Lĩnh vực công nghệ Mỹ sẽ bị tác động như thế nào dưới thời Donald Trump?

Chính quyền Trump sắp tới được dự đoán sẽ định hình lại mối quan hệ giữa chính phủ và các công ty công nghệ, mang đến những thay đổi sâu sắc có thể tác động trực tiếp đến người dùng.

Từ việc kiểm soát nội dung trực tuyến đến nguy cơ đối mặt với các hệ thống AI mang tính phân biệt đối xử, tương lai công nghệ đang đứng trước nhiều thách thức lớn.

Tổng thống đắc cử Donald Trump cùng nhiều đồng minh của ông đã duy trì mối quan hệ căng thẳng với các tập đoàn công nghệ lớn, không ngừng chỉ trích họ vì nắm giữ quyền lực quá lớn và đôi khi sử dụng quyền lực ấy để gây ảnh hưởng bất lợi đến ông.

Trong nhiệm kỳ đầu tiên của Donald Trump, những cuộc thảo luận về việc cấm TikTok đã nổ ra, cùng với đó là một vụ kiện lớn có khả năng dẫn đến việc chia tách Google.

Ông cũng nỗ lực nhằm tháo dỡ các biện pháp bảo vệ pháp lý vốn là nền tảng của các nền tảng công nghệ. Đỉnh điểm là vài tháng trước, Trump công khai đe dọa tống giam CEO của Meta, Mark Zuckerberg, làm dấy lên một làn sóng tranh cãi gay gắt.

Kể từ nhiệm kỳ cuối cùng, Trump dường như đã thay đổi hoàn toàn lập trường về nhiều vấn đề công nghệ. Ông không còn tỏ ra quyết liệt trong việc cấm TikTok hay thúc đẩy việc chia tách Google. Tuy nhiên, câu hỏi liệu ông có thể ngăn chặn những động thái này hay không vẫn còn để ngỏ, làm dấy lên nhiều hoài nghi về chiến lược của ông trong tương lai.

Hiện tại, Trump sở hữu nền tảng mạng xã hội riêng, Truth Social, vốn sẽ khó tránh khỏi việc phải tuân thủ bất kỳ quy định mới nào mà chính ông áp đặt lên các đối thủ. Đồng thời, ông còn nhận được sự cố vấn từ Elon Musk, người đã không ngần ngại bày tỏ mong muốn thúc đẩy tự do đổi mới công nghệ và bãi bỏ các rào cản pháp lý.

Liệu TikTok có bị cấm tại Mỹ?

Trump từng ký sắc lệnh hành pháp nhằm cấm TikTok tại Mỹ, viện dẫn lo ngại về an ninh quốc gia, nhưng sau đó đã thay đổi quyết định. Đáng chú ý, vào tháng 6, ông tuyên bố trong một video đăng tải ngay trên nền tảng này rằng sẽ "không bao giờ cấm TikTok." Tuy nhiên, khả năng ông có thể giữ đúng lời hứa đó vẫn là một dấu hỏi lớn.

Dưới sự thúc đẩy từ nhiệm kỳ của Trump, Quốc hội đã thông qua một đạo luật yêu cầu TikTok phải tách khỏi công ty mẹ tại Trung Quốc để tránh bị cấm tại Mỹ. Tuy nhiên, TikTok đã khẳng định không có ý định thực hiện yêu cầu này và hiện đang khởi kiện để ngăn chặn đạo luật, với vụ việc đang chờ phán quyết từ một hội đồng thẩm phán liên bang.

Điều đáng chú ý là lệnh cấm sẽ có hiệu lực ngay trước lễ nhậm chức, đồng nghĩa với việc Trump có thể đã đánh mất cơ hội để lên tiếng hoặc can thiệp vào vấn đề này.

Theo Alan Rozenshtein, Phó Giáo sư Luật tại Đại học Minnesota (Mỹ), Trump có thể kêu gọi Quốc hội hủy bỏ đạo luật này, dù các chuyên gia nhận định khả năng thành công là rất thấp. Trong trường hợp đó, ông sẽ có hai lựa chọn: chỉ đạo Tổng chưởng lý ngừng thực thi luật hoặc đưa ra tuyên bố rằng TikTok không còn bị ràng buộc bởi các quy định trong luật.

