Kỷ niệm Ngày truyền thống Khoa học và Công nghệ Việt Nam 18/5: Sứ mệnh của khoa học xã hội và nhân văn Nghệ An trong thời đại mới

12 năm hợp tác nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn

UBND tỉnh Nghệ An và Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam đã sớm ký kết Thỏa thuận hợp tác nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn từ năm 2012. Sau 12 năm thực hiện đã đạt được nhiều kết quả quan trọng.

Theo đó, các hoạt động nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn (KHXH&NV) trên địa bàn tỉnh Nghệ An được triển khai đúng hướng, có trọng tâm hơn, trực tiếp giải quyết được những vấn đề của thực tiễn đang đặt ra. Nghiên cứu có hàm lượng khoa học cao, bước đầu phát huy hiệu quả, đặc biệt là chuyển biến trong việc thay đổi nhận thức, phương pháp tiếp cận của các vấn đề khoa học xã hội có tác dụng tích cực đến sự phát triển kinh tế - xã hội.

Việc nghiên cứu cung cấp những luận cứ khoa học, tổng kết những vấn đề thực tiễn trong quá trình xây dựng và phát triển của tỉnh: Thể chế hóa thành các chủ trương, chính sách phát triển kinh tế - xã hội, chính sách thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao, cung cấp những luận cứ khoa học cho việc xây dựng Báo cáo chính trị Đại hội Đảng bộ tỉnh; Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn trong phát huy vốn xã hội và các vấn đề dân số, đổi mới sáng tạo.

Tiêu biểu: Đề tài xây dựng chiến lược phát triển kinh tế - xã hội tỉnh giai đoạn 2015 - 2020 và tầm nhìn đến năm 2030; Đề tài huy động nguồn lực người xứ Nghệ ở trong và ngoài nước đóng góp cho sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh; Đề tài một số vấn đề dân số trong phát triển kinh tế - xã hội bền vững của tỉnh; Đề tài phát huy vốn xã hội của người dân ở miền Tây Nghệ An trong phát triển kinh tế; Đề tài giải pháp xây dựng thành phố Vinh trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo của vùng Bắc Trung Bộ.

Bên cạnh đó, hai bên hợp tác tổ chức Hội thảo cấp quốc gia, cấp vùng và cấp tỉnh, huy động được các chuyên gia đầu ngành của Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam.

Thông qua các cuộc hội thảo khoa học các chuyên gia, các nhà khoa học góp phần phản biện và đề xuất nhiều định hướng, gợi mở được nhiều giải pháp quan trọng có tính đột phá, làm cơ sở khoa học cho việc hoạch định một số chính sách, chiến lược, đề án, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

Tiêu biểu: Hội thảo Đánh giá hiệu quả chính sách xóa đói, giảm nghèo ở các huyện miền Tây Nghệ An; Đề xuất các giải pháp bảo tồn và phát triển cây dược liệu thành cây chiến lược trong phát triển kinh tế - xã hội ở Nghệ An; Khoa học và công nghệ thúc đẩy phát triển nông nghiệp, công nghiệp hóa hành lang đường Hồ Chí Minh vùng Bắc Trung Bộ; Kinh tế số - Lý luận và những vấn đề đặt ra cho Nghệ An; Luận cứ phát triển kinh tế vùng Tây Nam Nghệ An; Phát triển Nghệ An đến năm 2020 theo tinh thần Nghị quyết 26 của Bộ Chính trị; Thành phố Vinh trong giai đoạn mới - Tầm nhìn, định hướng chiến lược và giải pháp phát triển…

Thông qua trao đổi và làm việc với các chuyên gia, nhà khoa học đến từ Viện Hàn lâm đã giúp nâng cao trình độ, phương pháp tiếp cận trong nghiên cứu khoa học cho đội ngũ cán bộ nghiên cứu KHXH của tỉnh. Bước đầu đã hình thành đội ngũ nghiên cứu viên trẻ, tạo cầu nối chuyển giao thế hệ trong nghiên cứu KHXH&NV trên địa bàn tỉnh.

Bên cạnh đó, thông qua chương trình hợp tác, Viện Hàn lâm đã hỗ trợ, cung cấp cho tỉnh nhiều tư liệu quan trọng về văn hóa, lịch sử, con người làm cơ sở khoa học cho các nghiên cứu. Đã cung cấp cho tỉnh nhiều sách, tạp chí chuyên ngành phục vụ công tác nghiên cứu, ứng dụng, góp phần nâng cao tiềm lực khoa học xã hội và nhân văn.

Tuy nhiên, chúng ta cũng thẳng thắn nhìn nhận quy mô nghiên cứu, mức độ liên kết và tính ứng dụng thực tiễn vẫn còn nhiều dư địa cần tiếp tục thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa trong giai đoạn tới.

