Nâng cao nhận thức chung, ngăn chặn nạn mua bán người ở Nghệ An

Nhân ngày Toàn dân phòng, chống mua, bán người (30/7), Báo Nghệ An có cuộc trao đổi với Thượng tá Trần Văn Hùng - Phó trưởng Phòng Cảnh sát Hình sự, Công an tỉnh Nghệ An.

Thượng tá Trần Văn Hùng cho biết về thực trạng nạn mua, bán người trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Ảnh: Đức Anh

P.V: Thời gian qua, nạn mua, bán người vẫn đang diễn ra ở Nghệ An, đặc biệt nóng là ở các khu vực vùng cao. Xin ông cho biết rõ hơn về thực trạng này?

Thượng tá Trần Văn Hùng: Ở Nghệ An, nạn mua, bán người đã và đang diễn ra; tập trung ở khu vực biên giới, vùng đặc biệt khó khăn. Toàn tỉnh có 6 huyện biên giới đường bộ và 5 huyện biên giới biển và một số địa phương miền núi. Về cơ bản, đời sống kinh tế và nhận thức của người dân ở khu vực này còn thấp; sinh kế khó khăn. Người dân thường có xu hướng thoát ly khỏi địa phương để tìm kiếm công việc có thu nhập cao hơn. Ở khu vực này, số phụ nữ và bé gái gần độ tuổi thanh niên có hoàn cảnh éo le, mang thai ngoài ý muốn cũng khá phổ biến… Đây chính là điều kiện mà tội phạm mua, bán người thường lợi dụng để hoạt động.

Thời gian qua, đã có một số lượng lớn vụ án mua, bán người được phát hiện, xử lý. Phần lớn những vụ án này đã diễn ra từ nhiều năm trước đây. Bị hại bị lừa gạt hoặc tự nguyện được bán sang Trung Quốc, Campuchia… sau này quay trở về tố cáo… Ngoài ra, còn có một số vụ mới phát sinh. Có những phụ nữ, trẻ em gái chưa thành niên bị dụ dỗ, lôi kéo hoặc tự nguyện sang Trung Quốc, Campuchia rồi bị bán, hoặc đồng ý được bán, thậm chí có cả sự đồng thuận của chính gia đình và nạn nhân.

Điều đáng báo động hiện nay là có một số trẻ em gái chưa thành niên hoặc mới thành niên có hoàn cảnh éo le, mang thai ngoài ý muốn đã tự nguyện sang Trung Quốc sinh con rồi bán lấy tiền. Một số phụ nữ, trẻ em gái chưa thành niên thông qua mạng xã hội như facebook, zalo lên mạng tìm kiếm người để đưa họ sang Trung Quốc mà thậm chí không biết người đưa mình đi là ai. Tất cả liên lạc đều được thực hiện, hướng dẫn trên điện thoại; chỉ khi đến biên giới thì có người lạ đón đưa đi. Và đi đâu thì họ cũng không thể xác định được địa chỉ.

P.V: Để phòng, chống mua, bán người hiệu quả thì việc nhận diện thủ đoạn của các đối tượng tội phạm là rất quan trọng. Qua các chuyên án đã đấu tranh thành công, nhận diện về các đối tượng, thủ đoạn mua, bán người này là ra sao?

Thượng tá Trần Văn Hùng: Phần lớn các vụ mua, bán người đều do các đường dây tội phạm thực hiện, có sự kết cấu chặt chẽ giữa các đối tượng trong nước và ngoài nước, với nhiều thủ đoạn hứa hẹn việc làm, môi giới hôn nhân, cho nhận con nuôi. Chúng thường lên mạng Internet để làm quen, rồi dụ dỗ các bé gái và chị em ở nông thôn có nhu cầu tìm việc làm theo chúng lên biên giới tìm việc, hoặc vờ yêu đương rồi bán cho bọn “mua, bán người”. Thậm chí, ngay cả người thân cũng lừa nhau đem bán ra nước ngoài. Nhiều trường hợp bạn bè chơi với nhau hàng ngày, nhưng khi cần tiền để chơi bời sẵn sàng dụ dỗ, đem bán bạn cho kẻ xấu…

Phòng Cảnh sát Hình sự Công an Nghệ An phát hiện, giải cứu và đưa trở về địa phương 3 phụ nữ mang thai vượt biên sang nước ngoài bán con. Ảnh tư liệu

Các đối tượng đường dây, ổ nhóm hoạt động mua, bán người chủ yếu ở khu vực biên giới Việt Nam – Trung Quốc như các tỉnh Lạng Sơn, Quảng Ninh…; khu vực biên giới Việt Nam – Campuchia như các tỉnh Kiên Giang, Tây Ninh… Qua điều tra, xác minh, trên địa bàn tỉnh Nghệ An hầu như không có đường dây, tổ chức tội phạm mua, bán người. Đối tượng phạm tội lại chính là nạn nhân trước đây; hoặc số người ở chính tại địa phương trước đây đã sang Campuchia, Trung Quốc làm ăn rồi quay trở về dụ dỗ, lôi kéo người trong bản, trong làng, thậm chí là lôi kéo trong họ hàng, anh chị em của mình.

