Lễ hội Đền Vạn- Cửa Rào: Về với cội nguồn lịch sử

(Baonghean) - Người dân Tương Dương đang hướng về Lễ hội Đền Vạn- Cửa Rào với niềm náo nức về với nguồn cội. Đây là dịp được đắm mình trong không khí trang trọng, linh thiêng, gửi gắm và nguyện cầu những những ước vọng...

Ngôi đền nằm trên địa bàn xã Xá Lượng (Tương Dương), đứng chân ở dải đất nơi ngã ba sông, điểm hợp lưu của dòng Nậm Nơn và Nậm Mộ. Đây còn là một di chỉ khảo cổ học (di chỉ Đồi Đền), các nhà nghiên cứu đã khai quật và phát hiện được nhiều hiện vật có giá trị. Những hiện vật khai quật tại Đồi Đền được xác định có niên đại gần 4.000 năm, thuộc nền văn hóa Phùng Nguyên.

Lễ rước trang trọng và thành kính.
Lễ rước trang trọng và thành kính.

Đền Vạn- Cửa Rào soi bóng xuống mặt nước trong xanh, ẩn mình dưới những tán cây cổ thụ hàng trăm, hàng nghìn năm tuổi. Ngôi đền gắn liền với sự nghiệp và công đức của Đốc tướng Đoàn Nhữ Hài, một danh tướng đời nhà Trần đã hy sinh trên vùng đất biên cương này để bảo vệ bờ cõi, bảo vệ bản làng và cuộc sống muôn dân. Các tư liệu lịch sử có ghi chép về sự kiện này.

Lễ Đại tế, cầu quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, bản làng bình yên.
Lễ Đại tế, cầu quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, bản làng bình yên.

Vào khoảng năm 1335, vùng bờ cõi miền Tây xứ Nghệ, lúc ấy gọi là ấp Nam Nhung (gồm các huyện Kỳ Sơn, Tương Dương và Con Cuông ngày nay) bị giặc Ai Lao tràn sang quấy nhiễu, gây ra bao cảnh tang thương. Thượng hoàng Trần Minh Tông dù tuổi đã cao vẫn quyết định thân chinh cầm quân vào Nam Nhung để đánh dẹp giặc, trị tội bọn xâm lăng để giữ yên bờ cõi.

Chương trình giao lưu văn nghệ hấp dẫn và đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc.
Chương trình giao lưu văn nghệ hấp dẫn và đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc.

Thượng hoàng đã cử Đoàn Nhữ Hài, lúc đó đang chỉ huy quân Thần Vũ và Thần Sách, kiêm chức Kinh lược Địa sứ Nghệ An làm Đốc tướng trực tiếp chỉ huy quân sỹ. Do chưa xác định rõ được tương quan lực lượng, địa hình, địa vật nên trong một trận chiến diễn ra tại khu vực ngã ba sông, sương mù dày đặc, vị Đốc tướng nhà Trần và nhiều quân sỹ đã nằm lại nơi vùng đất này.

Thi biểu diễn cồng chiêng.
Thi biểu diễn cồng chiêng.

Về sau, triều đình tiếp tục cử viện binh vào đuổi giặc về phía bên kia bờ cõi, đem lại cho muôn dân vùng Nam Nhung một cuộc sống thanh bình. Để tưởng nhớ vị Đốc tướng và quân sỹ nhà Trần đã hy sinh, người dân lập đền thờ tại ngã ba sông, quanh năm hương khói và cầu mong sự phù hộ, che chở, là nơi để bà con gửi gắm tâm linh. Đền Vạn - Cửa Rào còn phối thờ linh vị Tam Tòa Thánh Mẫu (một trong Tứ bất tử theo quan niệm dân gian), là nét tín ngưỡng đặc sắc của văn hóa Việt Nam.

