Kỷ luật học sinh: Cần nhân văn nhưng vẫn đảm bảo tính răn đe

Giáo dục học sinh bằng yêu thương

Gần 20 năm đứng trên bục giảng, rất nhiều năm cô giáo Đặng Thị Hiền - Trường THPT Yên Thành 2 được ban giám hiệu giao chủ nhiệm những lớp học đặc biệt, nằm trong “tốp cuối” của nhà trường. Dù nhiệm vụ khó khăn hơn, nhưng cô Hiền chưa bao giờ từ chối công việc này. Ngược lại, chị thấy vui vì được nhà trường tin tưởng.

Chị Hiền chia sẻ: Thường học sinh yếu về học tập thì các em cũng yếu về rèn luyện và việc giáo dục học sinh phải thực hiện song song cả về dạy kiến thức, giáo dục đạo đức. Tuy nhiên, không vì học sinh có nhiều hạn chế mà giáo viên lại “ghim” học sinh, không đặt niềm tin vào học trò.

Qua nhiều năm làm công tác chủ nhiệm lớp, cô Hiền cho biết, để giáo dục học sinh, trước tiên phải hiểu tâm lý học trò. Học sinh ở lứa tuổi THPT các em bắt đầu lớn và có tính tự trọng cao. Vì thế, khi học sinh vi phạm kỷ luật, tôi ít khi phê bình, khiển trách trước lớp. Ngược lại, tôi thường gặp riêng học sinh hoặc gặp phụ huynh để trao đổi, tìm hiểu nguyên nhân và tìm giải pháp tháo gỡ. Khi học sinh thấy mình lắng nghe, các em sẽ tin tưởng và chia sẻ những khó khăn, vướng mắc của bản thân.

Gắn bó với nghề dạy học đã nhiều năm, cô giáo Phan Thị Thanh Hà - Trường THCS Kỳ Tân, xã Tân Kỳ cũng cho biết, rất nhiều năm chị chủ nhiệm những lớp học có học sinh cá biệt. Nhưng bằng phương pháp riêng, chị đã từng bước giúp các em tiến bộ và sau này trở thành những học sinh chăm ngoan, học giỏi.

Em Nguyễn Công Hiếu - sinh viên vừa tốt nghiệp Trường Đại học Bách khoa trong năm nay là một trong số đó. Hiếu từng là một học sinh lớn lên trong hoàn cảnh éo le và có thời điểm em được liệt vào học sinh “cá biệt” vì hay phá phách, ngỗ nghịch. Khi trao đổi với gia đình, biết được hoàn cảnh của em, chị đã thường xuyên trò chuyện, trao đổi, đồng hành cùng với học sinh để em thay đổi từng ngày. Nhờ đó, từ một học sinh có học lực trung bình, em đã vươn lên trở thành học sinh giỏi huyện, học sinh giỏi tỉnh và sau này thi đậu vào ngôi trường đại học mà em mơ ước.

Kể thêm về Hiếu, cô giáo Thanh Hà chia sẻ: Sau này, khi ra trường Hiếu vẫn thường tâm sự với tôi. Có khi em hỏi, tại sao ngày xưa em nghịch phá như vậy mà cô vẫn tin tưởng, dạy bảo tận tình.

“

Cá nhân tôi cho rằng, có nhiều cách để cảm hóa học sinh. Tuy nhiên, trước hết mình phải xem học sinh như con của mình, chăm chút và phải biết từng hoàn cảnh để có phương pháp phù hợp.

Học sinh có nghịch ngợm, có hư hỏng đến đâu thì các em cũng có tính hướng thiện. Và mình phải tìm vào điểm đó để khích lệ, động viên giúp các em tiến bộ.

Cô giáo Phan Thị Thanh Hà - Trường THCS Kỳ Tân, xã Tân Kỳ

Xử lý phù hợp với từng đối tượng

Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa ban hành Thông tư số 19/2025/TT-BGDĐT quy định về khen thưởng và kỷ luật học sinh. So với Thông tư 08/TT năm 1988, quy định mới đã bỏ các hình thức kỷ luật nặng nề như khiển trách trước hội đồng kỷ luật, cảnh cáo toàn trường, đình chỉ học, đuổi học có thời hạn hoặc 1 năm. Thay vào đó, từ thời điểm ngày 31/10 trở đi, học sinh vi phạm kỷ luật sẽ bị nhắc nhở, phê bình hoặc viết bản tự kiểm điểm…

Ngay khi Thông tư 19 ra đời đã nhận được nhiều ý kiến, quan tâm của phụ huynh, học sinh. Thầy giáo Hồ Đức Việt - Hiệu trưởng Trường Phổ thông dân tộc nội trú THPT số 2 cho rằng: Thông tư 19 đã loại bỏ tất cả biện pháp kỷ luật mang tính xúc phạm nhân phẩm, danh dự, ảnh hưởng đến thể chất và tinh thần của học sinh. Đây là một quan điểm rất tiến bộ, nhân văn nhằm giáo dục, giúp đỡ học sinh tự nhận thức được hành vi vi phạm. Từ đó, tự giác điều chỉnh hành vi, khắc phục hậu quả, tự giác tu dưỡng, rèn luyện để tiến bộ và hình thành thói quen, lối sống kỷ luật.