P.V: Thực hiện các kế hoạch phòng, chống mua, bán người của các cấp ngành, thời gian qua, các lực lượng chức năng đã đấu tranh với loại tội phạm này ra sao?

Thượng tá Trần Văn Hùng: Thời gian qua, lực lượng chức năng tỉnh Nghệ An mà nòng cốt là Công an tỉnh và Bộ đội Biên phòng Nghệ An đã xác định rõ đây là một chuyên đề lớn để quyết liệt, tập trung, đấu tranh, phòng chống. Trong công tác phòng ngừa, lực lượng chức năng đã phối hợp chặt chẽ để triển khai các hoạt động nghiệp vụ cơ bản như nắm địa bàn, nắm hộ, nắm người. Các địa bàn trọng điểm là địa bàn chịu tác động của nạn mua, bán người; địa bàn có người nguy cơ là nạn nhân; địa bàn dễ bị tội phạm mua, bán người tác động. Các hộ dân được chú ý và lên danh sách để theo dõi gồm những hộ có hoàn cảnh khó khăn về kinh tế; có bé gái phụ nữ chưa thành niên, mới thành niên, phụ nữ mang thai hoàn cảnh éo le; hộ dân có người sang Trung Quốc, Campuchia làm ăn; những hộ dân có đối tượng lạ xuất hiện trong gia đình… Để rồi từ đây, các lực lượng sẽ thực hiện công khai tuyên truyền, thậm chí răn đe để làm mất đi các điều kiện mà tội phạm mua, bán người có thể lợi dụng hoạt động.

Công an Nghệ An phối hợp với các lực lượng chức năng bàn giao nạn nhân bị mua bán trở về cho gia đình. Ảnh tư liệu

Trong công tác đấu tranh, các lực lượng chức năng đã tiếp nhận, xác minh, xử lý kịp thời tin tố giác, tin báo và kiến nghị khởi tố về tội phạm mua, bán người; điều tra, khám phá các vụ án, đường dây tội phạm mua, bán người, truy bắt đối tượng; thực hiện các biện pháp giải cứu, tiếp nhận, bảo vệ, hỗ trợ nạn nhân theo quy định của pháp luật; mở các đợt cao điểm tấn công, trấn áp tội phạm mua, bán người và các loại tội phạm có liên quan, tập trung vào các tuyến, địa bàn trọng điểm… Từ đầu năm 2021 đến nay, Công an tỉnh Nghệ An và Bộ đội Biên phòng tỉnh phát hiện, bắt giữ, khởi tố 14 vụ mua, bán người với 24 bị can, giải cứu 14 nạn nhân là bị hại của các vụ mua, bán người; giải cứu 29 người nghi là nạn nhân (chưa có cơ sở xác định vì do người dân tự liên hệ ra nước ngoài lao động và bị bóc lột lao động).

Một biện pháp hữu hiệu nữa mà các lực lượng đã triển khai đó là công tác đảm bảo an sinh phát triển kinh tế, tái hòa nhập cộng đồng. Cụ thể như Công an tỉnh đã tăng cường vận động, phối hợp với các tổ chức, cá nhân hỗ trợ vật chất cho gia đình khó khăn, đối tượng dễ bị tổn thương xâm hại. Lực lượng Bộ đội Biên phòng hỗ trợ sinh kế cho người dân tại địa phương quản lý như chăn nuôi, trồng trọt, phát triển kinh tế… Khi mà các đối tượng dễ tổn thương, từng nạn nhân được hỗ trợ thì bản thân họ sẽ không tiếp tục bị lôi kéo hoặc không trở thành tội phạm mua, bán người.

P.V: Để triệt để ngăn chặn tình trạng mua, bán người tiếp diễn, theo ông, chúng ta cần phải triển khai các biện pháp nào? Biện pháp nào là trọng tâm cần chú ý?

Thượng tá Trần Văn Hùng: Những năm qua, các cấp, ngành đã và rất quan tâm, triển khai quyết liệt các biện pháp phòng chống tình trạng mua, bán người. Ngày 10/5/2016, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 793/QĐ-TTg lấy ngày 30/7 hàng năm là “Ngày toàn dân phòng, chống mua bán người”, với mục tiêu huy động mọi nguồn lực, phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và toàn dân tham gia phòng ngừa, ngăn chặn, tiến tới đẩy lùi tội phạm mua, bán người trên phạm vi toàn quốc… UBND tỉnh Nghệ An đã ban hành Kế hoạch số 179 KH-UBND ngày 16/3/2022 về thực hiện Chương trình phòng, chống mua, bán người; ngày 19/7/2022, UBND tỉnh Nghệ An tiếp tục ban hành Kế hoạch số 519/KH-UBND về triển khai các hoạt động hưởng ứng ngày Toàn dân phòng, chống mua, bán người (30/7).

