Ngư dân được mùa nhưng chưa vui

(Baonghean) - Năm nay sản lượng thu hoạch vụ cá nam của ngư dân tại các địa phương trong tỉnh tăng đột biến từ 30-40% so với cùng kỳ năm 2011. Tuy nhiên, giá cá rớt mạnh trong khi chi phí khai thác tăng cao khiến niềm vui của ngư dân chưa được trọn vẹn.

Sản lượng tăng...

Chưa năm nào mà ngư dân tại các huyện ven biển được mùa cá nam như năm nay. Tại các xã có nghề đánh bắt thủy sản lớn như Quỳnh Long, Tiến Thủy, Quỳnh Lập, Quỳnh Phương (Quỳnh Lưu), Diễn Bích, Diễn Ngọc (Diễn Châu)… sản lượng thu hoạch vụ cá nam tăng mạnh, từ 30-40% so với cùng kỳ năm ngoái, thậm chí còn vượt kế hoạch khai thác cả năm. Tổng sản lượng khai thác biển trong vụ cá Nam năm 2012 của toàn tỉnh là 62.268 tấn, đạt 207% so với kế hoạch, 109% so với kế hoạch của cả năm và đạt 187% so với cùng kỳ năm 2011.

Xã Quỳnh Long được biết đến là một địa phương có nghề lưới vây. Trong 5 năm trở lại đây, với việc phát triển công nghệ, ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào khai thác thủy sản trên biển, áp dụng các cơ chế quản lý mới, các nghề khai thác đã phát triển và theo đó nghề lưới vây cũng phát triển mạnh mẽ. Nhờ đó, sản lượng vụ cá Nam của xã đạt gần 7.000 tấn, cao hơn so với tổng sản lượng cả năm 2011 là 6.700 tấn. Ông Trần Quang Vệ, Chủ tịch UBND xã cho biết: Sản lượng vụ cá Nam năm nay tăng gấp 3 lần so với sản lượng cùng kỳ năm 2011. Riêng trong tháng 10, sản lượng khai thác đã đạt khoảng 3.000 tấn. Các tàu đi khoảng 1 tuần, thu hoạch được khoảng hơn 30 tấn, khoảng gần 250 triệu đồng là chuyện bình thường.

Sản lượng khai thác vụ cá nam tại nhiều địa phương tăng từ 30-40%.

Điển hình là tàu của anh Nguyễn Văn Minh, xóm Phú Liên, xã Quỳnh Long. Sau 4 ngày ra khơi đã khai thác được 40 tấn cá, thu về 350 triệu đồng. Anh Minh cho biết: “Trong những chuyến đi biển gần đây tôi khai thác được rất nhiều. Kế hoạch mỗi chuyến đi từ 5-7 ngày, nhưng có chuyến chỉ đánh bắt 4 ngày là cá đầy khoang nên phải về bán. Trung bình, chuyến nào cũng thu về từ 140-180 triệu đồng. Trong đó, chủ yếu là cá đốm, còn lại là mực và một số loại cá khác”. Anh Nguyễn Tiến Thành, chủ phương tiện có công suất 320CV cũng cho biết, sản lượng khai thác trong vụ cá nam tăng mạnh, nhất là khoảng thời gian tháng 10. Mỗi chuyến đi từ 5-6 ngày, tàu của anh Thanh thu về khoảng 30 tấn cá, giá trị khoảng 250 triệu đồng. Trừ tất cả các chi phí, mỗi thuyền viên trên tàu cũng có thu nhập từ 5-7 triệu đồng/tháng.

Tại các xã như Quỳnh Lập, Quỳnh Phương, ngư dân cũng đang phấn khởi sau mỗi chuyến ra khơi, góp phần để tổng sản lượng khai thác của toàn huyện Quỳnh Lưu tăng mạnh. 10 tháng đầu năm 2012, toàn huyện khai thác được 45.800 tấn, đạt 135,8% so với kế hoạch. Trong đó, sản lượng cá là 35.400 tấn, mực tươi là 5.600 tấn và các sản phẩm khác là 4.410 tấn.

