Lùi một bước hay lùi ba bước?

(Baonghean) - Thứ 6 ngày 27/12, chính quyền Okinawa thông báo kế hoạch di dời căn cứ quân sự Mỹ đóng tại Okinawa đã được chính phủ Nhật thông qua. Vậy là sau 17 năm, cuối cùng "số phận" của căn cứ quân sự gây nhiều tranh cãi này cũng được quyết định.

Quận trưởng quận Okinawa Hirokazu Nakaima cho biết Chính phủ Nhật đã đưa ra phương án giải toả và cho phép xây dựng khu căn cứ quân sự mới tại một vùng thưa dân cư khác. Động thái này được Lầu Năm Góc đánh giá cao. "Quyết định này được đưa ra sau nhiều năm và nhiều nỗ lực được cả hai phía Nhật và Mỹ duy trì. Đây là cột mốc có ý nghĩa nhất mà hai bên đạt tới trong những nỗ lực tái liên minh từ trước đến nay", Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ Chuck Hagel nói trong một văn bản thông cáo gốc được Lầu Năm Góc chuyển đến cho thư ký báo chí Rear Adm. John Kirby để chỉnh sửa.

Căn cứ quân sự của Mỹ trên đảo Okinawa.

"Những nỗ lực tái liên minh có tầm quan trọng thiết yếu đối với Hoa Kỳ nhằm duy trì sự ổn định liên tục tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương, đồng thời đảm bảo một lực lượng phân bố đồng đều về địa lý, hoạt động linh hoạt và ổn định về chính trị trong khu vực".

Quay trở lại với căn cứ quân sự được bàn tới, căn cứ không lực Futenma đóng tại vùng đông dân cư và không nhận được sự đồng thuận của dân bản địa. Lý do là vì những tội ác mà lính Mỹ gây ra trong quá khứ. Người Nhật đã vô cùng phẫn nộ vào năm 1995 khi một bé gái 12 tuổi bị 3 quân nhân Mỹ cưỡng bức. Những vụ biểu tình đả kích lính Mỹ diễn ra sau đó là làn sóng phản ứng mạnh mẽ nhất mà nước Nhật chưa từng chứng kiến trong nhiều thập kỷ. Năm 2002, một quân nhân của không lực bị kết tội cưỡng bức một phụ nữ Nhật ở bãi đỗ xe bên ngoài một hộp đêm nổi tiếng của Okinawa. Giới truyền thông đã làm rùm beng vụ việc, gây áp lực lên chính phủ Nhật Bản trong việc thoả thuận với Chính quyền Mỹ để xử lý những vụ kiện cáo liên quan đến quân đội Mỹ tại Nhật. Năm 2008, một lần nữa quân đội Mỹ lại mang tiếng xấu khi một lính thuỷ quân bị cáo buộc cưỡng bức một bé gái 14 tuổi. Vụ việc đã khiến dư luận Nhật một lần nữa nổi sóng, tuy nhiên phía bị hại sau đó không tiếp tục vụ kiện. Gần đây nhất, năm 2012, 3 quân nhân Mỹ lại dính líu đến một vụ cưỡng bức ở Okinawa.

Gần một nửa số lính Mỹ ở Nhật hiện đang đóng quân tại đảo Okinawa và việc đình trệ kế hoạch điều quân (được 2 bên phác thảo chung vào năm 1996) là cái gai lớn nhất làm "cộm" mối quan hệ hợp tác của Mỹ và Nhật Bản. Vấn đề là ở thái độ bất hợp tác của chính quyền Okinawa, và chính những diễn biến căng thẳng trong khu vực thời gian gần đây đã gây sức ép lên hòn đảo này, ông Nakaima, Quận trưởng Okinawa thừa nhận. Bất chấp sự phản đối của người dân, rõ ràng chính quyền Okinawa nói riêng và Nhật Bản nói chung không thể không lo ngại trước diễn biến của cuộc tranh chấp quần đảo Sensaku (Điếu Ngư) với Trung Quốc. Quần đảo trong tranh chấp này vốn dĩ thuộc kiểm soát của Okinawa và dĩ nhiên là Okinawa đóng vai trò quan trọng trong vấn đề này. Những sự kiện gần đây như căng thẳng khu vực trước những bất ổn ở Bắc Triều Tiên hay giảm phát tại Nhật hẳn cũng ít nhiều ảnh hưởng đến quyết định "nhún nhường" Hoa Kỳ.

Một Nhật Bản luôn điềm đạm và chắc chắn trong đường đi nước bước liệu có đang thể hiện sự "yếu thế", trên một phương diện nào đó, trước những áp lực dồn dập từ trong và ngoài nước? Tranh chấp lãnh thổ với Trung Quốc, mối nguy quân sự từ Triều Tiên, những khó khăn về kinh tế tài chính trong nước, hẳn là Nhật đang muốn "buông lỏng" phần nào gánh nặng, khi đưa ra quyết định thoả hiệp với Mỹ sau gần 2 thập kỷ ngoan cố bất hợp tác. Có phải là một nước cờ khôn ngoan, hay ít ra là ít gây hại nhất, khi nới lỏng sự kiểm soát với quân Mỹ đóng trên lãnh thổ Nhật? Với những gì mà quân nhân Mỹ dính líu đến trong quá khứ thì có lẽ Nhật, nhất là người dân Nhật, không nên bớt dè chừng đối với những "người đồng minh" này. Dù sao thì đó cũng là cách mà các thế lực trên thế giới cùng tồn tại và chia sẻ quyền lực: hợp tác nhưng luôn để cho mình một đường lui. Vậy thì đường lui của Nhật có còn nữa không hay ván bài đang đến hồi "được ăn cả, ngã về không"?

Nấm Linh Chi