Định hướng nghiên cứu

Giai đoạn 2025-2030, để góp phần thiết thực vào việc thực hiện Nghị quyết số 39-NQ/TW của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển tỉnh Nghệ An đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; đặc biệt, triển khai thành công Nghị quyết 57-NQ/TW về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trên địa bàn tỉnh để trở thành động lực tăng trưởng mới. Hợp tác nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn giai đoạn tới tập trung cho những định hướng nghiên cứu các vấn đề kinh tế phát triển nhanh và bền vững của tỉnh.

Trong đó, nghiên cứu đánh giá vị thế, vai trò, tiềm năng của tỉnh Nghệ An trong thúc đẩy phát triển nhanh và bền vững tiểu vùng Bắc Trung Bộ. Đánh giá khoa học, khách quan các điểm nghẽn trong tăng trưởng năng suất trong phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Các vấn đề liên quan đến liên kết tiểu vùng, liên vùng, khu vực, quốc tế để phát triển kinh tế; phát triển các hành lang kinh tế.

Đổi mới và tái cơ cấu kinh tế (cân đối cơ cấu, tái cơ cấu ngành, mô hình kinh tế đặc thù của tỉnh, chuyển đổi cơ cấu nội ngành, ứng dụng khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo trong phát triển các ngành trọng điểm của tỉnh, phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững dựa trên nền tảng khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số…).

Xây dựng và phát triển các mô hình kinh tế mới. Nghiên cứu, đề xuất cơ chế, chính sách đặc thù phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Xây dựng thương hiệu địa phương. Quản trị địa phương trong phát triển kinh tế (quản trị số, năng lực hành chính, chính quyền thông minh, đô thị thông minh, nông thôn thông minh…).

Cùng đó khoa học xã hội và nhân văn sẽ nghiên cứu cơ chế thu hút, trọng dụng, đãi ngộ các nhà khoa học, các chuyên gia, người có tài năng phục vụ phát triển kinh tế - xã hội tỉnh. Phát triển nguồn nhân lực đáp ứng được yêu cầu chuyển đổi mô hình tăng trưởng, tái cơ cấu kinh tế và mục tiêu phát triển xã hội, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Quản trị địa phương phát triển và quản trị xã hội trong bối cảnh chuyển đổi số. Điều tra, đánh giá xã hội hiệu quả, tác động của các chính sách công đối với phát triển kinh tế - xã hội.

Phát huy công nghiệp văn hóa, phát triển văn hóa số trong phát triển kinh tế - xã hội. Xây dựng cơ sở dữ liệu số trong công tác bảo tồn, lưu trữ phát huy các dữ liệu về di sản văn hóa vật thể và phi vật thể trên địa bàn tỉnh Nghệ An, ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo trong phục hồi và bảo tồn di tích phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.

Đồng thời, nghiên cứu xây dựng quảng bá quê hương Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với quốc tế. Hợp tác, giới thiệu, quảng bá các sản phẩm văn hóa, tài nguyên văn hóa, du lịch của Nghệ An trong nước, khu vực và thế giới. Nghiên cứu các cơ chế, chính sách đặc thù để phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng miền núi và vùng biên giới tỉnh Nghệ An. Nghiên cứu phát huy giá trị văn hóa các dân tộc thiểu số Nghệ An phục vụ phát triển kinh tế - xã hội. Xây dựng dữ liệu số về các dân tộc thiểu số Nghệ An.

Bên cạnh đó, nghiên cứu các vấn đề về đối ngoại và hợp tác quốc tế của tỉnh. Từ đó, đề xuất các giải pháp để thúc đẩy hội nhập quốc tế của tỉnh Nghệ An theo chính sách đối ngoại quốc gia. Quảng bá văn hóa, hình ảnh đất nước, con người Nghệ An đến với bạn bè quốc tế. Phát triển sản phẩm văn hóa, du lịch Nghệ An ra bên ngoài. Nghiên cứu xây dựng các giải pháp thúc đẩy quan hệ hợp tác của Nghệ An với đối tác trên thế giới, nhằm để thu hút nguồn lực phục vụ cho sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Thu hút đầu tư nước ngoài, khu kinh tế, khu công nghiệp, liên kết vùng, thương mại đầu tư xuyên biên giới, logistics,...

Với truyền thống hiếu học, trọng tri thức, với quyết tâm, khát vọng vươn lên mạnh mẽ của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh Nghệ An, cùng với sự đồng hành, hỗ trợ quý báu của đội ngũ các nhà khoa học uy tín, tin tưởng rằng, hợp tác giữa UBND tỉnh Nghệ An và Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam trong giai đoạn 2025-2030 sẽ đạt được nhiều thành quả, thực chất và thiết thực, góp phần đưa Nghệ An phát triển nhanh, bền vững.