Cách tiếp cận đầu tiên của Trump có thể là gửi tín hiệu đến các đối tác công nghệ của TikTok như Apple, những công ty có nguy cơ đối mặt với các khoản tiền phạt nếu tiếp tục lưu trữ TikTok trên cửa hàng ứng dụng. Theo Alan Rozenshtein, Trump có thể ám chỉ rằng các đối tác này "có thể yên tâm tiếp tục kinh doanh với TikTok".

Tuy nhiên, Rozenshtein nhận định với CNN rằng: "Nếu bạn là cố vấn pháp lý của Apple, liệu điều đó có thực sự khiến bạn yên tâm? Bạn vẫn đang đứng trước nguy cơ vi phạm pháp luật và Trump thì nổi tiếng là khó đoán".

Phương án thứ hai dựa trên một điều khoản trong luật, trao cho Tổng thống quyền xác định liệu "việc thoái vốn đủ điều kiện" của TikTok đã hoàn tất hay chưa. Trên lý thuyết, Trump có thể đơn phương tuyên bố quá trình này đã diễn ra, bất kể thực tế ra sao, và sau đó phải hy vọng rằng tuyên bố này không bị thách thức tại tòa án.

"Không rõ ai sẽ có thẩm quyền khởi kiện để đảm bảo việc thực thi luật, bởi Quốc hội không được phép tự mình làm điều đó", Rozenshtein nhận định. Ông cũng lưu ý rằng rất ít bên có thể đưa ra lập luận về "thiệt hại cụ thể" để kiện nếu Trump đưa ra tuyên bố rằng quá trình thoái vốn đủ điều kiện đã hoàn tất.

Liệu Trump có nới lỏng các quy định về AI không?

Trump sẽ trở lại Nhà Trắng vào một thời điểm đầy thách thức, khi ngay cả những chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực AI cũng đang lên tiếng kêu gọi thiết lập các quy định nhằm kiểm soát và ngăn chặn những hậu quả nghiêm trọng tiềm tàng từ AI.

Trong một cuộc phỏng vấn với Fox News vào mùa hè vừa qua, Trump thẳng thắn thừa nhận rằng AI mang lại "tiềm năng to lớn nhưng cũng tiềm ẩn khả năng hủy diệt," đồng thời nhấn mạnh: "Chúng ta cần hết sức thận trọng với AI". Elon Musk, cố vấn hiện tại của Trump, cũng từng lên tiếng kêu gọi tạm dừng phát triển công nghệ này trước khi bất ngờ thành lập công ty AI của riêng mình.

Tuy nhiên, Trump dường như đã chuẩn bị để xóa bỏ những quy định ít ỏi hiện hành đối với các công ty AI. Nền tảng tranh cử của Đảng Cộng hòa cam kết bãi bỏ sắc lệnh hành pháp do Tổng thống Joe Biden ban hành, vốn đề ra một loạt biện pháp toàn diện nhằm đối phó với những rủi ro nghiêm trọng nhất từ AI, bao gồm vấn đề phân biệt đối xử và mối đe dọa đến an ninh quốc gia.

Tài liệu của Đảng Cộng hòa mô tả sắc lệnh hành pháp này là tập hợp “những ý tưởng cực đoan của phe cánh tả”, cho rằng chúng đang kìm hãm sự đổi mới và tiến bộ công nghệ.

John Villasenor, một lãnh đạo của Viện Công nghệ, Luật và Chính sách thuộc Đại học California (Mỹ) nhận định: "Tôi cho rằng bất kỳ chính sách nào thay thế sắc lệnh của Biden, nếu có, có lẽ sẽ thiên về giảm bớt các quy định".

