(Baonghean) - Thị trường bán lẻ ngày càng phát triển mạnh với nhiều mặt hàng đa dạng và phong phú tạo cho người tiêu dùng (NTD) có nhiều sự lựa chọn hơn, thêm vào đó, khi đời sống người dân được nâng lên thì nhu cầu mua sắm cũng tăng lên. Tuy nhiên, mua sắm trong thời điểm hiện nay, NTD đang đối diện với tình trạng hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng… trên thị trường với hình thức, mẫu mã ngày càng tinh vi… "Dịp tết vừa rồi, tôi có mua một chiếc điện thoại hãng Motorola MB300 tại cửa hàng Thế giới di động, về dùng khoảng 2 tuần thì máy báo lỗi. Đến cửa hàng bảo hành xong lỗi lại nặng hơn; bảo hành lần 2, cửa hàng cho biết máy này do Công ty TNHH Hoàng Hải phân phối nên sẽ gửi ra công ty để thay main. Sau 2 tuần, lấy máy về dùng được 3 ngày đã trở chứng. Tôi liên lạc tới bộ phận bảo hành của Công ty Hoàng Hải thì được trả lời họ chỉ là nơi ủy quyền của Motorola, và họ chỉ có thể tiến hành bảo hành máy cho tôi, ngoài ra không có trách nhiệm nào khác. Yêu cầu Cửa hàng Thế giới di động đổi máy khác thì cửa hàng từ chối vì quy định của họ chỉ cho phép đổi sản phẩm trong vòng 1 tháng, tính từ ngày xuất kho. Tôi mua máy vào tháng 2 mà phiếu xuất kho của Công ty Hoàng Hải là tháng 1, nghĩa là chiếc máy này nằm ở đâu đó trong vòng 1 tháng, khi về đến tay tôi đã quá thời gian quy định, mặc nhiên tôi không có quyền đổi máy mới, trong khi máy bị lỗi trách nhiệm thuộc về nhà sản xuất..." - Anh Nguyễn Văn Khương (cán bộ UBND xã Hưng Lộc - TP. Vinh) bức xúc cho biết.
Một thực trạng khác là, trong khi chúng ta đang nỗ lực khuyến khích người Việt dùng hàng Việt thì trên thị trường hàng Việt Nam đang bị làm nhái một cách nghiêm trọng. Một trong những trường hợp nhái thương hiệu, "vàng thau" lẫn lộn trong thời gian qua chính là tình trạng loạn cửa hàng "Made in Vietnam". Thương hiệu "Made in Vietnam" là một chuỗi 14 cửa hàng của thương hiệu Vietbrothers ra đời từ năm 2003 và đã đăng ký bản quyền từ năm 2008. Chuỗi cửa hàng này chuyên bán hàng thời trang Việt xuất khẩu sang châu Âu và Mỹ. Sau khi thấy thương hiệu "Made in Vietnam" tạo dựng được uy tín đối với khách hàng, hàng loạt các cửa hàng tư nhân khác cũng đồng loạt treo biển "Made in Vietnam" để đánh lừa NTD. Tại các cửa hàng nhái thương hiệu này, khách hàng có thể thấy đủ các loại quần áo xuất xứ từ Trung Quốc, Hồng Kông, Hàn Quốc… Ngay cả những bộ quần áo của Việt Nam bày bán tại đây cũng được nhập từ đủ nguồn, kể cả từ các cơ sở tư nhân gia công nhỏ lẻ, không có thương hiệu...
Quầy bán thịt nướng trước cổng chợ Vinh.
Ảnh chụp vào ngày 18/3/2013
Về giá cả, thì theo quy định của Bộ Công Thương, mọi mặt hàng bán trên thị trường đều phải được niêm yết giá và bán theo giá niêm yết. Thế nhưng, thực tế cho thấy, không chỉ ở những khu chợ tạm, những hộ kinh doanh nhỏ lẻ mà tại các chợ lớn, chợ đầu mối … hầu hết các ý kiến của người bán đều cho rằng việc niêm yết giá làm mất thời gian, gây khó khăn trong việc kinh doanh và họ đều phớt lờ quy định này. Chính việc thờ ơ của họ lại đem lại lợi nhuận rất lớn, còn NTD thì bị "móc hầu bao" một cách tinh vi không hề hay biết. Ví như việc đi chợ mua đồ của các bà nội trợ hàng ngày, cùng tại một quầy hàng nhưng một kg cà chua người mua trước có thể là 12.000 đồng do không trả giá, nhưng người mua sau chỉ phải trả 10.000 đồng vì có sự trả giá. Hay một chiếc áo phông cùng kích cỡ, cùng hãng sản xuất được bày bán trong đình chợ Hưng Dũng (TP. Vinh) chẳng hạn, nhưng bạn Thanh Mai (sinh viên Trường Đại học Y) mua với giá 85.000 đồng, còn bạn Như Quỳnh (sinh viên Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật) thì phải trả 100.000 đồng, cũng chỉ vì chiếc áo ấy không được đề giá bao nhiêu và bạn Như Quỳnh đã ngại trả giá thấp so với lời nói thách của người bán... Lại có những mặt hàng được niêm yết giá của nhà sản xuất hẳn hoi, NTD cũng không xác định được giá thực. Đơn cử như việc một chiếc áo phông trẻ em mang nhãn hiệu HANOSIMEX bày bán tại cửa hàng Dệt kim Hà Nội (bên ngoài cổng chợ Quán Lau), giá đề trên sản phẩm là 45.000 đồng/chiếc, thế nhưng vì là khách hàng thân quen nên chủ cửa hàng "để rẻ" giá còn 38.000 đồng; hoặc chiếc khẩu trang với mức giá in là 25.000 đồng/chiếc cũng được giảm giá thành 20.000 đồng.
