Tiến sĩ Ngô Hữu Hải và hành trình khai thác những giọt “vàng đen”
Giữa Biển Đông bạc đầu sóng gió, nơi những giàn khoan sừng sững khẳng định chủ quyền Tổ quốc, có những con người ngày đêm khai thác những “giọt vàng đen” cho Tổ quốc. Trong số đó, Tiến sĩ Ngô Hữu Hải - Chủ tịch Hội Dầu khí TP. Hồ Chí Minh, nguyên Tổng Giám đốc Công ty Điều hành Dầu khí Biển Đông, nổi lên như một biểu tượng: Trí tuệ sắc bén, bản lĩnh kiên cường, trái tim nhiệt huyết, để lại dấu ấn đậm nét trong lịch sử ngành dầu khí Việt Nam.
Tác giả: Khánh Như / Kỹ thuật: Hồng Toại • 06/09/2025
“Sáng khoai, trưa khoai, tối khoai. Khoai 3 ba bữa
Ông đỗ, cha đỗ, con đỗ. Đỗ cả nhà”
Đôi câu đối nói về sự khổ học thành tài của các bậc tiền nhân dòng họ Ngô công thần Lý Trai ở xã Đức Châu, Nghệ An đến nay vẫn còn nguyên giá trị, thể hiện ý chí, nghị lực và sự hiếu học của người dân xứ Nghệ bao đời nay. Sinh năm 1962 trong gia đình cán bộ công chức, truyền thống quê hương, dòng họ và gia đình đã in sâu vào tâm trí Ngô Hữu Hải từ thuở nhỏ. Vượt qua cái lạnh mùa Đông khắc nghiệt, ngày ngày đi bộ cả chục km để đến trường, ông chưa từng nghỉ học. Chàng trai trẻ xứ Nghệ đã chọn con đường chinh phục tri thức trong một lĩnh vực đầy thách thức - công nghệ khai thác dầu khí. Tốt nghiệp Đại học Mỏ - Địa chất, ông khởi nghiệp từ vị trí công nhân khai thác, làm việc dưới cái nắng cháy da, gió biển mặn mòi, những ca kéo dài 12 giờ. Từng bước, ông khẳng định năng lực và bản lĩnh.
Chắt chiu từng giọt dầu từ lòng đại dương, nâng niu và trân trọng những gì mà mẹ biển khơi đã ban tặng, Tiến sĩ Ngô Hữu Hải cùng đồng nghiệp đã sống và làm việc trên các giàn khai thác dầu khí ngoài khơi suốt một thập kỷ. Xa đất liền, xa người thân, họ quyết tâm bám trụ ở những cụm giàn giữa biển khơi, nơi vùng nước sâu và bão táp. Công việc ấy thường được ví như “ăn cơm trần gian, làm việc âm phủ”: Khai thác ở độ sâu 3.000 - 7.000m, áp suất, nhiệt độ cực cao, với độ chính xác chỉ trong phạm vi 100m. Ngoài tri thức, nghề còn đòi hỏi sự kiên trì và bản lĩnh hiếm có.
Ông là một trong số ít kỹ sư được chứng kiến khoảnh khắc lịch sử của ngành dầu khí Việt Nam - khi những tấn dầu thương mại đầu tiên từ mỏ Bạch Hổ được khai thác vào ngày 26/6/1986. Đây là thời điểm nền kinh tế Việt Nam mới bắt đầu chuyển mình từ nền kinh tế bao cấp sang kinh tế thị trường, và mỗi đồng đô la ngoại tệ thu được từ dầu khí đều vô cùng quý giá. Mỏ Bạch Hổ không chỉ cung cấp hơn 220 triệu tấn dầu, 30 tỷ mét khối khí và hàng triệu tấn condensate, mà còn thay đổi hoàn toàn lý thuyết về cấu tạo địa chất mỏ dầu khí thế giới khi tìm thấy dầu khí trong tầng đá móng, với sản lượng cực kỳ lớn.
