Vô xứ Nghệ

Nguyễn Anh Tuấn – Hành trình lan tỏa tri thức tới mọi miền quê

Anh Đào - KT: Hồng Toại • 23/09/2025 16:27

Khi biết tin tôi đang tìm nhân vật để viết bài cho chuyên mục Người Nghệ muôn phương, một người bạn nhắn: Sao không tìm anh Tuấn sách? Cách gọi Tuấn sách gợi cho tôi một chút tò mò, và cảm tình ngay, vì tôi cũng là một người yêu sách. Nhưng gặp rồi mới biết, cái tình yêu với sách của anh lớn lao hơn tôi nhiều lắm, vì anh chính là người đã sáng lập dự án Ngôi nhà trí tuệ và Tủ sách nhân ái trên toàn quốc, lan toả tình yêu sách, yêu tri thức tới rất nhiều người.

Anh Đào / Kỹ thuật: Hồng Toại • 22/09/2025

Khi biết tin tôi đang tìm nhân vật để viết bài cho chuyên mục Người Nghệ muôn phương, một người bạn nhắn: Sao không tìm anh Tuấn sách? Cách gọi Tuấn sách gợi cho tôi một chút tò mò, và cảm tình ngay, vì tôi cũng là một người yêu sách. Nhưng gặp rồi mới biết, cái tình yêu với sách của anh lớn lao hơn tôi nhiều lắm, vì anh chính là người đã sáng lập dự án Ngôi nhà trí tuệ và Tủ sách nhân ái trên toàn quốc, lan toả tình yêu sách, yêu tri thức tới rất nhiều người.

Xã Thanh Tiên, huyện Thanh Chương cũ, nay là xã Tam Đồng, tỉnh Nghệ An, khoảng 40 năm về trước vẫn còn là một vùng quê nghèo khó. Kể cho tôi về tuổi thơ, anh không nhắc đến thiếu cơm, thèm khoai, mà nói rằng: Ngày ấy “đói” sách. Có bao điều muốn biết, muốn khám phá về thiên văn, khoa học, lịch sử, nghệ thuật… nhưng anh chẳng biết tìm đâu, cũng chẳng biết hỏi ai. Kiến thức trong những cuốn sách giáo khoa cũ không làm cho cậu học trò nhỏ ham học thỏa mãn.

Mang theo khát vọng khám phá những chân trời tri thức, anh Nguyễn Anh Tuấn vào Nam học đại học, rồi đi làm. Những đồng tiền đầu tiên kiếm được, anh mua sách. Ngồi với chúng tôi giữa những giá sách đầy ắp của doanh nghiệp xã hội Tủ sách Nhân ái ở thành phố Hồ Chí Minh, anh kể lại: “Ra trường rồi, có tiền rồi, dành dụm được một ít tiền tiết kiệm là bắt đầu nghĩ đến chuyện phải làm cái gì đó, những điều mà cách đây 20 năm mình ước mơ. Một không gian nào đó vừa có một thư viện với hàng ngàn cuốn sách, vừa có các thầy cô đến để giảng dạy cho ta mọi điều, và có những người bạn cùng chung chí hướng để học tập lẫn nhau”.

Với một chút “gàn dở” rất Nghệ, anh quyết tâm thực hiện ước mơ tưởng chừng rất viển vông ấy. Thời gian đầu, anh tự bỏ tiền túi mua sách, mang về tặng cho ngôi trường cũ của mình, Trường THCS Thanh Tiên. Khi có nhiều hơn, anh tiếp tục tặng cho các trường học, cơ quan, đơn vị, những nơi mà anh quen biết. Cứ như thế, những Tủ sách nhân ái đầu tiên dần hình thành. Nhưng qua thời gian, bản thân anh thấy nếu làm việc một mình thì quá đơn độc, và hành trình chắc sẽ chẳng thể nối dài. Bởi vậy, anh bắt đầu trò chuyện, thuyết phục mọi người cùng đóng góp.

“

Tôi từng đi học thạc sĩ ở nước ngoài. Khi sang đó học, tự tôi thấy vốn kiến thức từ đọc sách của bản thân so với bạn bè quốc tế quá kém. Bởi vậy mà khi gặp anh Tuấn và chương trình Tủ sách nhân ái, tôi thích ngay. Tôi thấy việc phát triển văn hóa đọc cho trẻ em cũng như cho người Việt rất giá trị, rất đúng với những gì mình mong mỏi. Vậy là tôi tham gia với Tuấn ngay từ những ngày đầu".