Nói về việc kỷ luật học sinh theo quy định mới, học sinh Nguyễn Văn Cương - lớp 11T2, Trường THPT Đô Lương 3 cho biết: Hầu hết học sinh đều đã từng một lần bị vi phạm kỷ luật với nhiều mức độ khác nhau. Bản thân em, trong năm lớp 10 do thường xuyên nói chuyện trong lớp cũng đã từng bị xử phạt với hình thức đi lao động cuốc cỏ. Dù hình phạt này không nặng nhưng bản thân tự thấy xấu hổ với thầy cô, bạn bè.

“

Nếu học sinh vi phạm quy định của trường, của lớp và tình trạng lặp đi, lặp lại nhiều lần thì việc bị xử lý là phù hợp với nhiều mức độ khác nhau như nhắc nhở, viết bản tự kiểm điểm, mời phụ huynh hoặc đi lao động…

Tuy nhiên, không nên sử dụng hình thức như buộc thôi học, nghỉ học vì sẽ ảnh hưởng đến việc tiếp thu bài học và gián đoạn việc học của học sinh trên lớp.

Học sinh Nguyễn Văn Cương - Trường THPT Đô Lương 3

Nhiều ý kiến cũng cho rằng, việc xử lý học sinh nếu các em vi phạm kỷ luật là cần thiết. Tuy nhiên, nếu hình thức xử lý chỉ mới dừng lại ở nhắc nhở, yêu cầu xin lỗi, phê bình hoặc viết bản kiểm điểm là chưa đủ răn đe, giáo dục học sinh.

Trong tuần này, cô giáo Nguyễn Thị M, giáo viên ở một trường công lập trên địa bàn phường Trường Vinh bày tỏ sự bức xúc khi mới vào năm học gần 2 tháng nhưng 1 học sinh lớp 10 đã thường xuyên gây gổ và đánh nhau với bạn 3 lần trên lớp. Khi giáo viên chủ nhiệm liên lạc với phụ huynh thì không nhận được sự hợp tác đồng hành. "Tôi nghĩ rằng, với một số trường hợp cá biệt thì việc nhắc nhở, viết bản tự kiểm điểm sẽ chưa đủ sức răn đe và các em cũng không có ý thức để điều chỉnh hành vi cá nhân. Với trường hợp này, nếu nhà trường không xử lý được, chúng tôi có thể sẽ nhờ đến các đơn vị liên quan khác để giáo dục với nhiều biện pháp nghiêm khắc hơn.

Ngoài ra, bên cạnh nhà trường, tôi cho rằng, phụ huynh cần có trách nhiệm trong quản lý học sinh ở gia đình, không nên phó mặc cho nhà trường. Luật cũng cần rõ ràng hơn để bố mẹ có trách nhiệm trong quản lý học sinh, vì hiện nay có những trường hợp bố mẹ biết nhưng vẫn để con vi phạm, như sử dụng phương tiện giao thông khi chưa đủ tuổi, sử dụng, tàng trữ, cung cấp thuốc lá điện tử. Nếu các em vi phạm không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân học sinh mà còn ảnh hưởng đến môi trường giáo dục học đường", cô giáo Nguyễn Thị M nói thêm.

Với hình thức xử lý kỷ luật học sinh là “viết bản tự kiểm điểm”, cô giáo Ngô Thúy Nga - giáo viên Trường THPT Nghi Lộc 3 cũng chia sẻ: Mục đích của Thông tư 19 là đúng, cần thiết nhưng cách làm, khiến bản thân tôi băn khoăn rất nhiều.

“

Trên thực tế giáo dục, mỗi học sinh, mỗi hoàn cảnh, mỗi tình huống cần có những phương pháp giáo dục phù hợp. Và vì thế hình thức kỷ luật nói trên sẽ không thể có hiệu quả trong việc giáo dục chung cho tất cả các đối tượng học trò.

Đồng thời, thông tư này vô hình đang làm khó giáo viên và các trường học, thậm chí có thể sẽ phản giáo dục, chứ không đạt được mục tiêu như thông tư đề ra.

Cô giáo Ngô Thúy Nga - giáo viên Trường THPT Nghi Lộc 3