Hay tại mỏ Đại Hùng, nơi mà trước đây bị đánh giá là không khả thi về mặt kinh tế, dưới sự lãnh đạo của ông đã trở thành mỏ dầu mang lại nguồn thu khổng lồ cho đất nước. Mỏ đã an toàn khai thác hơn 70 triệu thùng dầu, mang về doanh thu hơn 5 tỷ USD - một con số ấn tượng. Và khi trở thành người lãnh đạo Biển Đông POC, ông đã đưa cụm giàn Hải Thạch - Mộc Tinh, không chỉ đạt những kỷ lục về sản lượng khai thác mà còn vận hành với tỉ lệ thời gian hoạt động liên tục lên tới 99,99%, vượt xa các tiêu chuẩn thế giới. Dự án này không chỉ mang lại nguồn lợi lớn cho nền kinh tế mà còn khẳng định chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Việt Nam, làm rạng danh thế hệ những người con xứ Nghệ kiên cường, sáng tạo và luôn vì sự nghiệp chung của đất nước.
Không chỉ là người tiên phong trong kỹ thuật khai thác dầu khí, Tiến sĩ Ngô Hữu Hải còn được mệnh danh là "Tiến sĩ 4.0", bởi những nỗ lực vượt bậc trong việc áp dụng công nghệ số vào ngành dầu khí. Ông dẫn đầu trong triển khai các hệ thống quản lý hiện đại như bảo trì tiên đoán, trí tuệ nhân tạo; giúp Biển Đông POC tiết kiệm hàng trăm triệu USD, nâng cao hiệu quả, giảm rủi ro trong vận hành.
Tiến sĩ Ngô Hữu Hải chia sẻ: “Chuyển đổi số không chỉ là thay đổi công cụ, mà là thay đổi tư duy. Điều này đòi hỏi mỗi chúng ta phải sẵn sàng đối mặt với cái mới, đón nhận sự thay đổi và luôn tìm kiếm cách làm tốt hơn”. Những lời ấy là kim chỉ nam đưa Biển Đông POC trở thành “Doanh nghiệp Khoa học - Công nghệ và Đổi mới sáng tạo” trong chương trình biểu dương top công nghệ 4.0 Việt Nam.
Không chỉ là một nhà quản lý tài ba, Tiến sĩ Ngô Hữu Hải còn là một nhà khoa học xuất sắc. Ông là đồng tác giả hơn 20 sáng kiến khoa học áp dụng thực tiễn, mang lại hiệu quả kinh tế cao. Một công trình tiêu biểu là cụm nghiên cứu phát triển công nghệ khai thác khí - condensate trong điều kiện áp suất, nhiệt độ cao ở thềm lục địa Việt Nam - dự án được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh danh giá, khẳng định năng lực ngành dầu khí và ý nghĩa đặc biệt về quốc phòng, chủ quyền biển đảo. Hội đồng khoa học đánh giá, việc triển khai thành công dự án này đã tạo nên kỳ tích khi khai thác trong những điều kiện phức tạp hàng đầu thế giới.
Trong gần 40 năm công tác, Tiến sĩ Ngô Hữu Hải đã có tới 62 sáng kiến. Ông cũng là một người đặc biệt xuất sắc khi 2 lần được Giải thưởng Hồ Chí Minh về KHCN, được Chủ tịch nước trao tặng vào năm 2017 và 2022 với hai công trình có đóng góp đặc biệt cho khoa học dầu khí của Việt Nam.
Khi được hỏi về những thành tựu đã đạt được, Tiến sĩ Ngô Hữu Hải khiêm tốn chia sẻ: "Tôi chỉ là một phần nhỏ trong bức tranh lớn. Những gì tôi làm được là nhờ sự chung tay của rất nhiều đồng nghiệp và sự hỗ trợ từ gia đình, quê hương".
Từ dòng họ khoa bảng xứ Nghệ, người con ưu tú Ngô Hữu Hải đã viết tiếp truyền thống vẻ vang của quê hương, không chỉ với những sáng kiến đột phá trong việc khai thác “vàng đen”, mà còn bằng những bài học sâu sắc về ý chí, sự sáng tạo và trách nhiệm đối với đất nước.
