Những hòn "vọng thê" giữa đời thường
(Baonghean) Nghe theo lời dụ dỗ của những kẻ buôn người ra nước ngoài, không ít phụ nữ ở các bản làng vùng cao đã từ bỏ nương rẫy, dứt bỏ mái ấm gia đình để chạy theo tiếng gọi của đồng tiền ở "miền đất hứa". Hậu quả là gia đình tan nát, con cái nheo nhóc, bơ vơ, người chồng lâm vào cảnh "gà trống nuôi con" và họ trở thành những "hòn vọng thê" bất đắc dĩ...
Trên hành trình rong ruổi qua các bản làng vùng cao, đêm đó chúng tôi nghỉ chân tại nhà một người quen ở bản Xiềng Líp, xã Yên Hòa (Tương Dương). Đêm mùa Thu ở vùng cao thật dễ chịu, chỉ cần đặt lưng đã chìm ngay vào giấc ngủ. Chợt giữa chừng có tiếng la hét: "Trời ơi! Sao tôi khổ thế này!", rồi cả tiếng khóc, kèm theo đó là tiếng xoong nồi, đồ đạc rơi loảng xoảng phát ra từ phía nhà bên cạnh. Chủ nhà liền bước lại trấn an: "Không có việc chi đâu, cậu cứ ngủ tiếp đi. Anh hàng xóm vợ con bỏ đi hết, ở nhà một mình nên anh ta buồn chán nên uống rượu rồi kêu la, phá phách thế thôi. Hôm nào cũng như thế cả, hàng xóm quen với cảnh này rồi...".
Ông Lâm Văn Xá hàng ngày ra trước hiên nhà ngồi ngóng vợ.
Sáng hôm sau, chúng tôi ngỏ ý với chủ nhà rằng muốn được ông dẫn sang nhà hàng xóm để tìm hiểu, chia sẻ hoàn cảnh của người đàn ông cô độc. Ông chủ nhà lúc đầu tỏ ra ái ngại, nhưng sau đó quyết định chiều ý, dẫn tôi sang ngôi nhà sàn lợp ngói nằm chênh vênh giữa sườn đồi. Bước lên cầu thang, những cánh cửa vẫn đóng im ỉm, phải gõ liên hồi cánh cửa mới được mở toang. Trước mắt chúng tôi là người đàn ông gầy gò, tiều tụy, mắt vẫn còn ngái ngủ. Giữa sàn nhà chiếu chăn vứt bề bộn.
Có vẻ bối rối, ngại ngần khi có khách lạ viếng thăm bất ngờ, người đàn ông này phân bua: "Vợ con bỏ đi hết rồi, sống một mình ta không thích ngủ trên giường, phải ngủ dưới sàn để vùi quên đi tất cả". Trong nhà, 2 chiếc giường gỗ, bàn và tủ đều bám đầy bụi bẩn. Dưới chái bếp, xoong chậu và bát đĩa nằm ngổn ngang mỗi nơi mỗi chiếc. Chờ người đàn ông ấy đánh răng rửa mặt xong, chúng tôi hỏi thăm về hoàn cảnh.
Ông nói: "Chuyện buồn lắm, bây giờ không kể được. Anh chờ một tý để tôi ra lấy chai rượu về uống, có men rượu may ra mới kể được". Lát sau, ông trở về kèm theo chai rượu và gói lạc luộc. Sau mấy lần cạn chén "chúc sức khỏe", ông kể về gia cảnh của mình, giọng đứt quãng, vẻ mặt sầu não, khóe mắt rưng rưng. Vừa ngồi cạn chén với ông, chúng tôi vừa cố gắng chắp nối câu chuyện.