Tuy nhiên, ông cũng lưu ý rằng Trump có thể thúc đẩy ban hành các luật liên bang nhằm hạn chế quy định riêng lẻ của các tiểu bang về AI, chẳng hạn như trong lĩnh vực tuyển dụng. Điều này có thể giúp tránh tình trạng chắp vá quy định, vốn gây khó khăn cho hoạt động của các công ty công nghệ trên toàn quốc.

Tương lai của Mục 230 và trách nhiệm pháp lý trên mạng xã hội là gì?

Mục 230 (Section 230) là một phần quan trọng của Đạo luật về chuẩn mực truyền thông năm 1996 (Communications Decency Act - CDA) tại Mỹ. Đây là một điều khoản pháp lý bảo vệ các nhà cung cấp dịch vụ trực tuyến (như mạng xã hội, diễn đàn và các nền tảng Internet khác) khỏi trách nhiệm pháp lý đối với nội dung do người dùng tạo ra.

Nhiều đảng viên Cộng hòa mong muốn chính quyền Trump mạnh tay đối phó với điều mà họ gọi là "kiểm duyệt" các tiếng nói bảo thủ trên các nền tảng truyền thông xã hội chính thống. Chính Trump cũng từng đe dọa phủ quyết một dự luật quốc phòng hàng năm nếu Quốc hội không xóa bỏ các biện pháp bảo vệ pháp lý cho các công ty truyền thông xã hội được quy định trong Mục 230.

Brendan Carr, người được Trump chọn để lãnh đạo Ủy ban Truyền thông Liên bang Mỹ (FCC), gần đây đã cảnh báo các tập đoàn công nghệ lớn rằng chính quyền sắp tới sẽ "thực hiện các biện pháp mạnh mẽ nhằm khôi phục" quyền Tu chính án thứ nhất của người dân Mỹ.

Điều này có thể bao gồm việc cải cách hoặc tái diễn giải Mục 230, vốn bảo vệ các nền tảng công nghệ khỏi trách nhiệm pháp lý đối với nội dung do người dùng tạo ra và cho phép họ tự do kiểm duyệt nội dung theo cách họ cho là phù hợp.

Gigi Sohn, một luật sư từng làm việc tại FCC dưới thời Chủ tịch Đảng Dân chủ Tom Wheeler, nhận định: “Carr về cơ bản muốn diễn giải lại Mục 230 theo hướng nếu các nền tảng xóa một số loại nội dung nhất định, họ sẽ mất quyền được bảo vệ theo điều khoản đầu tiên của luật”. Theo đó, Carr có thể tìm cách thúc đẩy một quy tắc mới cho phép khởi kiện các nền tảng công nghệ dựa trên cách diễn giải này.

Cuối cùng, điều này có thể đồng nghĩa với việc ngăn cản các nỗ lực của các công ty công nghệ trong việc hạn chế nội dung thù hận hoặc thông tin sai lệch trên các nền tảng của họ.

Tuy nhiên, vẫn chưa rõ liệu FCC có thẩm quyền thực hiện những thay đổi như vậy hay không. Mặc dù đảng Dân chủ cũng kêu gọi cải cách Mục 230, nhưng mối quan tâm của họ lại khác, họ lo ngại rằng việc này có thể tạo điều kiện cho các công ty công nghệ tránh trách nhiệm vì không kiểm soát và ngăn chặn nội dung có hại.

Evan Greer, Giám đốc của tổ chức bảo vệ quyền kỹ thuật số bày tỏ lo ngại rằng việc Carr tập trung vào các vấn đề nhạy cảm trên mạng xã hội có thể chỉ là "một chiêu trò để đánh lạc hướng" khỏi các kế hoạch khác của ông, bao gồm cả việc bãi bỏ quy định về tính trung lập của mạng.

Mọi thay đổi nhằm tăng cường trách nhiệm pháp lý của các nền tảng đều có thể ảnh hưởng trực tiếp đến Truth Social của Trump và X của Musk, khiến việc quyết định phương án giải quyết vấn đề trở nên phức tạp và đầy thách thức hơn.

Liệu Trump có tiếp tục chiến đấu để chia tách những gã khổng lồ công nghệ không?

