Lễ hội Kỳ phúc duy nhất ở xứ Nghệ

(Baonghean)- Kỳ Phúc là lễ hội đầu năm, cầu cho dân làng bình an, no ấm có từ xa xưa. Quỳnh Đôi (Quỳnh Lưu) là xã duy nhất ở tỉnh Nghệ An có lễ hội truyền thống này hàng trăm năm vào những ngày đầu tháng Giêng.
Thế nhưng qua các thời kỳ kháng chiến và nhiều nguyên nhân lễ hội không còn duy trì. Sau hơn nửa thế kỷ bị thất truyền, năm 2012 xã Quỳnh Đôi đã khôi phục Lễ hội Kỳ Phúc đặc sắc, một lễ hội vừa mang đậm bản sắc truyền thống văn hóa tâm linh vừa có tính thời đại.
Đền Thần Quỳnh Đôi (Quỳnh Lưu). Ảnh: Phan Văn Toàn
Đền Thần Quỳnh Đôi (Quỳnh Lưu). Ảnh: Phan Văn Toàn

Theo sách “Việt Nam phong tục” của Phan Kế Bính, NXB Văn học ấn hành năm 2006,  từ  trang 81 đến 86 nói về lễ hội Kỳ Phúc khá chi tiết. “Lễ hội Kỳ Phúc nguyên là Tế Kỳ Phúc - một lễ tế phổ biến ở vùng Đồng bằng sông Hồng và Bắc Trung bộ nước ta. Mỗi năm trong tứ thời hoặc hai kỳ Xuân, Thu có một tuần đại tế gọi là Tế Kỳ Phúc, nghĩa là cầu cho dân được bình an…”

Chữ Kỳ được hiểu là việc làm định kỳ, thường niên vào thời gian nhất định. Chữ Phúc có nghĩa là "điều tốt lành" hoặc "việc may mắn".

Lễ hội Kỳ Phúc ở Quỳnh Đôi cầu mong cho người người may mắn, hạnh phúc trong năm mới, sâu xa hơn là sự đồng tâm hợp lực, đoàn kết cộng đồng.

Lễ hội được tổ chức tại đền Thần và sân đình làng với hai hoạt động chính gồm phần lễ và phần hội. Phần lễ gồm 6 lễ: Lễ khai quang - lễ cáo yết, lễ rước kiệu, lễ tạ, lễ cầu an, lễ dâng hương, lễ tất. Lễ tế tổ chức trang nghiêm, thành kính thực hiện theo nghi lễ truyền thống giữ gìn, bảo tồn nét đẹp văn hóa. Lễ rước từ đền Thần về đình làng diễn tả nét đẹp phong tục tập quán truyền thống của quê hương, biểu dương sức mạnh cộng đồng.

Lễ Kỳ Phúc Đền Thần. Ảnh: Phan Văn Toàn
Ngày mồng 9 và mồng 10 tháng Giêng Mậu Tuất 2018, xã Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu, quê hương Bà chúa thơ nôm Hồ Xuân Hương tổ chức lễ hội Kỳ Phúc lần thứ 3 gắn với lễ kỷ niệm 640 năm thành lập làng. Ảnh: Phan Văn Toàn

Văn tế lễ Kỳ Phúc tại đền Thần năm 2012 có đoạn: “Hôm nay đất nước đổi mới, quê hương Quỳnh Đôi no ấm thanh bình nhớ ơn công đức trời biển của người xưa, con cháu Quỳnh Đôi xin nguyện tâm theo lời dạy của tổ tiên giữ gìn di sản văn hóa để tiếng thơm làng Quỳnh được lưu truyền mãi mãi về sau, phát huy truyền thống hiếu học, lao động cần cù, sáng tạo để Quỳnh Đôi sánh vai cùng các địa phương làng, xã làm rạng danh đất nước”.

Nét đặc sắc của phần lễ chính là nội dung diễn xướng treo thư họa danh ngôn đặc sắc ca ngợi về Quỳnh Đôi. Đặc biệt, phần diễn xướng treo chữ “Quỳnh” nhắc tới truyền thống hiếu học, lịch sử đỗ đạt và nghề làm thầy của làng Quỳnh. Phần hội vừa mang tính dân gian vừa có tính hiện đại, các tầng lớp nhân dân, du khách đều có thể tham gia như các hoạt động văn nghệ, thể dục thể thao và các trò chơi dân gian.

Những ngày diễn ra lễ hội truyền thống của làng, nhân dân trong xã cũng như con em của quê hương đang học tập, công tác, làm việc khắp mọi miền đất nước và du khách thập phương có điều kiện về hội tụ bày tỏ lòng tri ân, tưởng nhớ tới công lao của các thế hệ cha ông đã có công khai cơ lập làng. Sau Lễ Kỳ Phúc của làng, từ ngày mùng Mười đến Rằm tháng Giêng, hơn 40 dòng họ trong làng sẽ lần lượt tổ chức Lễ Tế đầu xuân mới tại các nhà thờ họ. Lễ tế họ sớm nhất vào sáng ngày mồng 10 là họ Phan mà cụ tổ là con rể của cụ Hồ Hân.