Đẩy mạnh công tác tuyên truyền một cách sâu rộng, thường xuyên, trên nhiều nền tảng để phòng, chống nạn mua, bán người. Ảnh tư liệu

Ở các quyết định, kế hoạch, giải pháp nhằm hướng tới việc ngăn chặn triệt để tình trạng mua, bán người đã được đề ra rất rõ. Cụ thể: Tăng cường công tác truyền thông, tuyên truyền phòng ngừa tội phạm; nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác đấu tranh, điều tra, xử lý tội phạm, nhất là các phương thức, thủ đoạn phạm tội mới; thực hiện có hiệu quả công tác tiếp nhận và hỗ trợ nạn nhân mua, bán người tái hòa nhập cộng đồng… Vấn đề đặt ra là chúng ta cần thực hiện tốt các giải pháp này. Trong đó, cần chú trọng đến công tác phòng ngừa từ sớm, từ xa, từ cơ sở; tập trung phát triển kinh tế - xã hội ở vùng sâu, vùng xa, vùng miền núi dân tộc; giải quyết các vấn đề an sinh xã hội, việc làm cho người lao động; tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước về an ninh, trật tự, nhất là công tác quản lý cư trú, xuất, nhập cảnh; triển khai các đợt cao điểm, trấn áp tội phạm mua, bán người trên địa bàn toàn.

Một trong những giải pháp cần đặc biệt thực hiện tốt đó là công tác tuyên truyền, truyền thông nâng cao nhận thức cho người dân. Để làm được điều này thì tất cả hệ thống chính trị, xã hội cần vào cuộc. Công tác tuyên truyền cần được thực hiện thường xuyên, sâu rộng bằng nhiều hình thức và trên nhiều nền tảng, phương tiện khác nhau.

P.V: Người dân Nghệ An cần phải làm gì để không trở thành nạn nhân của nạn mua, bán người, cũng như tham gia đấu tranh có hiệu quả với loại tội phạm này?

Thượng tá Trần Văn Hùng: Để phòng ngừa, đấu tranh với những loại tội phạm này, trước hết mọi người cần nêu cao tinh thần cảnh giác, tự bảo vệ mình và người thân. Đây là yếu tố cần thiết trong công tác phòng ngừa, tránh tạo môi trường thuận lợi để bọn tội phạm hoạt động. Luôn cảnh giác, đề phòng người lạ hoặc cả người thân đi làm ăn xa trở về hứa hẹn tìm việc hoặc rủ hợp tác làm ăn. Cảnh giác với những lời hứa hẹn, dụ dỗ tìm việc làm có thu nhập cao trong các nhà máy, cửa hàng, quán bar, giúp việc trong nước, nước ngoài hoặc lấy chồng nước ngoài giàu có. Từ chối mọi sự giúp đỡ về tiền bạc, lợi ích vật chất của người khác, nhất là từ người lạ mới quen biết.

Khi có nhu cầu đi làm việc ngoài địa phương, người dân cần tìm hiểu thật kỹ về địa danh, địa điểm, mà mình định đến và đặc điểm, nhân thân của những người bạn đi cùng mình như thế nào. Trước khi đi hãy tham khảo ý kiến mọi người và thông báo, nhắn gửi cho gia đình, người thân biết bạn sẽ đi đâu, đi với ai trước khi quyết định đi xa. Thường xuyên tìm hiểu để nâng cao trình độ văn hóa, pháp luật, kỹ năng tự bảo vệ, có thể đảm bảo an toàn cho bản thân và giúp cho người thân khỏi bị mua, bán. Quan trọng luôn nhớ địa chỉ và số điện thoại tin cậy, có thể là của chính quyền, cơ quan, tổ chức, người thân,… để có thể liên hệ giúp đỡ khi cần thiết. Đồng thời, tuyên truyền cho những người thân trong gia đình, bạn bè biết và cảnh giác với tội phạm buôn bán người.

Mọi người dân khi phát hiện hành vi buôn bán người hãy thông báo cho cơ quan pháp luật, tổ chức chính quyền nơi gần nhất. Mọi người cần ý thức rõ dù nhỏ tuổi hay đã trưởng thành bản thân đều được hưởng quyền công dân, quyền con người, do vậy nếu bản thân bị chính người thân trong gia đình gả bán, hãy liên lạc với công an, chính quyền, hội phụ nữ hoặc các tổ chức xã hội khác để được giúp đỡ.

P.V: Xin cảm ơn ông!