Tên của ông là Lâm Văn Xá (sinh 1963), vợ ông là Kha Thị Tù (sinh năm 1964). Thời trẻ, vợ chồng ông được xem là đôi trai tài gái sắc. Bởi ông hát hay, làm rẫy giỏi; còn vợ ông xinh đẹp nhất vùng, ăn nói khéo léo, lại siêng năng. Họ sống với nhau có đến 3 mặt con (2 trai, 1 gái), con gái út đã lấy chồng về Quỳ Hợp, còn 2 người con trai từ khi mẹ bỏ nhà đi đứa thì phạm tội phải vào tù, đứa thì dính vào ma túy hiện đang ở trại cai nghiện. 
Ông Xá không bao giờ có thể quên được cái ngày giữa năm 2008, khi ông đi thăm họ hàng ở bản Na Pu (xã Yên Na) trở về, được bà con hàng xóm báo tin: "Vợ mi đã bỏ đi Trung Quốc". Đất dưới chân như đổ sụp, ông khóc nức nở, quên cả ăn, nhờ người đi tìm khắp nơi nhưng vẫn không thấy bóng dáng của vợ. Điều đáng nói là trong cuộc sống gia đình, vợ chồng ông không có mâu thuẫn, xung đột gì lớn, còn chuyện cãi vã nhau thật khó tránh khỏi, nó như chuyện bát đĩa úp cùng giàn. Từ đó, ông chán nản, phải thường xuyên tìm đến rượu để giải sầu. Cho đến hôm nay, đã hơn 4 năm trôi qua, ông vẫn chưa hề có chút tin tức nào của vợ. Mẹ bỏ đi biệt tích, bố ngập chìm trong men rượu, hai đứa con trai của ông không ai dạy dỗ nên sớm bị lôi kéo, sa ngã và vấp phải lỗi lầm. Gia đình ấy coi như tan nát.
Rời đất Yên Hòa, hôm sau chúng tôi vào xã Yên Tĩnh. Đến bản Cặp Chạng (Yên Tĩnh), hay tin chị Lương Thị Hằng (sinh 1983), vợ anh Lương Văn Vân (sinh 1980) đã bỏ nhà đi Trung Quốc vài tháng nay, chúng tôi đến nhà để tìm hiểu rõ thực hư. Anh Vân cho hay, vợ chồng anh kết hôn khi anh tròn tuổi 20, chị bước sang tuổi 17. Anh quê ở xã Yên Tĩnh (Tương Dương), chị quê xã Châu Thôn (Quế Phong). Hai người gặp và yêu nhau khi cùng đi đãi vàng ở đầu nguồn khe Chà Hạ. Sau khi kết hôn, tình yêu của họ sớm đơm hoa kết trái khi một bé trai kháu khỉnh chào đời và tên gọi được ghép bằng tên của hai vùng quê: Lương Tĩnh Thôn (Yên Tĩnh- quê bố và Châu Thôn- quê mẹ). Và 2 năm sau, một bé gái xinh đẹp chào đời, được đặt tên là Lương Phi Nhung- tên một nữ ca sỹ cả hai vợ chồng mến mộ.
Tình yêu của anh Vân- chị Hằng xuất phát từ bãi vàng nhưng lại kết thúc bằng sự bạc bẽo, khi cách đây vài tháng, chị Hằng quyết dứt bỏ người chồng từng đầu gối tay ấp hơn 10 năm và 2 đứa con nhỏ để ra đi. Hôm ấy, anh ra bãi đãi vàng, còn chị lên rẫy làm cỏ. Đến tối không thấy vợ về, anh tất tả lên rẫy gọi khản tiếng cũng không nghe tiếng chị trả lời. Những ngày sau, anh nhờ người thân, hàng xóm đi khắp nơi nhưng người vợ vẫn bặt vô âm tín. Lúc này, mọi người khẳng định chắc chắn chị Hằng đã bỏ nhà đi Trung Quốc. Sự việc được xác minh khi anh gọi điện cho một vài phụ nữ cùng bản đang sinh sống ở Trung Quốc và họ cho biết đã gặp vợ anh ở bên đó. Trong thời gian chung sống, vợ chồng anh không mấy khi to tiếng cãi nhau. Trước khi chị Hằng bỏ đi, cả hai vợ chồng đều không có lời qua tiếng lại. "Nó đi, sướng khổ thế nào không rõ, nhưng không biết có khi nào nó nghĩ tới cảnh côi cút, lấm lem của hai đứa nhỏ hay không?"- bà Lương Thị Đét, mẹ anh Vân than thở. Chúng tôi hỏi anh Vân: "Bây giờ chị Hằng trở về, anh có chấp nhận không?". Qua một thoáng suy nghĩ, anh trả lời: "Các cháu còn nhỏ, chúng cần sự quan tâm, chăm sóc của người mẹ, nên mình cũng mong nó sớm trở về".