Chương trình Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào năm nay gói gọn trong 3 ngày (từ 27-29/2/2016, tức ngày 20-22 tháng Giêng năm Bính Thân). Phần lễ gồm các nghi thức: Khai quang, Yết cáo, Rước linh vị, Đại tế và Tạ ơn. Phần hội sôi nổi với chương trình giao lưu văn hóa- văn nghệ giữa các làng bản; thi khắc luống, cồng chiêng và nhảy sạp; các trò chơi dân gian mang đậm bản sắc (ném còn, đẩy gậy, kéo co, con quay, cờ tướng, đánh đu, đi cà kheo).

Thi ném còn.
Thi ném còn.

 Trong đêm hội, những làn điệu dân ca, dân vũ các dân tộc Thái, Mông và Khơ mú sẽ được cất lên, vừa rộn ràng, vừa sâu lắng và mang đậm âm hưởng của núi rừng biên cương, là cơ hội để du khách gần xa hiểu hơn về những giá trị văn hóa phong phú của vùng đất rẻo cao xứ Nghệ. Rồi tiếng khèn, tiếng pí, tiếng cồng chiêng, khắc luống làm nên bản hòa tấu dạt dào như tiếng gió từng, tiếng suối reo đón mùa Xuân về.

Thi đẩy gậy.
Thi đẩy gậy.

Hàng ngàn người chuẩn bị bước vào lễ rước, tất cả  nguyện cầu cho quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, bản làng yên ấm. Ngoài sân hội, các môn thể thao và trò chơi dân gian diễn ra sôi nổi và đầy hứng khởi. Các chàng trai, cô gái hân hoan với các trò chơi dân gian, thể hiện sức mạnh, tình đoàn kết, sự khéo léo và tinh tế.

Lễ hội Đền Vạn- Cửa Rào thu hút đông đảo nhân dân và du khách thập phương về dâng hương, trẩy hội.
Lễ hội Đền Vạn- Cửa Rào thu hút đông đảo nhân dân và du khách thập phương về dâng hương, trẩy hội.

Trao đổi với chúng tôi, ông Lương Văn Phan- Chủ tịch UBND xã Xá Lượng khẳng định: “Về với Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào là về với cội nguồn lịch sử đấu tranh dựng nước và giữ nước; là về với một vùng quê sơn thủy hữu tình, con người thân tình và mến khách; nơi ta gửi gắm tâm linh để sống tốt hơn trong cuộc đời thực và chỗ để ta có được những phút giây thanh thản, sôi nổi và hào hứng để bắt đầu bước vào một năm lao động sản xuất”. 

Công Kiên - Đặng Cường

tin mới

Những 'cây cao bóng cả' giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống ở miền Tây Nghệ An

Những 'cây cao bóng cả' giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) - Được ví như những người “truyền lửa” thắp sáng những giá trị bản sắc văn hoá các dân tộc thiểu số, hiện những người cao tuổi ở miền Tây xứ Nghệ vẫn ngày đêm trao truyền những giá trị văn hoá của dân tộc mình với mong ước bảo tồn, gìn giữ cho muôn đời sau.

Ông Lang Vi Tịnh kể chuyện xưa của dòng họ cho cháu gái của mình. Ảnh Thành Chung

Chuyện về một dòng họ nổi tiếng ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) - Ở  miền núi tỉnh Nghệ An, dòng họ Lang Vi được xem là "danh gia vọng tộc" với 3 đời liền có thành viên giữ chức Tri phủ phủ Tương Dương. Sau Cách mạng Tháng Tám đến nay, dòng họ Lang Vi cũng đã và đang có nhiều đóng góp trong công cuộc xây dựng quê hương, đất nước.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương thăm cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Thông Thụ và hộ nghèo ở Quế Phong

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương thăm cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Thông Thụ và hộ nghèo ở Quế Phong

(Baonghean.vn) - Chiều 30/7, trong chương trình công tác tại Nghệ An, Thượng tướng Trần Quang Phương - Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội đã đến thăm, động viên cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Thông Thụ, huyện Quế Phong và hộ nghèo tại xã Thông Thụ, huyện Quế Phong.