Rước kiệu lễ hội Kỳ Phúc quanh làng. Ảnh: Phan Văn Toàn
Rước kiệu lễ hội Kỳ Phúc quanh làng. Ảnh: Phan Văn Toàn

Bí thư Đảng ủy xã Quỳnh Đôi - ông Phan Đình Hiền cho biết: “Sau hơn 50 năm bị thất truyền (1952 đến 2011), từ năm 2012, xã Quỳnh Đôi được Viện Văn hóa nghệ thuật Việt Nam giúp đỡ đã tổ chức thành công phục dựng Lễ hội Kỳ Phúc vào ngày mùng 9 và 10 tháng Giêng. Từ đó lễ hội này duy trì 2 năm 1 lần và lễ rước kiệu từ đền Thần về đình làng thực hiện thường xuyên hàng năm”.

Xã Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu đi lên từ văn hóa. Lễ hội Kỳ Phúc độc đáo đầu xuân ở Quỳnh Đôi là hoạt động góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa phi vật thể, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa tâm linh của nhân dân trong xã và du khách thập phương, hướng tới xây dựng thành điểm du lịch văn hóa làng xã trên địa bàn này.

tin mới

Trai làng biển vác 'kiệu bay' trong màn chạy ói, chen nhau 'cướp' lộc tại Lễ hội Đền Cờn

Trai làng biển vác 'kiệu bay' trong màn chạy ói, chen nhau 'cướp' lộc tại Lễ hội Đền Cờn

(Baonghean.vn) - Lễ hội Đền Cờn năm 2024 có nhiều hoạt động, trò chơi dân gian, nhưng đặc sắc nhất là tục chạy ói với màn rước kiệu, tung kiệu bay trên biển. Tục chạy ói thường được tổ chức vào sáng ngày 21 tháng Giêng Âm lịch hàng năm, là nghi lễ quan trọng với ngư dân vùng biển.

Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào: Tưởng nhớ công lao của Đốc tướng Đoàn Nhữ Hài và quân binh thời Trần

Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào: Tưởng nhớ công lao của Đốc tướng Đoàn Nhữ Hài và quân binh thời Trần

(Baonghean.vn) - Nằm ở ngã ba sông, nơi hợp lưu của dòng Nậm Nơn và Nậm Mộ để hình thành nên dòng sông Cả kỳ vĩ bồi đắp cho vùng hạ du, đền Vạn - Cửa Rào được xem là ngôi đền linh thiêng nhất miền Tây xứ Nghệ. Sáng 1/3 (20 tháng Giêng), người dân muôn phương đã nô nức dự Lễ hội đền Vạn - Cửa Rào.

Sẵn sàng cho Lễ hội Hang Bua

Sẵn sàng cho Lễ hội Hang Bua

(Baonghean.vn) - Hang Bua là thắng cảnh tự nhiên nằm trong dãy núi đá vôi “Phà Én” thuộc xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu, cách thành phố Vinh 170km về phía Tây Bắc. Lễ hội Hang Bua là một trong những lễ hội lớn nhất của đồng bào các dân tộc của huyện nói riêng và vùng Tây Bắc Nghệ An nói chung.

Lưu mãi nét đẹp văn hoá Thổ ở làng Mo Mới

Lưu mãi nét đẹp văn hoá Thổ ở làng Mo Mới

(Baonghean.vn) - Gìn giữ và nuôi dưỡng tình yêu văn hóa truyền thống cho thế hệ trẻ là việc được các cấp ngành cùng đồng bào vùng Tây Bắc Nghệ An chú trọng. Ở làng Mo Mới, xã Nghĩa Xuân (Quỳ Hợp), bà con dân tộc Thổ tích cực sưu tầm, trao truyền những làn điệu dân ca, dân vũ cho thế hệ trẻ.

Người 'giữ lửa' nghề rèn truyền thống của người Mông

Người 'giữ lửa' nghề rèn truyền thống của người Mông

(Baonghean.vn) - Là thế hệ thứ 3 trong gia đình người Mông gắn bó với nghề rèn truyền thống, ông Và Tông Dê (Tương Dương) ngày ngày thổi lửa làm ra không biết bao nhiêu dụng cụ lao động cho bà con. Lò rèn không chỉ nuôi sống gia đình ông mà còn là nơi lưu giữ nghề truyền thống của đồng bào Mông.