...nhưng thị trường phụ thuộc

Mặc dù sản lượng khai thác, đánh bắt tại các địa phương tăng mạnh nhưng niềm vui của nhiều ngư dân vẫn chưa được trọn vẹn. Anh Nguyễn Văn Tăng, xóm Phú Liên, xã Quỳnh Thắng chia sẻ: “Hầu hết, chuyến đi nào tàu thuyền lúc cập bến cá cũng đầy khoang nhưng ngư dân chúng tôi vẫn chưa thực sự được thỏa mãn. Gíá cá và các sản phẩm khác sụt giảm quá khiến lợi nhuận của những ngư dân như chúng tôi bị ảnh hưởng rất nhiều”. Theo anh Tăng, cùng thời kỳ này năm 2011 thì giá cá đốm giao động từ 12-13 ngàn/kg (loại lớn) và 7-8 ngàn đồng/kg (loại nhỏ) nhưng đến thời điểm này chỉ còn khoảng 10-11 ngàn đồng/kg (cá lớn) và 5-6 ngàn đồng/kg (loại nhỏ). Không chỉ thế, tỷ lệ cá nhỏ chiếm số lượng lớn nên lợi ích của ngư dân không được cao. Hầu hết, giá cả các mặt hàng cũng giảm đáng kể khoảng từ 30-40% so với năm trước.

Mặt khác, bên cạnh những cái lợi thì làm ăn với các bạn hàng Trung Quốc cũng lắm rủi ro. Anh Hoàng Viết Minh, Giám đốc Công ty TNHH chế biến thủy hải sản Hoàng An tại xã Quỳnh Long cho biết: “Không chỉ ngư dân bị thiệt hại bởi bạn hàng Trung Quốc, mà đến cả những cơ sở như chúng tôi cũng có lúc sống dở, chết dở với họ. Họ thích thì mua, đến lúc không thích nữa thì dừng lại chứ cũng không có một cam kết nào cả”. Anh Minh còn cho biết thêm, giá cả là do thương lái Trung Quốc quy định chứ không có chuyện thỏa thuận. Vì thế, khi hàng có nhiều thì thường bị các thương lái này ép giá nhưng không bán cho họ thì không biết bán cho ai. Trước đây, mỗi ngày anh Minh xuất khoảng 10-15 tấn, một năm xuất được khoảng 1.000 tấn, trong đó 80% là xuất sang Trung Quốc qua đường tiểu ngạch. Nhưng từ tháng 4-9, hầu hết các cửa này đều đóng nên anh Trung chỉ dám mua cầm chừng tháng vài tấn để duy trì hoạt động của công ty và có tiền trả lương cho công nhân.

Việc quá phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc đã đẩy cả ngư dân và các cơ sở chế biến thủy sản chịu thiệt lớn và rơi vào thế bị động. “Trước đây, tôi cũng đã sang Lào và Đài Loan để tìm các thị trường mới nhưng đều không thành công. Vì các thị trường này đòi hỏi rất khắt khe về mẫu mã, chất lượng, ATVSTP”, anh Minh chia sẻ. Trong khi đó, để đáp ứng được những đòi hỏi đó thì những cơ sở này phải đầu tư dây chuyền, thiết bị, nhà xưởng hiện đại hơn rất nhiều. Mà những cái này thì cần đến vốn. Hơn nữa, nếu muốn xuất đi các nước này cũng cần có sự hỗ trợ của Nhà nước về mặt pháp lý vì phải xuất qua đường chính ngạch. Lợi ích của cả ngư dân và các cơ sở chế biến đang quá phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc. Để hạn chế được vấn đề này, vai trò của các cơ quan Nhà nước cần được thể hiện rõ ràng hơn. Có như vậy, tình trạng được mùa - mất giá của ngư dân sẽ không còn tiếp diễn nữa.

Phạm Bằng