văn chương làm lẽ sống, mặc dầu chúng ta biết Người rất yêu quý nghệ thuật, quý trọng người làm nghệ thuật.

Hồ Chí Minh là nhà thơ, nhà văn lớn, nhưng Người chưa một lần nhận mình là nhà thơ, nhà văn. Có thể do khiêm tốn, tự thấy mình chỉ là "người học trò nhỏ của nhà văn vĩ đại L.Tolstoi" (lời Hồ Chí Minh), chưa xứng đáng danh hiệu cao quý nhà văn, nhà thơ.

"Ngục trung nhật ký" gồm những bài thơ chữ Hán sáng tác trong nhà tù Tưởng Giới Thạch từ tháng 8/1942 đến tháng 9/1943, Người viết cho mình đọc. Ông Vũ Kỳ kể: Ðọc bản dịch thơ Bác cho Bác nghe, Bác không nói gì chỉ tủm tỉm cười. Ðánh bạo hỏi Bác, Bác nói: "Các chú quý thơ, yêu thơ Bác nên dịch thơ Bác. Nhưng dịch thế nào được thơ Bác. Chính Bác cũng không dịch được thơ Bác, giây phút đó qua rồi. Thôi thì các chú cùng Bác sáng tác vậy".

Bác Hồ lội suối lên thăm các chiến sỹ ở Việt Bắc. ( Ảnh tư liệu)

Có cái hóm hỉnh, đùa vui nhưng ngẫm kỹ thì vẫn là thái độ, cách nhìn nhận mình và người rất giản dị. Viết thơ, văn, Hồ Chí Minh không câu nệ về đề tài, những gì có trong cuộc đời, đến như mất cái gậy, rụng chiếc răng... Người đều đưa vào thơ. Bởi cũng như C.Mác và các bậc hiền triết xưa nay, “Không có gì liên quan đến con người mà xa lạ với Người”

Hồ Chí Minh cũng rất giản dị về việc lựa chọn thể loại, không nhất thiết là truyện, ký, kịch hay thơ...; thơ thì thơ luật hay thơ tự do, làm thơ luật nhưng đâu có bị khuôn vào niêm luật, dùng cả văn ngôn lẫn bạch thoại, thơ tứ tuyệt mà vẫn viết quá bốn câu... (tập "Nhật ký trong tù").

Trong truyện, Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh kết hợp nhiều yếu tố hình thức nghệ thuật: huyền thoại, hư ảo, viễn tưởng chính trị…("Lời than vãn của bà Trưng Trắc", "Con người biết mùi hun khói", "Giấc ngủ mười năm").

Có thể nói, Hồ Chí Minh viết văn, làm thơ một cách giản dị, làm chủ nghệ thuật như đã làm chủ thời gian, sinh hoạt, tiện nghi, tình thế, lịch sử... Người phá bỏ các quy phạm nghệ thuật gò bó, chỉ giữ lại quy luật chung nhất của nghệ thuật mà thôi. Giọng điệu văn thơ cũng hết sức giản dị, chẳng thấy Người cao đạo, đại ngôn, khẩu khí "vĩ nhân" bao giờ. "Văn tức là người" là thế ! Nhưng nói đến cùng, giản dị, đơn giản trong cuộc sống, trong văn nghệ ... ở Hồ Chí Minh là do cội nguồn: giản dị của cách cảm, cách nghĩ.

Bác Hồ cùng các em thiếu nhi Liên hoan văn nghệ nhân ngày Quốc tế thiếu nhi 1/6/1969. (Ảnh tư liệu)

Tại sao Hồ Chí Minh giản dị đến nhường ấy? Bởi Người kết tinh tinh hoa nhiều nền văn hóa, bởi Người làm chủ được mình về trí tuệ, tình cảm, bởi Người hiểu được lẽ Trời Ðất, thiên mệnh, sống hòa nhịp với con người, với thời gian hiện tại nhưng lại hướng về tương lai. “Từ Nguyễn Ái Quốc tỏa ra một nền văn hóa, không phải văn hóa châu Âu, mà có lẽ là văn hóa tương lai…” (Ô-xíp Man-đen-xtam, báo “Tia lửa nhỏ” Liên Xô số 39, 23/12/1923).

Hồ Chí Minh là biểu tượng của nhân loại ở thời kỳ "Từ vương quốc của tất yếu sang vương quốc của Tự do" (K. Marx)./.

Nhà giáo Ưu tú Lê Thái Phong