Trong những căn nhà nằm chênh vênh trên dãy Pu Nhạ Thầu của huyện Kỳ Sơn, có một căn nhà nhỏ xập xệ, nhếch nhác, bề bộn khi hơn một năm nay thiếu vắng bàn tay và hơi ấm của người vợ, người mẹ. Chủ nhân ngôi nhà ấy là anh Moong Văn Hồng (bản Na Lượng, xã Hữu Kiệm), người lâu nay sống trong cảnh "gà trống nuôi con". Anh kể: "Bữa đó, tôi đi rẫy mấy ngày, trở về thì không thấy vợ (Lữ Thị Nguyệt- PV) và con gái đầu (Moong Thị Hằng, sinh năm 1996- PV) đâu nữa. Lúc đầu, tưởng hai mẹ con đi chơi thăm họ hàng nội ngoại, nhưng gọi điện hỏi tìm thì không ai hay biết. Gần Tết Nguyên đán vừa rồi, cháu Hằng có gọi điện về bảo rằng nó đã bị mẹ và một số người khác lừa bán sang Trung Quốc, giờ không thể về nhà được nữa. Từ đó đến nay, nó cũng không còn được gặp mẹ nữa". Từ ngày vợ bỏ đi, anh Hồng phải nai lưng cuốc rẫy, làm thuê để kiếm sống và nuôi 4 đứa con nhỏ. Thiếu vắng sự quan tâm chăm sóc của người mẹ, những đứa trẻ ấy lâm vào cảnh bữa đói, bữa no, học hành bữa được bữa mất. Riêng em Moong Văn Bún (15 tuổi, em kề Moong Thị Hằng) đã phải nghỉ học theo người lớn vào Quảng Nam làm "phu" đãi vàng.
Trong những năm gần đây, tình trạng buôn bán phụ nữ, trẻ em ra nước ngoại ở các huyện miền núi- vùng cao đã trở thành một vấn nạn nhức nhối. Đặc biệt, ở một số bản thuộc các xã Xiêng My, Nga My, Yên Hòa, Lượng Minh (Tương Dương) và Hữu Kiệm, Chiêu Lưu (Kỳ Sơn) có đến hàng chục trường hợp phụ nữ bỏ nhà ra đi, để lại gánh nặng mưu sinh và con cái cho người chồng từng gối kề, tay ấp. Vấn nạn này đã ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống kinh tế- xã hội các bản làng, làm tan nát biết bao mái ấm hạnh phúc, đẩy nhiều trẻ em, đặc biệt là trẻ em gái vào những con đường không lối thoát, làm băng hoại nền tảng và chuẩn mực đạo đức truyền thống bị phá vỡ. Ông Lương Công Tình (70 tuổi) ở bản Cặp Chạng, xã Yên Tĩnh (Tương Dương) chia sẻ: "Từ bao đời nay, phụ nữ vùng cao nói chung, phụ nữ Thái nói riêng rất chung thủy, một lòng yêu chồng và thương con, không có chuyện bỏ nhà ra đi. Không hiểu vì sao thời gian gần đây, ở các bản làng vùng cao lại có những chuyện "động trời" như thế? Có lẽ các cấp, các ngành liên quan cần vào cuộc quyết liệt hơn trong việc nghiêm trị kẻ xấu, ngăn chặn nạn buôn bán phụ nữ và trẻ em để cứu giữ nền tảng đạo đức".
Công Kiên