Điểm tái định cư

Người dân vùng lũ Kỳ Sơn thấp thỏm chờ tái định cư

(Baonghean.vn) - Cơn lũ quét lịch sử vào tháng 10/2022 đã khiến hàng trăm hộ dân Kỳ Sơn bị mất nhà cửa. Sau gần 1 năm chờ đợi, người dân vùng lũ vẫn chưa có nơi ở mới, nhiều hộ buộc phải dựng nhà tạm để sống trong khi mùa mưa lũ lại sắp cận kề.

Lê rừng

Xã vùng cao Kỳ Sơn vào mùa thu hoạch lê rừng

(Baonghean.vn) - Những ngày này, nhiều hộ dân ở xã Tây Sơn (huyện Kỳ Sơn) đang vào mùa thu hái mắc coọc (lê rừng). Đây là một loại cây ăn quả đặc trưng của đồng bào người Mông nên rất được người mua ưa chuộng.

Lãnh đạo tỉnh Nghệ An dự Lễ khánh thành cầu dân sinh ở bản biên giới

Lãnh đạo tỉnh Nghệ An dự Lễ khánh thành cầu dân sinh ở bản biên giới

(Baonghean.vn) - Sáng 14/7, đồng chí Hoàng Nghĩa Hiếu - Phó Bí thư Tỉnh ủy tới dự Lễ khánh thành cầu dân sinh bản Phà Mựt và khởi công cầu dân sinh bản Nhôn Mai, xã Nhôn Mai, huyện Tương Dương. Đây là các công trình do lực lượng Bộ đội Biên phòng Nghệ An kêu gọi, xây dựng hỗ trợ người dân vùng biên.

Niềm vui của 35 hộ đồng bào Đan Lai ở Con Cuông

Niềm vui của 35 hộ đồng bào Đan Lai ở Con Cuông

(Baonghean.vn) - Giữa những ngày nắng gắt, 35 hộ đồng bào Đan Lai ở bản Bá Hạ, xã Thạch Ngàn, huyện Con Cuông bất ngờ đón niềm vui khi được nhận quà tặng từ đoàn công tác chính quyền các cấp và tấm lòng hảo tâm của Nhóm thiện nguyện Niềm tin.

Nghề 'bế' gừng thuê ở Na Ngoi

Nghề 'bế' gừng thuê ở Na Ngoi

(Baonghean.vn) - Gừng là một trong những loại cây trồng chủ lực ở Na Ngoi (Kỳ Sơn). Trong mùa thu hoạch gừng, lao động trên địa bàn chủ yếu đi làm ăn xa, nhiều hộ đồng bào Mông đã thuê người Thái, Khơ Mú ở các địa bàn lân cận để "bế" (thồ - PV) gừng từ nương rẫy, vận chuyển về bãi tập kết.

Hội Nguyên – điểm du lịch mới ở miền Tây Nghệ An

Hội Nguyên – điểm du lịch mới ở miền Tây Nghệ An

(Baonghean.vn) -  Được đưa vào khai thác từ năm 2022, điểm du lịch Hội Nguyên ở xã Yên Thắng, huyện Tương Dương có sức hút đối với nhiều người. Về đây, du khách được hòa mình vào sông nước, núi rừng và có được những giờ phút thư giãn, trải nghiệm thú vị.
Hơ-Mông (H’mông), Mông, Mèo: Đọc, viết sao cho đúng?

Hơ-Mông (H’mông), Mông, Mèo: Đọc, viết sao cho đúng?

(Baonghean.vn) -  Là tộc người đã định cư ở Việt Nam hơn 400 năm, với số dân gần 1,4 triệu người, đông thứ 8 trong các dân tộc ở Việt Nam, nhưng tộc danh của người Mông vẫn chưa được công chúng hiểu và đọc , viết cho đúng. Ở Việt Nam, người Mông thường được gọi là “Hơ-Mông” hoặc “Mèo” ; còn trên các văn bản viết, người ta có khi viết “H’mông”, HMông, có khi lại viết Mông, Mèo. Như vậy, đâu mới là cái tên đúng nhất về dân tộc này và vì sao lại có những cách gọi , đọc, viết khác nhau như vậy? Bài viết dưới đây của một người Mông giải thích rõ về điều này.
Mùa nước đổ dưới chân Puxailaileng