Anh Nguyễn Quốc Huy, một cộng sự thân thiết với anh Tuấn chia sẻ

Từ những Tủ sách đầu tiên được trao tặng năm 2016, rất nhiều chuyến xe sách đã tiếp nối, mang tri thức tới với rất nhiều nơi trên khắp cả nước. Những thành công của Tủ sách nhân ái là động lực giúp anh bước thêm một bước nữa, tiến gần hơn tới ước mơ. Không đơn giản là thư viện, mà phải là một không gian học tập, nơi mọi câu hỏi được giải đáp, nơi kiến thức, tri thức hoà mình vào cuộc sống. Ngôi nhà trí tuệ đầu tiên được thành lập năm 2018, ngay tại chính căn nhà cũ của gia đình anh ở xã Tam Đồng. Lớp học đầu tiên là một lớp học tiếng Anh, dành cho trẻ nhỏ trong làng. Nhớ lại lớp học ngày đó, anh Tuấn vẫn còn rất xúc động.

“

Những buổi học đầu tiên, bọn trẻ tới rất đông, khoảng 50 - 60 em. Tình nguyện đứng lớp miễn phí là các thầy cô giáo ở địa phương, rồi các thầy cô giáo từ thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội. Sau đó, chúng tôi kết nối với các thầy cô giáo trẻ người nước ngoài. Và bọn trẻ rất thích thú. Có những em từng là học sinh cá biệt, nhưng sau một mùa hè ở cùng với các thầy cô, các em thay đổi hẳn. Ngày chia tay, các em lên đồi, hái một bó hoa mua tím làm quà chia tay. Khi về tới nơi, thấy cửa đóng, ngỡ là các thầy cô đã đi, các em cài hoa lên ổ khoá và khóc. Những hình ảnh ấy, các thầy cô có chụp lại, gửi cho tôi, và tôi nhớ mãi không thể nào quên được.

Nguyễn Anh Tuấn

Thành công của mô hình đầu tiên đã truyền cảm hứng để từ đó, nhiều ngôi nhà trí tuệ khác ra đời trên khắp cả nước. Ví dụ như Ngôi nhà trí tuệ ở xã Thiện Tân, huyện Vĩnh Cửu cũ, nay là phường Trảng Dài, tỉnh Đồng Nai, với các lớp học tiếng Anh vui nhộn, thư viện hơn 1.000 đầu sách, và khu thể thao đa năng thu hút đông đảo thanh thiếu niên và người dân. Hay Ngôi nhà trí tuệ ở Trường Tiểu học Đông Hòa B, phường Đông Hòa, thành phố Hồ Chí Minh, nơi hơn 7 năm qua, các thầy cô đã kiên trì xây dựng thói quen đọc sách cho học sinh bằng việc khuyến khích các em viết nhật ký đọc sách, nêu cảm nhận về sách. Các sinh hoạt tập thể, trò chơi, quà tặng liên quan đến sách được tổ chức thường xuyên, giúp các em yêu sách, yêu vẻ đẹp của tri thức ngay từ nhỏ. Ngôi nhà trí tuệ trẻ tuổi nhất vừa được ra mắt tháng 8 năm 2025 tại Trường THCS Đại Đình, xã Đại Đình, tỉnh Phú Thọ, với một thư viện hàng ngàn đầu sách, rất nhiều câu lạc bộ, lớp học miễn phí cùng những buổi giao lưu không giới hạn với các chuyên gia hàng đầu trong nước và quốc tế.

Sau gần 10 năm, anh Nguyễn Anh Tuấn cùng các cộng sự đã xây dựng nên một hệ sinh thái Ngôi nhà trí tuệ trải rộng với hàng nghìn thành viên tham gia điều hành. Ở mỗi địa phương, Ngôi nhà trí tuệ lại mang một sắc màu riêng. Đó có thể là những lớp học ngoại ngữ, học kỹ năng mềm như học bơi, an toàn điện, kỹ năng tài chính, phát triển bản thân… Đó có thể là những buổi giao lưu, chia sẻ kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm của các chuyên gia trong nước và trên thế giới về nhiều lĩnh vực. Đó có thể là một khách sạn sinh thái mini cho các thầy cô giáo từ phương xa về sống và giảng dạy, cũng có thể là một bảo tàng thu nhỏ để lưu giữ các di sản văn hóa lịch sử của địa phương… Tất cả đều hướng đến việc kết nối, chia sẻ tri thức tới tất cả mọi người.

Từ lần gặp đầu tiên tới nay, tôi và anh Tuấn đã gặp lại nhau nhiều lần. Không phải vì tôi năng vào thành phố Hồ Chí Minh, mà bởi anh hay về Nghệ An. Trên trang facebook cá nhân, ít bữa lại thấy anh có mặt ở một miền quê mới. Anh đi nhiều, khi thì trao tặng sách, khi thì tham dự lễ ra mắt một Ngôi nhà trí tuệ. Tôi nhớ lại câu nói của Lỗ Tấn: “Trên mặt đất làm gì có đường, người ta đi mãi thì thành đường thôi”. Hành trình của anh Tuấn và các cộng sự cũng như vậy, đi mãi để thành đường, để ngày càng có nhiều người hơn nữa được tiếp cận với những nguồn tri thức mới nhất, hay nhất, tinh tuý nhất của nhân loại.