Sắc Xuân trên trang phục phụ nữ dân tộc Mông

Sắc Xuân trên trang phục phụ nữ dân tộc Mông

(Baonghean.vn) - Mỗi dịp Tết đến, Xuân về, lên các bản làng vùng cao, đặc biệt là đến các bản có đồng bào Mông sinh sống, nhiều khách du lịch rất ấn tượng bởi sắc màu trên những bộ trang phục của người phụ nữ, dường như thấy được sắc Xuân trong đó...

Về miền Tây xứ Nghệ khám phá trang phục người Thái cổ

Về miền Tây xứ Nghệ khám phá trang phục người Thái cổ

(Baonghean.vn) - Tại bản Hoa Tiến (xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu), người dân nơi đây vẫn lưu giữ một bộ trang phục của người Thái cổ. Với những họa tiết, hoa văn được thêu một cách tỉ mỉ, kỳ công, bộ trang phục sau hơn 100 năm vẫn giữ được vẹn nguyên giá trị vốn có.

Chuyện 'giữ' cá mát ở Nặm Cướm

Chuyện 'giữ' cá mát ở Nặm Cướm

(Baonghean.vn) - Qua một thời gian dài khai thác tận diệt, nguồn cá mát dần cạn kiệt. Trước thực trạng đó, năm 2023, chính quyền xã Diên Lãm (Quỳ Châu) đã ban hành đề án “Bảo tồn và phát triển nguồn lợi cá mát Nặm Cướm”…

Ngõ phố thắm tình dân

Ngõ phố thắm tình dân

(Baonghean.vn) - Các ngõ phố được trang hoàng sạch, đẹp để đón Tết nguyên đán Giáp Thìn 2024. Rất nhiều công trình, phần việc in dấu tình đoàn kết của các hộ dân. Điều đó càng tô thắm thêm tình dân trên mỗi ngõ phố ở thành Vinh. 

'Tôi tự hào là một người Nghệ'

'Tôi tự hào là một người Nghệ'

(Baonghean.vn) - Mắc chứng teo cơ tủy sống từ nhỏ, chị Nguyễn Thị Vân (SN 1986), quê Nghi Lộc, được biết đến là một nhân vật có tầm ảnh hưởng tới xã hội, nhất là trong cộng đồng người khuyết tật. Trò chuyện với phóng viên Báo Nghệ An, chị tự hào nhận mình có những “cá tính” đặc trưng rất Nghệ.

Hoa 'tớ dày' xao xuyến miền rẻo cao Kỳ Sơn

Hoa 'tớ dày' xao xuyến miền rẻo cao Kỳ Sơn

(Baonghean.vn) - "Tớ dày" là cách gọi của đồng bào Mông về loài hoa anh đào. Những ngày này các bản làng ở xã Mường Típ, huyện rẻo cao Kỳ Sơn rực sắc "tớ dày". Bất cứ ai cũng trở nên bồi hồi xao xuyến trước loài hoa tuyệt đẹp này.

Tỉ mẩn nghề đan lưới lồng ở Nghi Long

Tỉ mẩn nghề đan lưới lồng ở Nghi Long

(Baonghean.vn) - Gắn bó với nghề đan lưới lồng bè, những người làm nghề ở Trung Sơn (xã Nghi Long, huyện Nghi Lộc) luôn trăn trở nâng cao tay nghề. Mỗi đường đan, nút thắt là cả sự tỉ mẩn gửi vào đó sự bền chắc của sản phẩm, giúp người nuôi trồng thuỷ sản thêm bội thu…

Thăm phòng trưng bày 'Pỉ Noọng' của bà mế người Thái

Thăm phòng trưng bày 'Pỉ Noọng' của bà mế người Thái

(Baonghean.vn) - Tại bản Hoa Tiến, xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu có một phòng trưng bày rất đặc biệt mang tên Pỉ Noọng. Đây là không gian trưng bày vật dụng truyền thống của các dân tộc thiểu số như Thái, Mông, Dao, Tày… do bà Sầm Thị Bích dày công sưu tầm từ những năm 1990 cho đến nay.

Du lịch

Khát vọng phát triển du lịch miền Tây

(Baonghean.vn) - Miền Tây Nghệ An tiếp tục được quan tâm định hướng phát triển du lịch với các chương trình, dự án nhằm mang lại thu nhập và nâng cao mức sống cho người dân theo tinh thần Nghị quyết số 39 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển tỉnh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Xem người Mông Nghệ An làm bánh đặc sản 'lua dúa'

Xem người Mông Nghệ An làm bánh đặc sản 'lua dúa'

(Baonghean.vn) - Ngày Tết càng đến gần cũng là dịp người Mông ở Nghệ An bắt đầu vào mùa làm bánh "lua dúa". Những chiếc bánh dẻo của cộng đồng này chủ yếu dùng để ăn trong gia đình và cũng là vật phẩm không thể thiếu trong lễ cúng của một số dòng họ.