Mùa nước đổ dưới chân Puxailaileng

(Baonghean.vn) - Thời điểm này đang vào mùa nước đổ ở Puxailaileng. Bà con bước vào vụ sản xuất mới trên những thửa ruộng bậc thang. Cuộc sống, sinh hoạt và cảnh sắc dưới “nóc nhà” miền Tây xứ Nghệ hiện lên như tranh vẽ, làm xao xuyến bất cứ ai khi ghé thăm.
ff

'Trốn nắng' ở vùng sinh thái Con Cuông

(Baonghean.vn) - Dòng sông Giăng xanh mát, thác nước Khe Kèm như mát xa vào thân người tắm ở giữa vùng rừng Con Cuông (Nghệ An) là những điểm đến lý thú để du khách "trốn nắng" hiệu quả trong mùa Hè. Đến đây du khách còn được thưởng thức nhiều món ăn đặc sắc do đồng bào chế biến và hòa mình vào tiếng khèn, khắc luống cùng điệu múa sạp sôi động.
Động lực mới phát triển miền Tây

Động lực mới phát triển miền Tây Nghệ An

(Baonghean) - Động lực mới với chính quyền và người dân nơi miền Tây Nghệ An khi Quốc hội phê duyệt Nghị quyết về “Đề án tổng thể phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030” và Chính phủ cũng đã ban hành nghị quyết triển khai thực hiện.
Món rêu đá ngày Tết

Hấp dẫn, thơm ngon món mọc rêu đáy sông gói lá chuối ngày Tết

(Baonghean) - Từ nhiều đời nay, rêu đá ở dưới đáy các sông, suối trên thượng nguồn sông Lam được người dân miền núi xứ Nghệ xem như một loại thực phẩm phục vụ đời sống hằng ngày. Đặc biệt đối với đồng bào người Thái, rêu đá còn được dùng để chế biến ra nhiều món ăn truyền thống, ngon và đặc sắc trong dịp lễ, Tết.
Người có uy tín vùng đồng bào DTTS.

Tuyên dương 200 người có uy tín tiêu biểu vùng đồng bào DTTS ở Nghệ An

(Baonghean.vn) - Những người có uy tín trong đồng bào các dân tộc thiểu số đã phát huy vai trò tích cực, có nhiều đóng góp cho công cuộc xây dựng hệ thống chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh, quốc phòng của tỉnh nói chung và các huyện miền núi nói riêng. Họ chính là cầu nối giữa Đảng, chính quyền với đồng bào các DTTS, nhân dân vùng miền núi.
ảnh đại diện ý kiến

Những thủ lĩnh nơi bản làng miền Tây xứ Nghệ

(Baonghean.vn) - Người có uy tín vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) luôn tiên phong, đi đầu trong việc thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; tuyên truyền, vận động đồng bào áp dụng các tiến bộ KHKT vào sản xuất, chăn nuôi; giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa tốt đẹp, xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc. Về dự Hội nghị tuyên dương người có uy tín tiêu biểu trong vùng đồng bào DTTS tỉnh Nghệ An lần thứ 2, năm 2019 diễn ra vào chiều 15/10, các đại biểu gửi gắm nhiều tâm nguyện từ thực tiễn.
Có không gian vừa thoáng mát, vừa yên tĩnh dường như đã tạo cảm hứng đọc sách cho các em học sinh

Dãy nhà chờ độc đáo cho giáo viên và học sinh vùng cao Nghệ An

(Baonghean.vn) - Điểm Trường Tiểu học bản Khổi, thuộc Trường Tiểu học Tam Thái (Tương Dương - Nghệ An) chỉ có 2 phòng học, không có phòng chờ cho giáo viên và phòng đọc sách cho học sinh. Phụ huynh nơi đây đã cùng nhau góp tre, nứa, lá cọ để dựng lên những nhà chờ đẹp mắt, thân thiện.