Dưới sự lãnh đạo của Lina Khan tại Ủy ban Thương mại Liên bang (FTC), chính quyền Biden đã tiến hành hàng loạt động thái chống độc quyền nhằm vào các "ông lớn" công nghệ.

Dù nhận được sự khen ngợi từ Phó Tổng thống đắc cử JD Vance vì cách tiếp cận mạnh mẽ này, tương lai của bà Khan dường như đang bị đe dọa khi Trump chuẩn bị thúc đẩy một chương trình nghị sự ưu ái doanh nghiệp hơn tại Nhà Trắng.

Chỉ vài ngày trước cuộc bầu cử, Musk đã khiến dư luận dậy sóng trên nền tảng X khi tuyên bố rằng Lina Khan "sẽ sớm bị sa thải.

Điều này có thể báo hiệu sự hồi sinh của làn sóng hợp nhất doanh nghiệp, vốn từng bị Lina Khan kiên quyết ngăn chặn trong các thương vụ như Microsoft thâu tóm công ty giải trí và phát triển trò chơi điện tử hàng đầu thế giới Activision Blizzard hay nhà bán lẻ hàng đầu thế giới Kroger sáp nhập với chuỗi siêu thị Albertsons. Hệ quả có thể là tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các công ty trong việc tăng giá, gây lo ngại về tác động đối với người tiêu dùng.

Liên quan đến vấn đề này, ông John Villasenor nhận định: "Chẳng hạn, nếu một tập đoàn lớn muốn thâu tóm một công ty khởi nghiệp AI đang phát triển mạnh mẽ và đầy tiềm năng, điều mà dưới thời chính quyền Biden có thể đã bị FTC ngăn chặn, thì dưới thời chính quyền Trump mới, khả năng để thương vụ này diễn ra có thể sẽ cao hơn đáng kể".

Cách tiếp cận này cũng làm dấy lên nghi vấn liệu Trump có thúc đẩy Bộ Tư pháp từ bỏ nỗ lực chia tách Google hay không, và cách Bộ này sẽ xử lý các vụ kiện chống độc quyền đang diễn ra nhắm vào các gã khổng lồ công nghệ, bao gồm cả Apple.

Luật an toàn trực tuyến dành cho trẻ em có được thông qua tại Mỹ?

Nếu có một vấn đề công nghệ mà cả đảng Dân chủ và Cộng hòa có thể tìm được tiếng nói chung dưới thời Tổng thống Trump, thì đó chính là bảo vệ sự an toàn và quyền riêng tư của trẻ em trên mạng, một chủ đề vốn đã nhận được sự ủng hộ từ cả hai phía.

Tuy nhiên, sau nhiều năm tranh luận và bất đồng về cách tiếp cận, với rất ít hành động thực chất, các chuyên gia vẫn tỏ ra hoài nghi về khả năng đạt được tiến triển thực sự.

Evan Greer nhận xét: "Chúng tôi chứng kiến nhiều chính sách công nghệ được thiết kế chỉ để phô trương trên màn ảnh, thay vì được soạn thảo nghiêm túc để Quốc hội thông qua hoặc trở thành luật theo cách có ý nghĩa và có khả năng đứng vững trước tòa án".

Thượng nghị sĩ Cộng hòa Marsha Blackburn từ tiểu bang Tennessee và Thượng nghị sĩ Dân chủ Richard Blumenthal từ tiểu bang Connecticut đã kêu gọi Quốc hội Mỹ nhanh chóng thông qua Đạo luật An toàn trực tuyến cho trẻ em, sau khi Thượng viện đã phê duyệt vào mùa hè.

Dù đây là bước tiến gần nhất trong nhiều năm để các nhà lập pháp đưa ra luật bảo vệ an toàn trực tuyến cho thanh thiếu niên, dự luật vẫn vấp phải không ít sự phản đối.

Tháng trước, Chủ tịch Hạ viện Mỹ Mike Johnson bày tỏ sự ủng hộ đối với ý tưởng cốt lõi của dự luật, nhưng ông cũng thẳng thắn nhận định rằng các chi tiết trong đó "gây ra nhiều vấn đề đáng lo ngại".