Quyền lợi NTD dường như đang là đề tài "nóng" được các phương tiện thông tin đại chúng bàn luận nhiều trong những ngày gần đây, nhất là chuyện thực phẩm "bẩn" tràn lan, mà đỉnh điểm là vụ Phòng cảnh sát Môi trường Công an tỉnh phối hợp với Công an TP Vinh đã phát hiện và thu giữ một lượng lớn thịt nguyên liệu làm giò, chả đã bốc mùi cùng phụ gia làm hàng không có xuất xứ, nguồn gốc... Địa điểm phát hiện ra kho hàng là cơ sở sản xuất, kinh doanh giò, chả tại phường Đông Vĩnh (TP Vinh). Toàn bộ số thịt lợn ước tính gần 3 tấn đang cất giữ tại cơ sở này đều không có giấy tờ chứng minh nguồn gốc, giấy kiểm dịch và chứng nhận vệ sinh ATTP; các loại phụ gia được đựng trong những bao nilon cũng không công bố quy chuẩn chất lượng, không nhãn mác sản phẩm.
Theo cơ quan chức năng cho biết, cơ sở sản xuất này chuyên cung cấp giò, chả cho hệ thống các nhà hàng, quán nhậu tại khu vực Nghệ An, Hà Tĩnh và đã hoạt động từ năm 2009 đến nay. Hay như vào ngày 9/3/2013, tại Km 417 trên Quốc lộ 1A đoạn đi qua địa bàn huyện Diễn Châu, lực lượng CSGT trạm Diễn Châu (thuộc Phòng CSGT đường bộ) đã bắt giữ một xe ôtô khách mang BKS Lào chạy từ bến xe Nước Ngầm (Hà Nội) đi Viêng Chăn, trên xe chở gần 1 tấn nội tạng động vật không có giấy tờ hợp lệ gồm: gan, lách, ruột lợn và sách bò ướp trong 15 thùng xốp đã bắt đầu bốc mùi hôi, thối. Chiều ngày 17/1/2013, lực lượng CSPCTP (PC4- Công an tỉnh Nghệ An) kiểm tra một xe bán tải, phát hiện có nhiều thùng catton đựng 216 chai rượu ngoại (trong đó có 128 chai rượu Ballantines 12 và 88 chai rượu Chivasrsgal 18) không rõ nguồn gốc, không có giấy tờ hợp lệ...
Những vụ việc trên chỉ là số ít trong rất nhiều vụ việc liên quan tới quyền lợi NTD. Trên thực tế cho thấy, các "thượng đế" không có thực quyền, trái lại còn bị các doanh nghiệp “xiếc”. NTD bỏ đồng tiền ra mua thứ mình cần nhưng lại không biết giá trị thực của nó là bao nhiêu, thành ra mọi thứ chỉ theo ước lệ, thấy hợp thì mua. Và cứ thế, NTD luôn chịu thiệt và hầu như không có phản ứng. Đến đây có thể xem xét khía cạnh do tâm lý chịu đựng của NTD và cả cộng đồng đã tạo cơ hội để các doanh nghiệp làm ăn bất chính dài dài.
Báo chí đã thông tin nhiều về vấn đề NTD tẩy chay hàng hóa như ở cuộc tẩy chay sản phẩm Vedan hay phản ứng đối với việc tăng giá thực phẩm thời gian này. NTD đã điều chỉnh lại "cơ cấu" bữa ăn hàng ngày, như giảm mua thịt bò, thịt gia cầm và các loại rau đắt tiền… để mua các loại thực phẩm khác rẻ và phù hợp với túi tiền của mình hơn mà vẫn đảm bảo dinh dưỡng. Hành động này đã làm giảm mức tiêu thụ các nguồn thực phẩm "giá cao", đồng thời gây áp lực khiến giới thương lái và tiểu thương phải điều chỉnh lại mức giá cho phù hợp, nếu không họ sẽ ế hàng. Rồi việc ở phía Nam một số siêu thị chủ động ngưng nhập trứng gà CP (một thương hiệu trứng gà lớn, an toàn và sạch). Bởi Công ty Chăn nuôi CP Việt Nam đã dựa trên ưu thế chiếm thị phần lớn để nâng giá trứng bất hợp lý: chỉ trong vòng 2 tuần, giá trứng gà CP đã tăng gấp rưỡi so với giá cũ. Ngay sau đó, trước sự phản ứng của NTD và sự can thiệp của cơ quan thẩm quyền, CP đã phải hạ giá trứng.
Việc tẩy chay hàng hóa của NTD sẽ góp phần làm minh bạch hóa hoạt động của doanh nghiệp và làm trong sạch thị trường tiêu dùng; trước hết sẽ khiến doanh nghiệp nhanh chóng có những cư xử phù hợp, để lấy lại thương hiệu hay chí ít là sức mua phổ thông cho sản phẩm bằng giá cả hợp lý.
Luật Bảo vệ quyền lợi NTD có hiệu lực từ năm 2011 nêu rõ: "Lựa chọn hàng hóa, dịch vụ, tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ theo nhu cầu, điều kiện thực tế của mình; quyết định tham gia hoặc không tham gia giao dịch và các nội dung thỏa thuận khi tham gia giao dịch với tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ". Qua đó, cho thấy vai trò và trách nhiệm của NTD trong việc chống hàng nhái, hàng giả và sự lợi dụng thì trường của doanh nghiệp kinh doanh gian dối là điều rất quan trọng nhằm bảo vệ nguồn lợi của mình.
